Oltu (Erzurum) yerleşim alanı ve yakın çevresinin jeoteknik haritalaması

Oltu-Narman (Erzurum) havzası, Doğu Anadolu’nun önemli aktif fay kuşaklarından olan Kuzey Doğu Anadolu Fay (KDAF) zonunda yer alan bir Tersiyer çökelim havzasıdır. Havzanın temelini Üst Kretase yaşlı volkano-tortul istif ve Eosen yaşlı fliş ile ofiyolitli karmaşık oluşturmaktadır. Havza ise Oligosen yaşlı alt sedimanter birim, volkanik birim ve üst sedimanter birimden oluşmaktadır. Alt sedimanter birim konglomera, kumtaşı, silt-kil tabakaları ve jips-kireçtaşı bantlarından, Volkanik birim ise aglomera, ignimbrit ve tüflerle temsil edilmektedir. Alt sedimanter birimle uyumludur. Üst sedimanter birim ve alt sedimanter birim benzer litolojik özellikler göstermektedir. Ancak bu birimde kil içeriği yüksektir. Ayrıca havzada kuvaterner yaşlı alüviyal çökellerde bulunmaktadır. Oltu (Erzurum) yerleşim alanı yaklaşık kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu Oltu Çayının her iki kenarı boyunca Oltu Çayına paralel olarak uzanmaktadır. Yerleşim alanı alt sedimanter birim, eski alüvyon çökelleri ve yeni alüvyon çökelleri üzerinde yer almakta olup, yapılaşma bu birimler üzerinde devam etmektedir. İnceleme alanı, dört (4) ayrı jeoteknik bölgeye ayrılmıştır. Her bölgenin jeoteknik özellikleri, deprem hasarlarının en aza indirilmesi amaçlı olarak yapılaşma açısından değerlendirilmiştir. Oltu (Erzurum) ve yakın çevresinin genel jeolojisi esas alınarak dokuz(9) noktada örnekleme, on iki (12) sondaj kuyusu ve yirmi dört (24) araştırma çukuru açılmıştır. Her zemin örneğine ait fiziksel ve mekanik özellikleri, yatay ve düşey değişiklikleri, hidrojeolojik durumu, topografik özellikleri ve bölgenin depremselliği göz önüne alınarak jeoteknik haritası hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Oltu-Narman havzası, Jeoteknik haritalama, fiziksel ve mekanik özellikler

Geotechnical mapping of Oltu (Erzurum) residential area and its vicinity

Oltu-Narman Basin (Erzurum) is a Tertiary depositional area, located on the central segment of the North East Anatolian Fault Zone (NEFZ), one of the most active seismotectonic belt of Eastern Anatolia. The Upper Cretaceous volcano-sedimentary sequence and the Eocene flysch and ophiolitic complex constitute basement of the basin. The basin consists of Oligocene lower upper sedimentary units volcanic rocks and upper sedimentary units. The lower sedimentary unit consists of conglomerate, sandstone, silt-clay layers and gypsum-limestone band. The volcanic unit is generally comprise with pyroclastics, mainly agglomerates, tuff and ignimbrite where emplaced on lower sedimentary unit conformably. The lower sedimentary unit and the upper sedimentary unit shows similar lithological characters. However, this unit has high clay content. In addition, the basin is located in the quaternary alluvial deposits. Oltu (Erzurum) residential area lies parallel to the Oltu River on northeast-southwest direction along both sides of the Oltu River. Oltu Residential areas with continuing constructions have been located on the lower sedimentary unit, the old alluvial deposits and new alluvial deposits. Research area separated four (4) distinct geotechnical zones. The geotechnic parameters of each zone are interpreted and evaluated in terms of urban planning and housing for the purpose of seismic hazard reduction. Nine (9) sampling point, twelve (12) borehole and twenty four (24) research pit was opened on the basis of general geological context of the Oltu (Erzurum) urban and vicinity area. Geotechnical mapping has been drawn by considering on the horizontal and vertical changes of physical and mechanical properties of each soil samples, the hydrogeological conditions, topographic characteristics and the seismicity of the region.

Keywords:

Oltu-Narman basin, Geotechnical mapping, Physical and mechanical properties,

PDF

___

Atalay İ. Oltu Çayı Havzasının Fiziki Coğrafyası ve Amenajmanı. İzmir, Türkiye, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Fakültesi Yayını, 1982.
Akalın L. “Balkaya ve Sütkans (Erzurum) Linyit Sahaları Etüdü”. Ankara, Türkiye, Maden Tetkik ve Arama Raporu, 224, 1978.
Altınlı İE. “Oltu-Olur-Narman Dolaylarının Jeolojik İncelemesi”. Ankara, Türkiye, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Raporu, 449, 1969.
Bağcı G, Yatman A, Özdemir S, Altın N. “Türkiye’de hasar yapan depremler”. Deprem Araştırma Bülteni, 69, 113-126, 1994.
Barka A. “Doğu Anadolu’da ve Marmara çevresinde gelecekte olabilecek büyük depremlerin olasılı episantr alanları”. Yeryuvarı ve İnsan, 9(2-3), 31-33, 1983.
Bayrak, Y. “Erzurum ve Civarının Depremselliği”. 1. Doğu Anadolu ve Kafkasya Depremleri Jeofizik Toplantısı. Erzurum, Türkiye, 2001.
Baykal F. “Oltu-Göle-Ardahan-Çıldır Bölgesinin Jeolojik Ana Çizgileri”. Ankara, Türkiye, Maden Tetkik ve Arama Raporu, 1928, 1950.
Bayraktutan MS. Narman (Erzurum) Havzasının Miyosen'deki Sedimantolojik Evrimi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye, 1982.
Bozkurt E. “Neotectonics of Turkey-a synthesis”. Geodynamica Acta, 14(1-3), 3-30, 2001.
Bozkuş C. “Oltu-Narman Tersiyer havzası kuzey doğusunun (Kömürlü) stratigrafisi”. Türkiye Jeoloji Bülteni, 33, 47-56, 1990.
Bulut Y, Öğün Y, Dümenci S, Bozkuş, Taha M, Öner A. “Tortum-Narman-Oltu-Olur Dolayının Jeolojisi ve Kömür Olanakları”. Ankara, Türkiye, Maden Tetkik ve Arama Raporu, 8889, 1989. (yayımlanmamış).
Çamlıbel N. Yapıların Taşıma Gücünün İyileştirilmesi. İstanbul, Türkiye, Birsen Yayınevi, 2000.
Çetin A. “Erzurum (Oltu) Yöresinin Jeolojisi Ön Raporu”. Van, Türkiye, Maden Tetkik ve Arama Raporu, 23, 1976.
Çetin KÖ, Unutmaz B. “Zemin sıvılaşması ve sismik zemin davranışı”. Türkiye Mühendislik Haberleri, 430, 32-37, 2004.
Çil V. Oltu (Erzurum Kuzeydoğusu) Yöresinin Jeolojik İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, Türkiye, 2003.
Franklin JA. “Triaxial strength of rock materials”. Rock Mechanics, 3(2), 86-98, 1971.
Kalkan E, Bayraktutan MS. “Geotechnical evaluation of Turkish clay deposits: A case study in Northern Turkey”. Environmental Geology, 55(5), 937-950, 2008.
Kasapoğlu KE, Toksöz MN. “Tectonic consequences of the collision of the Arabian and Eurasian plates: Finite element models”. Tectonophysics, 100(1-3), 71-95, 1983.
Konak N, Hakyemez HY, Bilgiç T, Bilgin ZR, Hepsen N, Ercan T. “Kuzeydoğu Pontidlerin (Oltu-Olur-Şenkaya-Narman-Tortum-Uzundere-Yusufeli) Jeolojisi”. Ankara, Türkiye, Maden Tetkik ve Arama Raporu, 10489, 2001. (yayımlanmamış).
Lahn E. “Karasu-Çoruh Arasındaki Mıntıkada Yapılan Jeolojik Araştırma”. Ankara, Türkiye, Maden Tetkik ve Arama Raporu, 838, 1939.
Oltu (Erzurum) Belediyesi. “Revize İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu”. Oltu-Erzurum, Türkiye, 2010. (yayınlanmamış).
Önalp A. İnşaat Mühendislerine Geoteknik Bilgisi. 1. baskı. Trabzon, Türkiye, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayını, 1982.
Pampal, S. Genel ve Uygulamalı Jeoloji. İstanbul, Türkiye, Milli Eğitim Bakanlığı Yayını, 1987.
TS 1900. "İnşaat Mühendisliğinde Zemin Laboratuvar Deneyleri". Ankara, Türkiye, 1987.
Terzaghi K, Peck RB. Soil Mechanics in Engineering Practice. 2nd ed. New York, USA, Willey, 1967.
Uzuner BA. Temel Zemin Mekaniği. Ankara, Türkiye, Teknik Yayınevi, 2000.
Yarbasi N, Kalkan E. “Geotechnical mapping for alluvial fan deposits controlled by active faults: A case study in the Erzurum, NE Turkey”. Environmental Geology, 58(4),701-714, 2009.
Yarbaşı, N. Erzurum Şehir Merkezi Batı Kesiminin Geoteknik Haritalaması. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye, 2001.