17. Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon'da Toplumsal Şiddetin Bir Örneği Olarak Küfür

İletişim, insanlar arası ilişkilerde bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaçla ortaya çıkan iletişimde insanlar tepkilerini, kızgınlıklarını ve nefretlerini bazen karşı tarafı rencide edecek şekilde şiddet içeren unsurlarla göstermişlerdir. Bu şiddet unsurlarından birisi olan küfür ve hakaret tarihi süreç içerisinde ilkel toplumlardan günümüze kadar kullanılagelmiştir. İnsanların kutsal değerlerini, mahremiyetini ve doğrudan şahsını hedef alan küfür ve hakaret ifadeleri İslâm ve Osmanlı toplumunda da görülmüştür. 17. Yüzyılın ikinci yarısında Trabzon’da da toplumsal hayatın akışı içerisinde zaman zaman küfür ve hakarete konu olan vakalar görülmüş ve bu durum maruz kalanlar tarafından mahkemeye taşınarak dava konusu edilmiştir. Trabzon’da toplumsal statü bakımından bir ayrım olmaksızın küfür kavramlarının şetm, şütum-ı galiz, itâle-i lisan şeklinde ifade edildikleri görülmüştür. Yine domuz, köpek, erkekliği olmayan, zındık gibi kavramların da bir hakaret olarak kullanıldığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Küfür, Hakaret, Osmanlı, Kadı Mahkemeleri, Trabzon

Swearing In Trabzon As An Example Of Social Violence In The Second Half of The 17th Century

Commication is a necessity between humanbeings. In commications, however, sometimes people Show their reactions, angriness and hate with a kind of behaviors which injures other people. Swearing and insult are kinds of violence which have been used by primative or modern societies in throughout the history. Expressions of swearing and insult which targetted people, their secret values and privacy were seen in Islamic and Ottoman society too. In the second half of the 17th century time to time swearing and insult were documented in the social life of the city of Trabzon. There violent acts were taken to the court of Trabzon by the people who were unjustly treated. In Trabzon without a seperetion in social status, words of swearing and insults usually were classified in different terminology. Again words like, pig, dog, unable to be man, unbeliever used as means of insult.

Keywords:

Swearing, Insult, Ottoman, Kadı Courts, Trabzon,

PDF

___

Trabzon Şeriye Sicilleri; Defter No: 1843, 1846, 1847, 1848, 1855, 1860, 1862, 1863.
Abacı, Nurcan, Bursa Şehri’nde Osmanlı Hukuku’nun Uygulanması (17. Yüzyıl), Ankara 2001
Abacı, Zeynep Dörtok, “Tarih Yazımında Yapısal Unutkanlık: Menhus Bir Mesele Olarak Küfürbazlar ve Küfür”, Türklük Bilgisi Araştırmaları, Sayı, 41, 2014. ss. 71- 83.
Akar, Ali, “Türk Sözlükbiliminde Tanımsız Bir Alan: Sövgü Sözleri”, Dil Araştırmaları, S.14., Bahar 2014, ss. 27-33.
Akbulut, “İslâm Hukukunda Suçlar ve Cezalar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, S. 1, Ankara 2003, ss. 167-181.
Akgündüz, Akgündüz, Şeriye Sicilleri, İstanbul 1988.
Akkuş, Metin, Nef’i ve Sihâm-ı Kaza, Ankara 1998.
Atalar, Münir, “Şeriye Mahkemelerine Dair Kısa Bir Tarihçe”, A.Ü.İ.F. İslâm İlimleri Enstitüsü Dergisi, C. IV, Ankara 1980, s. 309.
Cin, Halil-Akgündüz, Ahmet, Türk Hukuk Tarihi, C. 1, İstanbul 1995.
Çeçen, Halil, Niyazi Mısrî’nin Hatıraları, İstanbul 2007
Demir, Abdullah, Medeni Yargılama Hukuku Osmanlı Mahkemesi, İzmir 2000.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara 1995.
Düzdağ, Ertuğrul, Kanuni Devri Şeyhülislâmı Ebussuud Efendi Fetvaları, İstanbul 2012.
Erkek, Mehmet Salih, “Osmanlı Toplumunda Bir Psikolojik Şiddet ve Mahremiyete Saldırı Aracı Olarak Küfür”, Tarih Okulu Dergisi, S. 28, Yıl 9, Aralık 2016, ss. 223- 247.
Kılıç, Çiğdem, Hakaret Kitabı, (Edt. Emine Gürsoy Naskali, Hilal Oytun Altun), İstanbul 2010.
Kocacık, Faruk, “Şiddet Olgusu Üzerine”, Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2001, ss. 1-7.
Kudret, Cevdet, Karagöz, C. I-II-III, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
Mohr, Melissa, Küfretmenin Kısa Tarihi, Çev. Zeynep Dörtok Abacı, İstanbul 2015.
Nur Suresi, 4, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, C. IV, Ankara 2008.
Özer Ergenç, “Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, IV, 1984, ss. 69-78.
Öztürk, Özhan, Karadeniz Ansiklopedik Sözlük 1, İstanbul 2005.
Sinanoğlu, Mustafa, “Küfür”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 26, Ankara 2002, s. 533-534.
Üçok, Coşkun, “Osmanlı Kanunnamelerinde İslâm Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 2-4., 1946, ss. 125-146.