KUR'AN'IN ANLAŞILMASINDA METAFORLARIN ROLÜ

Kur’an’daki metaforlar bazen bir varlığın konumunu, bazen vasıflardaki bir mübalağayı bazen de sözcüklerin doğal olarak taşıdığı anlamları dinleyicinin aklına ve gönlüne düşürmek gibi bir amaca hizmet etmektedir. Kur’an’daki benzetmelere ilişkin kavramsal bir tartışmanın yapılmaması ve metaforların Kur’an tasavvuruyla birlikte ele alınmamış olması bizi böyle bir çalışma yapmaya sevk etti. Bu çalışmada ahlâklı fert ve cemiyetin tesisinde Kur’an’ın ifade yapısında yer alan metaforların rolü ele alındı. Kur’an’ın benzerlik olgusuna yüklediği anlam ve ayetlerdeki hikmet çerçevesini çizmede metaforların fonksiyonu ortaya konmaya çalışıldı. Kavramsal bir çözümleme ile metaforun istiare ve teşbih gibi sözcüklerle farkı gösterilmeye gayret edildi. Makalede analitik ve tümevarım düşünce yöntemi tercih edildi.

Anahtar Kelimeler:

Kur'an, Tefsir, Üslup, Metafor, Belagat

The Role Of Metaphors İn Understanding The Quran

Abstract Metaphors in the Quran sometimes serve the purpose of dropping the position of an entity, sometimes an exaggeration in qualifications, and sometimes the natural meanings of words in the mind and heart of the listener. The lack of a conceptual discussion regarding the metaphors in the Quran and the fact that metaphors were not handled together with the Qur'anic imagination prompted us to do such a study. In this study, the role of the metaphors in the expression structure of the Quran in the establishment of the moral individual and society was discussed. The function of metaphors in drawing the wisdom framework of the meanings and verses that the Quran attributes to the phenomenon of similarity was tried to be revealed. With conceptual analysis, efforts were madetos how the difference between metaphor and words such as metaphor and simile. Analytical and inductive thinking method was preferred in the article.

Keywords:

Tafsir, Style, Metaphor, Rhetoric., Quran,

PDF

___

Avery, Robert – Bezmez, Serap - G. Edmmonds, Anna - Yaylalı, Mehlika. The Redhouse Portable Dıctıonary. İstanbul: Sev Yayıncılık, 2016.
Ayık, Hasan. “Düşünceden Dile Felsefe ve Metafor”. Milel ve Nihal Dergisi, 6/1 (2009), 55-73.
Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Lügati, 2011.
Bayrav, Süheylâ. Dilbilimsel Edebiyat Eleştirisi. İstanbul: Multilingual Yayınevi, 1999.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi, 19. Basım, 2010.
Cevizci, Ahmet. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Say Yayıncılık, 7. Basım, 2019.
Çağbayır, Yaşar. Ötüken Türkçe Sözlük. İstanbul: Ötüken Yayınevi, 2007.
Çoban, Ahmet. Edebiyatta Üslûp Üzerine. Ankara: Akçay Yayınları, 2004.
Demir, Celal - Yıldırım, Özge Karakaş. “Türkçedeki Metaforlar ve Metaforik Anlatımlar”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 21/4 (2019), 1085-1096.
Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2006.
Divlekçi, Celalettin. Anlam-Üslûp İlişkisi Bağlamında Kur’an’ın Üslûp Analizi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
Ebû Zeyd, Nasr Hâmid. Problem ve Enstrümanlarıyla Yorum Meselesi. çev. Muhammed Coşkun, Numan Konaklı. İstanbul: Mana Yayınları, 2016.
el-Cevziyye, İbn Kayyim. Bedâiʿu’t-tefsîr. tahk. Yüsrî Seyyid Muhammed. 5 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbnü’l-Cevziyye, 1427.
el-Cevziyye, İbn Kayyim. İbn Kayyim Tefsiri Bedâiʿu’t-tefsîr. çev. Ahmet Ağırakça, Harun Öğmüş. 4 Cilt. İstanbul: Polen Yayınları, 2011.
el-Cevziyye, İbn Kayyim. Emsâlü’l-Kur’ân. thk. Saîd Muhammed Nemr el-Hatîb. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1981.
Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. Ankara: İmaj Yayınevi, 2003.
Harmancı, Mehmet. İslam Felsefesinde Metaforik Üslûp İbn Tufeyl (ö. 581/1185)’in “Hay İbn Yakzân” Eseri Örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîrü’t-taḥrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru't-Tunusiyye lin-neşri, 1984.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2000.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrrahmân. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 3. Basım, 2002.
Kattân, Mennâ‘ Halîl. Mebâhis fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 35. Basım, 1998.
Karakaya, Mehmet Murat. Kur’an’ın Anlaşılmasında Dil Problemi. İstanbul: Marifet Yayınları, 2003.
Kırca, Celal. “Kur’an’ı Anlamada Dil Problemi”. Kur’an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi, 1/9 (1998), 34-60.
Kıran, Zeynel. Dilbilime Giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2002.
Komisyon. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
Komisyon. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1988.
Kur’an Mesajı: Meal-Tefsir. çev. Muhammed Esed. Türkçeye çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 9. Basım, 2017.
Kur’an Yolu. Erişim 09 Eylül 2020. https://kuran.diyanet.gov.tr.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Teʾvîlâtü ehli’s-sünneti tefsîru’l-Mâtürîdî. 10 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
Mevdûdî, Ebü’l-A‘lâ. Tefhîmu’l Kur’ân, Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
Mevlevî, Tahirü’l. Edebiyat Lügatı. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1994.
Nişanyan Sözlük. Erişim 03 Ocak 2021. Metodolojisi”. https://www.nisanyansozluk.com/?k=metafor
Olgun, Tahir. Edebiyat Lügati. İstanbul: Âsârı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı, 1935.
Râzî, Fahreddin (606/1210). Mefâtîḥu’l-Ğayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
Süyûtî, Ebü'l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân Ebî Bekr. el-İtḳān fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Dımaşk: Müessesetü’r-Risâletü’n-Nâşirûn, 2008.
Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fetḥu’l-ḳadîr. Beyrut: Dâru’l-Mârife, 4. Basım. 2007.
Tala, Murat. “Belâgatte Metafor Problemi: Bir Anlam, Yapı ve Mecâz Sorunu Olarak İstiâre-yi Mekniyye”. Bilimname Düşünce Platformu, 38 (2019/2), 663-688.
Tokur, Behlül. “Kur’an’da Soru Kalıpları ve Metaforlar”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36 (2011), 105-118.
Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Zehraveyn Yayıncılık, 2011.
Yeğin, Abdullah. İslamî, İlmî, Edebî, Felsefî Yeni Lügat. İstanbul: Hizmet Vakfı Yayınları, 1997.
Zemahşeri. Keşşâf Tefsiri. çev. Komisyon, Ed. Murat Sülün. 6 Cilt. İstanbul: Bilnet Yayıncılık, 2020.