İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde parçacık hızlandırıcıları

Atomaltı parçacıkların keşfiyle birlikte parçacık fiziği ve nükleer fizik dalları doğmuş, hızlandırıcılar devri başlamıştır. Türkiyede parçacık hızlandırıcısı kurma yolundaki ilk teşebbüsler İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesinde 1940lı yılların sonunda görülmüştür. Nükleer araştırma yapma amacıyla 800 keV enerjili Philips marka Cockcroft-Walton Jeneratörü (katlı hızlandırıcı) satın alınarak 1950 yılında fakülte içinde kurulmuştur. 1954 yılında daha gelişmiş bir hızlandırıcının (Siklotron) alınması ve kurulması gündeme gelmiştir. Bu hızlandırıcının amacı, tıp ve tarım sahalarında ihtiyaç duyulan radyoizotopları üretmektir. Fen Fakültesine getirilmesi planlanan Siklotron kurma projesi gerçekleşememiştir. Bunun sebebi, Türkiyenin 1955 yılında Barış İçin Atom projesine katılması olabilir. Bu proje kapsamında, nükleer enerji alanında Türkiyedeki tüm faaliyetlerin idaresiAtom Enerjisi Komisyonu nun kontrolüne geçmiştir. Nükleer araştırmaları da bu komisyona bağlı kurumlar yürütmüştür. Dolayısıyla üniversite bünyesinde bağımsız araştırmalarda kullanılacak bir hızlandırıcının satın alınmasından vazgeçilmiş olmalıdır.

Particle accelerators in Istanbul University Faculty of Science

The discovery of subatomic particles led to the rising of new disciplines such as particle physics and nuclear physics, and accelerators began to be built from 1932 on. In Turkey, a first attempt to install a particle accelerator dates back to late 1940s. A Philips 800 keV Cockcroft-Walton Generator (cascade accelerator) was installed in the Physics Department of Istanbul University s Faculty of Science in 1949. The purchase and the installation of a cyclotron, came to fore in 1954. Aimed to produce radioisotopes needed in medical and agricultural fields, this cyclotron would be installed in the Faculty of Science. Although the project was budgeted, it could not be realized: Following Turkey s participation to the Atoms for Peace program, all nuclear activities were gathered under the umbrella of the Atomic Energy Commission established in 1955. Nuclear research was thus undertaken by institutions affiliated to the commission. Therefore, the purchase of an accelerator for a university was probably regarded as unnecessary.

___