Fulke Greville’in Mustapha’sını Yazarın Diğe Politik Yazıları ve İngiliz-Osmanlı İlişkileri Üzerine Görüşleri Işığında Yeniden Okumak

Fulke Greville’in Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzade Mustafa’nın ölümünü anlatan tiyatro oyunu Mustapha, erken modern dönemde “doğulu öteki”nin edebî metinlerdeki temsili üzerine çalışmaların çeşitlenmesiyle araştırmacıların ilgi alanına tekrar girdi. Metni sadece kralın mutlak gücünü eleştiren bir politik tartışma olarak kabul eden ve metnin Osmanlı bağlamını tamamen yadsıyan ilk çalışmaların aksine, yeni analizler metindeki iyi ve kötü Osmanlı karakterleri işaret ederek Greville’in olumlu bir Osmanlı tasviri ürettiğinin altını çizdiler. Greville’in Osmanlıları nasıl temsil ettiğinin önemini vurgulamakta haklı olduklarını kabul etmekle birlikte, bu makale son dönemdeki çalışmaları iki açıdan eleştirmektedir: Öncelikle Mustapha’nın, yazarın kullandığı anlatı kaynaklarıyla karşılaştırmalı olarak incelenmesi Greville’in erken modern dönem İngiltere’sinde yazılmış diğer tiyatro oyunlarında var olduğu iddia edilen olumlu söylemi tekrar üretmediğini göstermektedir. İkinci olarak Mustapha’yı yazarın diğer politik metinleriyle birlikte değerlendiren bu makale Greville’in Osmanlı dünyasına karşı olumsuz tutumunun, bir siyaset kuramcısı olarak Osmanlı devlet sistemini algılayışıyla yakından ilişkili olduğunu öne sürer.

Anahtar Kelimeler:

Fulke Greville, İngiliz tiyatro oyunlarında Osmanlı imgesi, erken modern dönem Osmanlı-İngiliz ilişkileri, Şehzade Mustafa

Dealing With Tyranny: Fulke Greville’s Mustapha in the Context of His Other Writings and of His View on Anglo-Ottoman Relations

PDF

___

Bibliography Burton, Jonathan: “Anglo-Ottoman Relations and the Image of the Turk in Tamburlaine,” Journal of Medieval and Early Modern Studies, XXX, 1 (2000), pp. 125-156. Burton, Jonathan: Traffic and Turning Islam and English Drama 1579-1624, Cranbury: Rosemont Publishing 2005. Busbecq, Ogier Ghiselin de: Itinera Constantinopolitanvm et Amasianvm ab Augerio Gislenio Busbequij ..., Antverpiae [Antwerp]: Ch. Plantin 1581. Busbecq, Ogier Ghiselin de: The Four Epistles of A. G. Busbequius, Concerning his embassy into Turkey … , London: J. Taylor 1694. Çavuşoğlu, Mehmet: “Şehzâde Mustafa Mersiyeleri,” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, XII (1982), pp. 641-686. Dollimore, Jonathan: Radical Tragedy: Religion, Ideology and Power in the Dramas of Shakespeare and his Contemporaries, Brighton: The Harvester Press 1989. Goughe, Hugh: The Offspring of the House of Ottomano, and officers to the greate Turke. Whereunto is added Bartholomaeus Georgieviz Epitome of the Customs, Rytes, ceremonies and Religion of the Turkes, with the miserable afflicion of those Christians whiche live under their captivitie and bondage. In the ende also is adjoined the manner how Mustafa, eldest sonne of Soltan Soliman, twelfth Empereur of the Turkes was murdered by his father in the yere of our Lorde 1553, all Englished by Hugh Goughe, London: T. Marshe 1569/1570. Greville, Fulke: A Treatise of Monarchy in The Works in Verse and Prose Complete of the Right Honorable Fulke Greville, ed. Alexander B. Grosart, 1870, pp. 5-235. Greville, Fulke: Life of Sir Philip Sidney, ed. Nowell Smith, Oxford: Clarendon Press 1907. Greville, Fulke: Mustapha in The Works in Verse and Prose Complete of the Right Honorable Fulke Greville, ed. Alexander B. Grosart, 1870, pp. 295-417. Hasan Beyzâde Ahmed Paşa: Hasan Beyzâde Tarihi, ed. Şevki Nezihi Aykut, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi 2004. İbrahim Peçevî: Peçevî Tarihi, ed. Murat Uraz, İstanbul: Neşriyat Yurdu 1968. Knolles, Richard: The Generall Historie of the Turkes, from The first beginning of that Nation to the rising of the Othoman Familie with all the notable expeditions of the Christian against them. Together with the Lives and Conquests of the Othoman Kings and Emperours. Faithfully collected out of the best Histories, both auntient and modern, and digested into one continual Historie Until this present Yeare 1603, London: A. Islip 1603. McJannet, Linda: The Sultan Speaks. Dialogue in English Plays and Histories about the Ottoman Turks, Hampshire: Palgrave Macmillan 2006. Moffan, Nicholas de: Le meurtre execrable et inhumain commis par Soltan Solyman, grand Seigneur des Turcs, en la personne de son fils aisné Soltan Mustaphe. trans. I.V. Paris: J. Caveiller 1556). [.. pour le jourd’huy est si bien corrumpu & amorty par argent & faveur,qu’ils exposent tout en vente au plus offrant…], http://www.sjsu.edu/faculty/danielle.trudeau/Constant/meurtre.html (accessed June 5, 2015). Moffan, Nicholas de: Soltani Solymanni, Tvrcarum Imperatoris, horrendum facinus, scelerato in proprium filium, natu maximum, Soltanum Mustapham, parricidio, anno domini 1553 patratum, Basileae [Basel]: I. Oporini 1555. Müneccimbaşı Ahmed Dede: Sahâifü’l-Ahbâr fî Vekâyi-ül-a‘sâr, trans. İsmail Erünsal, İstanbul: Tercüman [n.d.]. Nişancı Mehmed Paşa: Hadisât, ed. Enver Yaşarbaş, İstanbul: Kit-san Matbaacılık 1983. Norbrook, David: Poetry and Politics in the English Renaissance, London: Routledge and Paul 1984. Painter, Thomas: “A Horrible and Cruell Murder of Soltan Solyman,” Joseph Haslewood (ed.), The Second Tome of the Palace of Pleasure, 1813, pp. 663-683. Painter, William: The Second Tome of the Palace of Pleasure, contayning more of goodlye Histories, Tragical matters, and other Morall argumentes, very requisite for delight and profyte, London: T. Marshe 1567. Rebholz, Ronald A.: The Life of Fulke Greville, First Lord Brooke, Oxford: Clarendon Press 1971. Rees, Joan: Fulke Greville, Lord Brooke, 1554 – 1628: A Critical Biography, London: Routledge and Kegan Paul 1971. Rigali, Amanda: “The Plays of Fulke Greville in Context,” unpubl. Ph.D. thesis, King’s Colledge, London, 2000. Röder, Katrin: “Intercultural ‘Traffique’ in Fulke Greville’s Mustapha,” Literature Compass, XI, 8 (2014), pp. 560–572. Roscoe, Brett: “On Reading Renaissance Closet Drama: A Reconsideration of the Chorus in Fulke Greville’s Alaham and Mustapha,” Studies in Philology, CX, 4 (2013), pp. 762-788. Schmuck, Stephan: “Politics of Anxiety: The imago turci in early modern English prose, c. 1550 – 1620,” unpubl. Ph.D. thesis, University of Wales, Aberystwyth, 2007. Solakzâde Mehmed Hemdemî Çelebi: Solakzâde Tarihi, ed. Vahid Çabuk, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları 1989. Wilkes, G. A. (Ed.): The Complete Poems and Plays of Fulke Greville, Lord Brooke (1554- 1628), in Two Volumes, G. A. Lewiston, Queenston, Lampeter: The Edwin Mellen Press 2008. Yermolenko, Galina I.: “Roxolana in Europe,” Galina I. Yermolenko (ed.), Roxolana in European Literature, History and Culture, Farnham: Ashgate 2010, pp. 23-55.