M Emre KILIÇASLAN

Bir Ağa, Bir Tüccar ve Bir Kadın: XIX. Yüzyıl'da Tirebolu'da Tekne İnşa Etmek An Aga, Merchant and Woman: Shipbuilding at XIXth Century Tirebolu

Osmanlı Devleti sahillerinde gemi inşa edilen tezgâhlar ve inşa işinde çalışan zanaatkârlar olduğunu sefer zamanlarında Tersâne-i Amire'nin buralardan yardım aldığı dönemlerden biliyoruz. Fakat sefer zamanları haricinde taşrada sürdürülen inşa faaliyetiyle ilgili bilgilerimiz kısıtlıdır. Bu makale, XIX. yüzyılın üçüncü çeyreğinde Hadice isimli bir kadının Tirebolu'daki arazisinde gemi inşa edenlerle yaptığı mücadeleye odaklanıyor. Taraflar arasındaki mücadelenin ayrıntıları: taşra-merkez münasebeti, Tanzimat sonrası hukuksal uygulamaların değişimi ve taşraya yansımaları, farklı toplum kesiminden gelen insanlar arasındaki ilişkiler ve Osmanlı sivil gemi inşa sektörü hakkında bilgiler vermektedir. Bu bilgilerin incelenmesiyle ortaya serilen detaylar yeni sorular sorulmasını sağlayacak nitelik arz ediyor. Osmanlı toprak hukukunda sahil arazilerin yeri, dünya deniz nakliyatındaki artışın küçük kıyı kentlerinin denizcilik faaliyetlerine yansıması, XIX. yüzyılda Osmanlı denizcilik düzenlemelerinin taşraya yansımalar vb. bu sorulardan sadece bir kısmını oluşturmaktadır.

We know that there were shipbuilding yards and ship craftsmen at the shores of Ottoman Empire since Imperial Arsenal get help from those yards at times of great military campaigns. But our knowledge about their ongoing shipbuilding process out of military purposes is limited. This article focuses on the struggle of a Tirebolu habitant named Hadice against shipbuilders and owners of the boats being built on a seashore land of hers. Details of the struggle among them provide information about centre and province relations, Tanzimat's legal system changes and it's reflections to provincial area, relations between different social classes and civilian shipbuilding sector. Analyzing of these information enables us to ask new questions. Place of seashore lands at Ottoman land law, effect of increasing global maritime navigation on naval activities of small coastal towns, XIXth century Ottoman maritime regulations and its reflections to countryside etc are only a small numbers of such questions.

PDF

___

AKKUŞ, M.. 19.Yüzyılda Bursa'da İpek Ticaretini Gelişirmeye Yönelik Bir Kurum: Vapur Kumpanyası ve Nizamnamesi. XI. Uluslararası Türkiye'nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi, Sözlü Bildiri, Bilkent Üniversitesi, Ankara: (17-22 Haziran, 2008).
ALLEN, R.C. The British Industrial Revolution in Global Perspectives. 6. Bs. Cambridge University Press. . Cambridge: 2012.
AYDÜZ, S. "Osmanlı Silahları, Silah Üretim Merkezleri ve Literatürü Tarihi". Tarih Okulu. X, 2011. s.1-37.
AYTEMUR, Janset Özen, Türkiye'de Yönetim Düşüncesinin Erken Dönemleri: Sümerbank (1930-1945), Libra Yayınları, İstanbul 2010.
BOZDEMİR, Mustafa. Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Endüstriyel Mirasımız. İTO Yayınları. İstanbul:2011.
BULUŞ, Abdulkadir, Osmanlı Tekstil Sanayii Hereke Fabrikası. Yayınlanmamış Doktora Tezi İstanbul Üniversitesi SBE,. İstanbul: 2000.
BULUŞ, Abdulkadir, "Ann Binns'in Türkiye Günlüğü'nden Seçmeler: Dindar Bir İngiliz Kadının Gözlemleri Ve 19. Yüzyıl Osmanlı Sanayileşmesinden Manzaralar", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı 12, 2012, s.49-61
CLARK, Edward C. "Osmanlı Sanayi Devrimi", Osmanlılar ve Batı Teknolojisi, Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1992. s. 53-120.
ÇAKIR, H. "Türkçe Basında İlk "Marka" Rekabeti". Erciyes Üniversitesi SBE Dergisi, 16, 2004. s.27-36.
DAMLIBAĞ, F. Osmanlı Devletinde Porselen ve Çini Fabrikaları, Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi SBE, İstanbul:2011.
DEANE, P. İlk Sanayi İnkılabı. T.Güran (çev.), Türk Tarih Kurumu (Orjinal Basım Tarihi, 1965), Ankara:2000.
ELDEM,Vedat. Osmanlı İmparatorluğu'nun İktisadi şartları Hakkında Bir Tetkik. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara:1970.
ELDEM, Vedat. Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomisi. Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ankara:1994.
ERTÜRK, Nevra. 19.Yüzyıl Osmanlı Sanayi Hareketleri İçinde Fabrika-i Hümayunlar, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi FBE. İstanbul: (2008).