Yaşlılık Nedeniyle Hukuki Ehliyet Değerlendirilmesi İstenilen Olgularda Hukuki Ehliyet Değerlendirme Formu'nun (HEDEF) Uygulanabilirliğinin Ölçülmesi

Türk Medeni Kanunu'na (TMK) göre fiil ehliyeti kişinin, hukuka uygun fiiller yapabilme ve hukuka aykırı fiillerden sorumlu tutulabilmesi ile ilgilidir. Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır. Hukuk açısından tam bir eylem yeterliliği için kişinin ayırt etme gücü bulunması ve kısıtlı olmaması gerekir. Noterlikler, mahkemeler, tapu müdürlükleri ve benzeri kurumlar, hekimlerden, fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği ile ilgili olarak rapor istemektedir. Bu raporun istenme nedenlerinden birisi de işlem yaptıracak kişinin 65 yaş ve üzerinde olması durumudur. Ülkemizde yaşlılar için fiil ve hukuki ehliyet ile ilgili istenilen raporların bir standardizasyonu olmadığı görülmektedir. Mevcut yasal düzenlemelere göre bu raporları tüm hekimlerin düzenleme yetkisi vardır. Ancak hangi durumlarda ileri değerlendirme yapılması gerektiği, bu değerlendirmeleri hangi uzmanlık dallarının yapması gerektiği açık değildir. Bu çalışmada, adli psikiyatri uygulamalarında geliştirilen Hukuki Ehliyet Değerlendirme Formunun (HEDEF) uygulanabilirliğinin saptanması amaçlanmaktadır. HEDEF formunun uygulanabilir olması, sonraki uygulamalarda standardın sağlanması ve yaygınlaştırılması açısından önemlidir. ESOGÜ Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı'na hukuki ve fiili ehliyet raporu için müracaat eden tüm 65 yaş ve üzeri yaşlılar değerlendirildi. Hastaların tümüne iki farklı uygulayıcı tarafından  HEDEF ve Mini Mental Test birlikte uygulandı. Formdan alınan sonuçlar, hasta hakkındaki nihai adli psikiyatrik değerlendirme ile karşılaştırıldı. HEDEF testi 12 puan ve üzerinde olan yaşlıların rutin adli psikiyarik değerIendirme ile uyumlu olarak hukuki ehliyetinin olduğu belirlendi. HEDEF testini iki farklı uygulayıcı yapmasına karşın sonuçların tutarlı ve anlamlı olduğu belirlendi. Testin uygulanabilir, güvenilir olduğu, adli psikiyatri uygulamalarında yaygınlaştırılabileceği düşünüldü. 

Measuring the Applicability of the Legal Capacity Assesment Form in Cases That are Requieredto Adress Legal Capacity Due to Old Age

According to the Turkish Civil Code, individual's capability to act is related to act in accordance with the law and to be held accountable for the acts that are contrary to the law. Every adult who has the power to distinguish and who is not restricted has an capability to act. In terms of law, individual must have the power to distinguish and should not be restricted for a complete action competence. Notary, courts, land registry offices and similar institutions request report on the ability of individual to perceive the legal meaning and consequences of the act from physician. One of the reasons in order to be requested this report is that the person who is going to act is 65 years of age or older. It is seen that there is no standard for the requested reports related to capacity to act and legal capacity for the elderly in our country. According to the current legal regulations, it is seen that all physicians have the authority to draw up these reports. However, it is not clear in which circumstances it is necessary to carry out further evaluation and which specialist branches should make these evaluations. In this study, it is aimed to determine the applicability of the Legal Capacity Assessment Form developed in forensic psychiatric practices. The applicability of this form is important in terms of ensuring standard in the following applications and dissemination of thes standard.In practice, the report on the legal capacity is still drawn up in our Forensic Medicine Department. No certain scale is used in routine practice. Physicians working in our department are trying to understand whether or not persons older than 65 years have legal capacity being made by forensic psychiatric examination. Informed consent is routinely applied to these patients. The research is planned in a 6 month period after approval of the ethics committee. All patients aged 65 years and over who apply to the ESOGÜ Faculty of Medicine Forensic Medicine Deartment for the report on legal capacity and capacity to act will be evaluated. Legal Capacity Assessment Form and mini mental test will be applied to all patients by two different practitioners. The results from the form were compared with the final forensic psychiatric evaluation of the patient. The elderly with a Legal Capacity Assessment Form score of 12 points or more were judged to have legal capacity in accordance with routine forensic psychiatric evalutiation. İt was determined that the results were consistent and meaningful even though the Legal Capacity Assessment Form was conducted by two different practioners. İt was thought that the test was feasible, reliable and could be extendedand forensic psychiatric practice.

___

  • 1.Can Y, Sercan M, Saatçioğlu Ö, Soysal H, Uygur N. Hukuki Ehliyeti Değerlendirme Formu (HEDEF) Geçerlilik, Güvenilirlik ve Duyarlılığı. Klinik Psikiyatri 2006;9:5-16.
  • 2.Karbeyaz K, Akkaya H, Gündüz T, Urazel B, Kökcüoğlu MA. Legal and civil liability reports drawn up on the occasion of senility; Eskisehir experience. J For Med 2013;27(1):10-6.
  • 3.Kıssal A, Beşer A. Yaşlı İstismar ve İhmalinin Değerlendirilmesi. TAF Prev Med Bull 2009; 8(4):357-364
  • 4.Ahmed MB (1998) Psychological and legal aspects of mental incompetence. Tex Med, 94(3):64-67.
  • 5.al-Adwani A, Nabi W (1998) Financial management in patients with dementia; their adult children's knowledge and views. Int J Geriatr Psychiatry, 13(7):462-465.
  • 6.Alexander MP (1988) Clinical Determination Of Mental Competence. Arch Neurol, 45:23-26.
  • 7.Moye J, Marson DC. Assessment of decision-making capacity in older adults: an emerging area of practice and research. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences. 2007;62(1):3-11.
  • 8.Moroğlu N, Oktay S, Şıpka Ş. Kişiler Hukuku. Moroğlu N, Oktay S, Şıpka Ş editors. Türk Medeni Kanunu ve Yürürlük Kanunu, Beta Basım Yayını Dağtım A.Ş. İstanbul,2012 pp: 5-21
  • 9.Kaçak N. Yeni İçtihatlarla Türk Medeni Kanunu (2. Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007 pp; 15-31
  • 10. Price T, King PS, Dillard RL, Bulot JJ. Elder financial exploitation: implications for future policy and research in elder mistreatment.West J Emerg Med. 2011;12(3):354-6
  • 11.Lee HY, Eaton CK. Financial abuse in elderly Korean immigrants: mixed analysis of the role of culture on perception and help-seeking intention. J Gerontol Soc Work. 2009;52(5):463-88.
  • 12.Conrad KJ, Iris M, Ridings JW, Langley K, Wilber KH. Self-report measure of financial exploitation of older adults. Gerontologist. 2010;50(6):758-73.
  • 13.Keskinoğlu P, Giray H, Pıçakçıefe M, Bilgiç N, Uçku R. Yaşlıda fiziksel, finansal örselenme ve ihmal edilme. Turkish Journal of Geriatrics 2004; 7(2): 57-61.
  • 14.İlhan F. Ankara ili yenimahalle ilçesi Anadolu mahallesinde aile içi yaşlı istismarının saptanması [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Ankara: Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı; 2006.
  • 15.Oh J, Kim HS, Martins D, Kim H. A study of elder abuse in Korea. Int J Nurs Stud. 2006; 43(2): 203-14.
  • 16.Uygur N. Yeni Turk Medeni Kanunu ve Demanslı Hastalar. Demans Dergisi 2002;2:21-6
Osmangazi Tıp Dergisi-Cover
  • ISSN: 1305-4953
  • Yayın Aralığı: Yılda 6 Sayı
  • Başlangıç: 2013
  • Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Rektörlüğü
Sayıdaki Diğer Makaleler

NLRP3 İnflamazom Geni rs4925648, rs121908149 ve rs121908152 Varyantları ile Tip 2 Diyabet Riski

CANSU ÖZBAYER, Medine Nur KEBAPÇI, Emine YAĞCI, Hasan Veysi GÜNEŞ, İRFAN DEĞİRMENCİ

Tübülointerstisyel Nefrit ve Üveit (TİNU) Sendromu: Literatür Eşliğinde Bir Olgu

Erdal BODAKÇI, Döndü ÜSKÜDAR CANSU, Cengiz KORKMAZ

Renal Transplant Alıcılarında Gastroözefageal Reflü Hastalığı Belirtilerinin Değerlendirilmesi

Sultan ÖZKURT, Yasemi̇n SAĞLAN, Çiğdem MENGÜŞ

Mezenterik Duplikasyon Kisti

Bartu BADAK

Yenidoğanın Rh ‘D’ Dışı Alt Grup İlişkili Hemolitik Hastalığı: Tek Merkez Deneyimi

Ersin TÖRET, Nihal KARADAŞ, Tuğba KULA ATİK

Yapısal Böbrek Anomalisi olan Çocuklarda Ofis ve Ambulatuvar Kan Basıncı Arasındaki Farklılıkların Değerlendirilmesi

Nuran ÇETİN, Aslı KAVAZ TUFAN

Yaşlılık Nedeniyle Hukuki Ehliyet Değerlendirilmesi İstenilen Olgularda Hukuki Ehliyet Değerlendirme Formu'nun (HEDEF) Uygulanabilirliğinin Ölçülmesi

Ali YILMAZ, Kenan KARBEYAZ, Altan EŞSİZOĞLU

Febril Nöbet Geçiren Çocuklarda Akuaporin 4 Gen Polimorfizmi

Kürşat Bora CARMAN, Tunç TUNCEL, Mustafa ÇALIK, Yasemin KARAL, Sedat IŞIKAY, Ozan KOCAK, Aysima ÖZÇELİK, Ahmet Sami YAZAR, Çağatay NUHOĞLU, Çiğdem SAĞ, Ömer KILIÇ, MELTEM DİNLEYİCİ, Sevgi YİMENCİOĞLU, Arzu EKİCİ, Pelen PERK, Ayşe TOSUN, İlhan IŞIK, Çoşkun YARAR, Hüseyin KARACAN, Emrah ATAY, Ener Çağrı DİNLEYİCİ

Yenidoğanın Rh Sistemi ‘D’ Dışı Alt Grup İlişkili Hemolitik Hastalığı: Tek Merkez Deneyimi

Ersin TORET, Nihal KARADAŞ, Tuğba KULA ATİK

Aritmi İlişkili Kardiyomiyopatili Bir Olgu: Aritminin Tedavisi ve Tekrarlamasından Kaynaklanan Sol Ventrikül Sistolik İşlevlerindeki Dalgalanmalar

TANER ULUS, Halit Emre YALVAÇ, Ezgi ÇAMLI, Muhammet DURAL, Nilgün IŞIKSALAN ÖZBÜLBÜL