Septimius Severus, Iulia Domna ve Perinthos

Anısına bu eserin hazırlanmış olduğu Prof. Dr. Sencer Şahin doktora tezi olarak çalışmaya başladığım Tekirdağ ili, Marmara Ereğlisi araştırmalarıma bizzat katılmış ve destek vermiştir. Marmara Ereğlisi araştırmalarıma ve daha sonraki mesleki çalışmalarıma hem bir bilim insanı hem de bir meslektaş olarak önemli katkılar veren Sencer Şahin’i saygı, minnet ve rahmetle anıyor ve bu makaleyi onun aziz anısına saygı ve hürmetle ithaf ediyorum.Makalede Perintos-Herakleia kentinden ele geçen ve İmparator Septimius Severus ve eşi Iulia Domna’nın onurlandırılmalarını konu edinen biri yeni olmak üzere üç yazıt incelenmektedir. Yazıtlardan ilki akropolis’in batı ucunda katedral olarak tanımlanan yapının duvarına inşa edilmiş ve 19. yy.da sırasıyla P. Le Bas – W. H. Waddington, A. Dumont ve E. Kalinka tarafından yayınlanmış mermer bir heykel kaidesi üzerindedir. Her ne kadar katedral 1913 yılında çökmüş ve söz konusu kaide enkaz altında kalmış olsa da yazıt içeriğinin şu şekilde olduğunu biliyoruz:“Uğurlu olsun! Imparator Caesar Lucius Septimius Severus Pius Pertinax Augustus Arabicus, Adiabenicus, Parthicus Maximus’u imparator tapınağı bakımını yapma hakkına sahip Perinthos’luların şehir ve halk meclisleri (onurlandırdı)”.Septimius Severus, M.S. 9 Nisan 193 yılında Pannonia Superior eyaletinin başkenti Carnuntum’da, jejyon askerleri tarafından imparator ilan edilmiş ve M.S. 194 yılı ortalarına kadar süren iç savaşın ardından kazanılan zaferle birlikte sırasıyla Arabicus ve Adiabenicus (M.S. 195), Partichus maximus (M.S. 198) unvanlarını almıştır. Perinthos ilk neokoros (= imparatorluk tapınağı bulundurma hakkı) unvanını M.S. 196 yılında ikincisini ise Septimius Severus’un İssos’ta Pescennius Niger’i yenmesinin ardından Perinthos’a ziyareti sırasında almıştır. Bu verilerden hareketle söz konusu yazıt, belki de Septimius Severus’un M.S. 202 yılında Suriye’den Roma’ya gidişi sırasında kent uğraması nedeniyle yapılan bir onurlandırma olmalıdır.İkinci yazıt, imparatorun eşi Iulia Domna’nın onurlandırılmasına ilişkin bir yazıt fragmanıdır. Septimius Severus imparatorluğun doğu ve kuzey sınırlarındaki sorunlar nedeniyle sık sık askeri seferlere çıkmak zorunda kalmıştır. Söz konusu bu fragmanda, belki de Iulia Domna’nın eşine eşlik ettiği sırada Perinthos’a gelişlerinden birinde M.S. 193 ile 217 arasındaki bir dönemde dikilmiş olmalıdır.Üçüncü ve son belge de Marmara Ereğlisi ilçe merkezinde bulunmuş olup antik devirde inşa edilmiş surda devşirme malzeme olarak kullanıldığı anlaşılan mermer bir heykel kaidesi üzerindeki yazıttır. Söz konusu yazıt yine Iulia Domna’nın onurlandırılmasına ilişkin olup bir önceki yazıt gibi M.S. 193 ile 217 yılları arasında tarihlendirilebilir. Yazıt çevirisi ise şu şekildedir:“Perinthos’luların şehir ve halk meclisleri Iulia Domna Augusta’yı (onurlandırdı)”. Tüm bu yazıtlar Septimius Severus’un, Pescennius Niger ile giriştiği iktidar çekişmeleri sonucu çıkan iç savaş sırasında stratejik konumu nedeniyle çok önemli bir rol oynayan Perinthos’a özel bir önem verdiğini ve bahşettiği ayrıcalıkların Perinthos halkı tarafından karşılıksız bırakılmadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Perinthos-Herakleia, Septimius Severus, Iulia Domna, imtiyazlar, onur dekretleri

Septimius Severus, Iulia Domna ve Perinthos

Prof. Dr. Sencer Şahin, for whom this memoire is prepared, personally joined and supported my doctoral studies on Marmara Ereğlisi in the province of Tekirdağ. Sencer Şahin has contributed greatly to my studies both on Marmara Ereğlisi and later, not only scholarly but also as a mentor and friend, I hereby commemorate him graciously and would like to dedicate this article to his dear memory as a souvenir of our visits to Marmara Ereğlisi and many historic-geographic trips to various regions of Anatolia together through the years. Albert Dumont visited Perinthos-Herakleia on the north coast of the Propontis in 1868 and noted a marble statue base embedded in the wall of the so-called cathedral at the western end of the acropolis, he published the inscription on it in 1876. The same inscription was formerly noted by Philipp Le Bas and W. H. Waddington about the middle of the nineteenth century. After Dumont, Austrian ancient historian Ernst Kalinka studied the same inscription in situ in 1895 and published it in 1896. The cathedral was destroyed in 1913 and the statue base buried in the debris has never been seen again. The abovementioned inscription states that the city and public assemblies of Perinthos honoured the Roman Emperor Lucius Septimius Severus between 198-211: “To good fortune! City and public assemblies of Perinthians, who have the neokoros title, (honour) Imperator Caesar Lucius Septimius Severus Pius Pertinax Augustus Arabicus, Adiabenicus, Parthicus Maximus.” Septimius Severus, the governor of Pannonia Superior, was proclaimed the emperor at the provincial capital Carnuntum on the Danube on the 9th of April 193 AD. After the civil war that lasted to the end of spring 194 AD and triumphs won Septimius Severus received the titles of Arabicus and Adiabenicus in 195 AD and the title of Parthicus maximus in 198 AD. Perinthos received the title of neokoros mentioned in the ninth line of the inscription for the first time in 196 when Septimius Severus visited Perinthos for the second time after his victory over Pescennius Niger at Issos. The abovementioned inscription was engraved, taking into account the evidence at hand, after 198, perhaps on his way from Syria to Rome in 202. Septimius Severus, originally from Leptis Magna in north Africa, had to set off on military campaigns quite frequently due to problems along the northern and eastern borders of the empire and he was accompanied by his wife Julia Domna of Syrian origin. An inscription fragment honouring Julia Domna was seen on a marble piece embedded in the wall of a house in the city centre of Marmara Ereğlisi. This fragment records an honouring some time between 193 and 217 when she came to Perinthos, perhaps accompanying her husband. A newly founded four-line honorary inscription on a block in Marmara Ereğlisi records once again that Julia Domna was honoured at Perinthos: “City and public assemblies of the Perinthians (honour) Julia Domna Augusta.”Absence of any other detail in the inscription paves the way for a dating sometime between June 193 and April 217 AD just like the previous inscription. Julia Domna received the title of Augusta in June 193, which is mentioned in the second line, however, she received the title mater castrorum on April 14, 195 and the absence of this title at first sight suggests that it was damaged during the reusing of the block in the wall. This hypothesis, however, has to remain a mystery as the presence of no other lines is attested in the chiselled surface. All these inscriptions reveal the fact that Perinthians did reciprocate the special interest and privileges bestowed by Septimius Severus on Perinthos.

Keywords:

Perinthos-Herakleia, Septimius Severus, Julia Domna, privileges, honorary decrees,

PDF

___

Adams 1976 J. P. Adams, Logistics of the Roman Imperial Army. Major Campaigns of the Eastern Front in the First Three Centuries A. D., Yale University 1976 (Ph. Diss.).
Birley 1988 A. Birley, The African Emperor, Septimius Severus, London 19882.
Dumont 1876 A. Dumont, Inscriptions et Monuments Figurés de la Thrace, Paris 1876.
Dumont – Homolle 1892 A. Dumont – Th. Homolle, Mélanges d’Archéologie et d’Epigraphie, Paris 1892.
Halfmann 1986 H. Halfmann, Itinera principum, Geschichte und Typologie der Kaiserreisen im römischen Reich, Stuttgart 1986.
Handy 2009 M. Handy, Die Severer und das Heer, Berlin 2009.
Hasebroek 1921 J. Hasebroek, Untersuchungen zur Geschichte des Kaisers Septimius Severus, Heidelberg 1921
Kalinka 1898a E. Kalinka, Antiken zu Perinth, ÖjhBeibl. 1, 1898, 105–122.
Kalinka 1898b E. Kalinka, Die Kathedrale von Herakleia, ÖJhBeibl. 1, 1898, 3–15 .
Kalinka 1926 E. Kalinka, Altes und Neues aus Thrakien, ÖJhBeibl. 23, 1926, 117–208.
Kemkes 2013 M. Kemkes, Caracalla – Kaiser, Tyrann, Feldherr, şurada: Caracalla – Kaiser, Tyrann, Feldherr, Mainz 2013, 7–32.
Kettenhofen 1979 E. Kettenhofen, Die syrischen Augustae in der historischen Überlieferung, Bonn 1979.
Kienast 2004 D. Kienast, Römische Kaisertabelle. Darmstadt 20043.
Kneissl 1969 P. Kneissl, Die Siegestitulatur der römischen Kaiser. Untersuchungen zu den Siegerbeinamen des ersten und zweiten Jahrhunderts, Göttingen 1969.
Le Bas – Waddington 1847 Ph. Le Bas – W. H. Waddington, Inscriptions grecques et latines recueillies en Grèce et en Asie Mineure, Deuxième Partie, Section VII, Macédoine et Thrace, Paris 1847.
Lehnen 1997 J. Lehnen, Adventus Principis. Untersuchungen zu Sinngehalt und Zeremoniell der Kaiserankunft in den Städten des Imperium Romanum, Frankfurt etc. 1997.
Levick 2007 B. Levick, Julia Domna, Syrian Empress. London 2007.
Lichtenberger 2011 A. Lichtenberger, Severus Pius Augustus: Studien zur sakralen Repräsentation und Rezeption der Herrschaft des Septimius Severus und seiner Familie (193–211 n. chr.), Leiden - Boston 2011.
Lippold 1991 A. Lippold, Kommentar zur Vita Maximini Duo der Historia Augusta, Bonn 1991 (Antiquitas. Reihe 4: Beiträge zur Historia-Augusta-Forschung. Serie 3, Kommentare: Band 1).
Magnani 2008 A. Magnani, Giulia Domna. Imperatrice filosofa, Donne d’Oriente e d’Occidente 21, Mailand 2008.
Okoń 2012 D. Okoń, Septimius Severus et Senatores: Septimius Severusʼ Personal Policy Towards Senators in the Light of Prospographic Research (193–211 A. D.), Szczecin 2012.
Pick 1904 B. Pick, Die tempeltragenden Gottheiten und die Darstellung der Neokorie auf den Münzen, ÖJh 7, 1904, 1–41.
Pferdehirt – Scholz 2013 B. Pferdehirt – M. Scholz. Die Epoche der Severischen Kaiser, şurada: Caracalla – Kaiser, Tyrann, Feldherr, Mainz 2013, 33 – 52.
Ramsay 1924 W. M. Ramsay, Studies in the Roman Province Galatia IV, Some Inscriptions of Colonia Caesarea Antiochea, JRS 14, 1924, 172–205.
Reddé 1986 M. Reddé, Mare nostrum. Les infrastructures, le dispositif et l’histoire de la marine militaire sous l’empire romain, Paris 1986.
Rubin 1980 Z. Rubin, Civil-War Propaganda and Historiography, Brüksel 1980.
Saxer 1967 R. Saxer, Untersuchungen zu den vexillationen des römischen Kaiserheeres von Augustus bis Diokletian, Graz 1967 (Epigraphische Studien I).
Sayar 1998 M. H. Sayar, Perinthos-Herakleia (Marmara Ereğlisi) und Umgebung. Viyana 1998.
Sayar 2014 M. H. Sayar, Brief des Septimius Severus an die Stadt Syedra (194 n. Chr.), şurada: Der Beitrag Kleinasiens zur Kultur- und Geistesgeschichte der Griechische – Römischen Antike. Akten des Internationalen Kolloquiums. Viyana 3 – 5 November 2010. Österreichische Akademie der Wissenschaften. Denkschriften 469, Viyana 2014, 333–342.
Schönert-Geiss 1962 E. Schönert-Geiss, Zur Geschichte der Stadt Perinthos, Das Altertum 8, 1962, 73–80.
Schönert-Geiss 1965a E. Schönert-Geiss, Die Münzprägung von Perinthos, Berlin 1965.
Schönert-Geiss 1965b E. Schönert-Geiss, Der Hafen von Perinthos in der römischen Kaiserzeit, şurada: Congresso internazionale di numismatica, Roma 11–16. 9. 1961, Vol. II Atti, Roma 1965, 313–317.
Schöpe 2014 B. Schöpe, Der römische >Kaiserhof in severischer Zeit (193 – 215 n. Chr.), Stuttgart 2014.
Spielvogel 2006 J. Spielvogel, Septimius Severus, Darmstadt 2006.
Stäcker 2003 J. Stäcker, Princeps und Miles. Studien zum Bindungs- und Nahverhältnis von Kaiser und Soldat im 1. und 2. Jahrhundert n. Chr., Hildesheim-Zürich-New York 2003 (Spudasmata 91).
Sünskes-Thompson 1990 J. Sünskes-Thompson, Aufstände und Protestaktionen im Imperium Romanum. Die severischen Kaiser im Spannungsfeld innenpolitischer Konflikte, Bonn 1990.
von Domaszewski 1918 A. von Domaszewski, Die Personennamen bei den Scriptores Historiae Augustae, Heidelberg 1918.
Ziegler 1993 R. Ziegler, Kaiser, Heer und städtisches Geld: Untersuchungen zur Münzprägung von Anazarbos und anderer ostkilikischer Städte, Wien 1993 (ETAM 16).