TÜRK KÜLTÜRÜNÜN DEĞER YARGILARINI YANSITAN KİLİM MOTİFLERİNE TASARIM AÇISINDAN ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM; KAAT’I SANATINDA UYGULAMALARI

Anadolu insanı kilim motiflerine çok çeşitli anlamlar yükleyerek dokumalarını oluşturmuştur. Kilim motiflerinin çok zengin çeşitliliğe sahip oluşu birçok sanat dalını da estetik yönden etkilemektedir. Bu sanat dallarından bir tanesi de kaat’ı sanatıdır. Kaat’ı sanatı bir motif veya yazı örneğinin kâğıt veya deriden oyulması suretiyle meydana getirilen eserlere verilen addır. Kaat’ı sanatının farklı materyal ve tasarımlarla uygulanabilirliğini göstermek ve kaat’ı sanatına kilim motifleri ile farklı bir boyut kazandırmak amacıyla kurutulmuş doğal yapraklar üzerine kilim motifleri değişik şekillerde tasarımları yapılarak uygulanmıştır. Tasarım sürecinde alışılmışın dışında ve daha önce yapılmamış farklı bir görsellikte hem malzeme hem de teknik açısından kendine has bir özellik taşıyan özgün eserler oluşturulmuştur. Makalede Türk kültüründe zengin çeşitliliğe sahip olan kilim motiflerinin taşıdığı sembolik ve ikonografik anlamlar (evlenme, doğum ve çoğalma ile ilgili motifler, nazardan ve çeşitli kötülüklerden korunma amaçlı motifler, bereketi ve mutluluğu simgeleyen motifler gibi) üzerinde durulmuş ve kaat’ı sanatında uygulamaları tasarım açısından incelenerek örnekleri ile aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dokuma, Motif, Kaat’ı, Tasarım

PDF

___

Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu Atasoy Ö. (2015). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (16) 109-126. ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9058, Ankara-Turkey.
Bayraktaroğlu, S. (1991). Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Halı-Kilim Tesbit ve Tescil Çalışmaları. acikerisim.fsm.edu.tr: 8080/xmlui/bitstream/handle/ 11352/895/Bayraktaroğlu.pdf. (30. 03. 2018)
Çakmakoğlu Kuru, A. (2017). Anıtkabir’deki Renkli Taş Süslemeler–İkonografik Bir Yaklaşım-. Sanat Tarihi Dergisi, XXVI/1, Nisan, ISSN 1300-5707.
Çoruhlu, Y. (2002). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Antropoloji-Arkeoloji-Mitoloji Dizisi: 10, 1. Basım, Kabalcı Yayınevi, ISBN: 975-8240-11-0, İstanbul.
Deniz, B. (2000). Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ISBN: 9751612829, 1. Baskı, Ankara.
Deniz, B. (2010). Anadolu-Türk Halı ve Düz Dokuma Yaygılarında Bazı Motiflerin İsimlendirilmesi. Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 3, Sayı 5 (3) Antalya.
Durul, Y. (1974). “Anadolu Kilimlerinin Teşhisi ve İmler”, Birinci Uluslararası Türk Folklor Semineri Bildirileri, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
Durul, Y. (1987). Türk Kilim Motifleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
Etikan, S. (2007). “Seccade Halılarda Kullanılan Bazı Motifler ve Bu Motiflerin İslam Sanatında Yeri”, ICANAS 38, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
Etikan, S. ve Kılıçarslan, H. (2012). Düz Dokumalarda Nazar İnancı ve Göz Motifi. ART-E SDÜ Güzel Sanatlar Hakemli Dergisi, Kasım-Aralık, Sayı: 10, ISNN: 1308-2698, Isparta.
Erbek, G. (1986). Anadolu Motifleri Sergisi Sergi Kataloğu, İzmir Resim ve Heykel Müzesi, İzmir Alman Kültür Merkezi.
Erbek, M. (2002). Çatalhöyük’ten Günümüze Anadolu Motifleri, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
İbrahimgil, M. (2002). Makedonya’da Türk Mimarisinde Görülen Sembolik Motifler, Ankara.
Karahan, R. (1992). Konya Müzelerinde Bulunan Kilimler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Konuk, M. (2009). Karaman ve Çevresindeki Dokumalar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
MEGEP (2011). İnsan Figürlü Motif Çizimi, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Mesara, G. (1998). Türk Sanatında İnce Kâğıt Oymacılığı (Katı’), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Genel Yayın No: 215, Sanat Dizisi: 35, Minpa Basımevi, Ankara.
Mülayim, S. (1998). “Tanımsız Figürlerin İkonografisi”, Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, 27-31 Mayıs, Kayseri. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi, II. Cilt, Ankara.
Önlü, N. (2004). Tasarımda Yaratıcılık ve İşlevsellik Tekstil Tasarımındaki Konumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, Erzurum.
Özönder, H. (2003). Ansiklopedik Hat ve Tezhip Sanatları Deyimleri Terimleri Sözlüğü, Sebat Ofset Matbaacılık, Konya.
Sevim, K. ve Canay, A. (2013). Anadolu’da Üretilen Kilim Motiflerinden Bukağı Motifi ve Bu Motiften Çıkan Seramik Çalışmalar. İdil Sanat Dergisi, 2(6), 60-70.