Osmanlı Devleti’nde İstanbul ve Çevresindeki Sahillere Yapılmaya Başlanan Deniz Hamamları
Türklerin dünyanın en temiz insanları olduğu bilinmektedir. Günlük yaşamlarında temizliklerine son derece düşkün olduklarından sık sık yıkanma ihtiyacı hissetmişlerdir. Osmanlı Devleti’nde, Türk dünyasındaki bu temizlik bilincinin etkisi ile halkın faydalanabilmesi için sahil kenarlarına kapalı plajlar yapılmıştır. Deniz hamamı olarak adlandırılan kapalı plajlar hakkında nizamname hazırlanarak idareleri ile kullanılmaları kontrol altına alınmıştır. Bu nizamname ile deniz hamamlarının dışında denize girilmesi yasaklanarak sahil ve denizin kirliliğine engel olunmaya çalışılmıştır. Deniz hamamlarının inşaları ve idareleri ihale edilerek yaz başlarında kurulmuş ve sonbaharda ise kapatılmışlardır. Ayrıca, hamamların işletilmeleri amacıyla şirketler açılarak düzenli bir şekilde halkın faydalanmasına dikkat edilmiştir. Aşağıda, İstanbul ve çevresindeki deniz hamamlarının açılmaları ve işletilmeleri süreci anlatılmıştır.
Sea Baths Started Construct in Coasts of Istanbul and the Surrounding Area in the Ottoman Empireate
It is known that Turks are the cleanest people in the world. As they were extremely fond of cleaning in their daily lives, they often felt the need to wash. In the Ottoman Empire, with the effect of the cleaning consciousness in the Turkish World, closed beaches were built for the public to benefit along the coastline. The regulations regarding the closed beaches called as the sea baths were prepared and their use and their administrations was taken under control. With this regulation, it was tried to prevent the pollution of the coasts and the seas by prohibiting entering the sea apart outside of the sea baths. The constructions and administrations of the sea baths were tendered in summer and closed in the autumn. In addition, the companies were opened to operate the baths to ensure the public was benefiting from the baths regularly. Below, the opening and administration of the sea baths in and around Istanbul is explained.
___
- 1 Şura-yı Devlet (ŞD), 675/43-1, 675/43-2, 675/43-3, 675/43-4, 675/43-5, 675/43-6, 675/43-7, 675/43-8, 675/43-9, 675/43-10, 675/43-11, 675/43-12, 675/43-13, 675/43-14, 675/43-15, 675/43-16, 675/43-17, 675/43-18, 675/43-19, 675/43-20, 675/43-21, 675/43-22, 675/43-23, 675/43-24, 13 Ramazan 1288 (26 Kasım 1871) Dahiliye Nezareti Umur-ı Mahalliye ve Vilayat Müdürlüğü (DH.UMVM), 89/12-1-1, 89/12-2-1, 89/12-2-2, 89/12-3-1, 89/12-3-2, 89/12-4-1, 89/12-4-2, 89/12-5-1, 89/12-5-2, 89/12-6-1, 89/12-6-2, 89/12-7-1, 89/12-7-1, 24 Ağustos 1337 (24 Ağustos 1921)
- 2 Bahriye Nezareti (BN), 329/11085-103,10 Ağustos 1327 (23 Ağustos 1911), 329/11085-114, 30 Nisan 1333 (30 Nisan 1917), 329/11085-115, 329/11085-116, 14 Temmuz 1329 (27 Temmuz 1913), 329/11085-117, 329/11085-118, 329/11085-117, 329/11085-118, 29 Temmuz 1329 (11 Ağustos 1913), 85/1717-176, 9 Safer 1333 (27 Aralık 1914), Envanteri (ENV), 1901-50, ŞUB-53/B-96-B, ŞUB-53/B-97-A, ŞUB-53/B-97-A, ŞUB-36.200-A, 7 Haziran 1330 (20 Haziran 1914), ŞUB-36/200-A, 8 Muharrem 1278 (16 Temmuz 1861), Limanlar, 9/34, Maliye Vekaleti (MV), 224/142-1-1, 14 Ağustos 1328 (27 Ağustos 1912), Mülga Bahriye (MB), 809/177, 4 Haziran 1330 (20 Haziran 1914), Şura-i Bahriye, 417 (203)-170a, 3 Mart 1894, 444 (2330)-46a, 13 Safer 1312 (16 Ağustos 1894), 486(2374)-8a, 3 Ramazan 1313 (17 Şubat 1896)
- 3 Armağan, Mustafa, Gündelik Hayatın Renkleri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 1997.
- 4 Aru, Kemal Ahmet, Türk Hamamları Etüdü, İstanbul 1949.
- 5 And, Metin, Hamamının Kültürümüzde ve Sanatımızda Yeri ve Önemi, Ulusal Kültür Dergisi, 1979, Sayı: 5.
- 6 Bahriye Zabitanından Said, Yüzme Muallimi, Matbaa-i Bahriye, 1328.
- 7 Celal İsmail, Deniz Havası ve Hamamları, İstanbul Sultan Hamamı, 1317.
- 8 Doktor Esad Arif, Hamam ve Usulü İstihmam, Mehran Matbaası, İstanbul 1306.
- 9 Doktor Hanri Duvil, Yanbolulu Mustafa Şevki, Deniz Hamamları, İzmir 1324.
- 10 Hüseyin Huluki, Deniz Hamamları (Kimler Girebilir?) İstanbul Mahmud Beğ Matbaası, 1310.
- 11 İbrahim Cemal, Deniz Hamamı Risalesi, Deniz Hamamı Havası ve Kumunun Havas ve Tesiratı ve Sur-ı İstimâli Hakkında Malûmatı Havidir. Maarif Nezareti Celilesinin Rızasıyla Tab’ Olunmuştur, 1307.
- 12 Korvet Tabibi Beşiktaşlı Salahaddin Ali, Deniz Hamamları ve Denizde Banyo, Banyoların Tesirat-ı Şifaiye ve Kavaidi Sıhhiyesi İstihmamın Sureti İcrasındaki Şerait-i Sıhhiye, Ay Yıldız Matbaası, 1334.
- 13 Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, Ale’l-Cildiye ve Efrenciye Muallimi Doktor Hüseyin Huluki, Deniz Hamamları ve Kimler Girmelidir? Mahmud Bey Matbaası, İstanbul 1319.
- 14 Sebil’ür Reşâd, “Deniz Hamamı”, 21 Zilhicce 1342, 24 Temmuz 1340, C. 24, 1330, s. 168-169.Şehitoğlu, Elif, Bursa Hamamları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
- 15 Yegül, Fikret, Roma Dünyasında Yıkanma, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2011.
- Yayın Aralığı: 4
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Selim Hilmi Özkan
Sayıdaki Diğer Makaleler
Yeni Arşiv Belgeleri Işığında Niğde Saat Kulesi
Osmanlı Devleti’nde İstanbul ve Çevresindeki Sahillere Yapılmaya Başlanan Deniz Hamamları
Türk Devletlerinde Kullanılan İdari Ünvanlar
İkinci Meşrutiyet’in İlanının Adana’ya Yansımaları ve Şehirdeki Asayiş Sorunları (1908-1909)