Gülten TARHAN, Ali Uğur USLU, Öznur KAVAKLI, Mustafa KARAGÜLLE, Bünyamin ÖZGÜLEŞ

Yaşlı Hastalarda Akılcı İlaç Kullanımı

Bu çalışmanın amacı, dahiliye kliniklerine tedavi edilmek üzere yatırılan 60 yaş üstü hastaların hastane dışı ilaç kullanım tutumlarının ve eksik yönlerinin belirlenmesidir. Çalışma Nisan–Kasım 2017 tarihleri arasında Yunus Emre Devlet Hastanesinin Dahiliye Kliniğinde tedavi gören 60 yaş üstü 110 hasta üzerinde yapılmıştır. Verilerin toplanmasında anket formu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde ise yüzdelik, ortalama, Ki-kare testi ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Tüm katılımcıların yaş ortalaması 70,3 ± 10,7 yıl, %65’i kadın, %85’i okur-yazar, %63,6’sı şehir merkezinde yaşayan, %73,6’sı 1000-2000 TL gelire sahip ve %96,4’ünün bir sağlık güvencesine sahip olduğu saptanmıştır. Katılımcıların %46,4’ü evde hiç kullanılmamış veya arta kalan ilaç bulundurduklarını ve bunları yeniden kullanmak istediklerinde ise %65’inin hekim veya eczacıya danıştığı saptanmıştır. Katılımcıların %72,7’si evde bulundurdukları ilaçları hastalıklarında kullanılıp kullanılmadığına ve %67,3’ü son kullanma tarihine dikkat ettiklerini belirtmişlerdir. Hastaların eğitim düzeyleri ile ilaçların atılması, saklanma koşulları, tavsiye edilen ilaç kullanımı, ilaçlarla birlikte tüketilmemesi gereken yiyecekler ve muadil ilaç kullanımı gibi değişkenler arasındaki ilişki değerlendirildiğinde istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilmiştir (p<0.05). Lojistik regresyon analizinden elde edilen sonuçlara göre; okur-yazar olmayan hastaların, okur-yazar olanlara göre 6,748 kat (GA:1,713-26,581) daha fazla tavsiye edilen ile ilaç kullandıkları gösterilmiştir. Ailede sağlık çalışanı bulunanlarda; ilaçların saklanma koşulları ve ilaç muadilleri kullanımı konusunda bulunmayanlara göre istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilmiştir (p<0.05). Nezle ve grip gibi üst solunum yolu hastalıklarında ise antibiyotik kullanımı konusunda ailede sağlık çalışanı bulunması ile bulunmaması arasında istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar bulunmuştur (p<0.05). Çalışmamızda 60 yaş üstü hastaların ilaç kullanımına ilişkin bilgilerinin yetersiz olduğu, katılımcıların eğitim düzeyi düşük olanları tarafından bu konuda ciddi hataların yapıldığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı Hastalar

Rational Drug Use in Elderly Patients

The aim of this study is to determine the outpatient drug use attitudes and incomplete aspects of patients over 60 years of age who admitted to internal medicine clinics. The study was performed on 110 patients over 60 years of age who were treated in internal medicine clinics of Yunus Emre State Hospital between April and November 2017. Questionnaires were used in order to collect data. Percentage, mean, Chi-square test and logistic regression analysis were used for the analysing of the data. The average age of all participants was 70.3 ± 10.7 years, 65% were women, 85% were educated, 63.6% were living in the city center, 73.6% had an income of 1000-2000 TL and 96.4% of them have a health insurance. 46,4% of the participants reported that they had used or left remained drugs at home and 65% of them had consulted a physician or pharmacist if they wanted to use them again. 72.7% of the participants reported that the drugs they have at home were used in their diseases and 67.3% of them were paying attention to the expiration date. The relationship between the education level of the patients and variables such as drug withdrawal, storage conditions, recommended drug use, foods to be consumed with drugs and equivalent drug use was statistically significant when compared (p<0.05). According to the results obtained from logistic regression analysis; the educated group has been shown to use drugs with 6,748 times more recommendation (GA: 1,713-26,581) than the uneducated group. The results of drug storage conditions and use of equivalent drug were statistically significant when compared the participants who had health workers in their family with who does not have (p<0.05). The result of using antibiotics in upper respiratory tract disease such as colds and flu was statistically significant difference when compared the groups of the presence of health workers in the family or not (p <0.05) In our study, it was found that the information about drug use of patients over 60 years old was inadequate, serious mistakes were made in this issue and this subject were related to education level of participants.

Keywords:

Elderly patients Rational drug,

PDF

___

Kaynaklar1. Ageing. Htpp://Www.Who.İnt/Topics/Ageing/En/ Erişim Tarihi: 05.04.2014.
2. Pehlivan S, Karadakovan A. Yaşlı Bireylerde Fizyolojik Değişiklikler Ve Hemşirelik Tanılaması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2013, 2: 385-395.
3. Wolff JL, Starfield B, Anderson G. Prevalence, Expenditures, And Complications Of Multiple Chronic Conditions İn The Elderly. Archives Of Internal Medicine, 2002, 162: 2269-2276.
4. Arslan Gürol G, Eşer İ. Yaşlıların Kendi Kendine İlaç Kullanımına Uyumu Ve Hemşirenin Rolü. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2005, 21: 147-157.
5. Ağırbaş K, Şenses M. Kocaeli Huzurevinde Kalan Yaşlıların İlaç Kullanma Durumlarına Genel Bakış. Hemşirelik Forumu, 2003, 6: 11.
6. Elliott RA. Problems With Medication Use İn The Elderly: An Australian Perspective. Journal Of Pharmacy Practice, 2006,36:58-66
7. Http://Www.Husep.Hacettepe.Edu.Tr/Belgeler/Gumusel%20sunum.01.Pdf[Erişimtarihi: 18.02.2009].
8. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü “Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Hekimler İçin Yaşlı Sağlığı Tanı Ve Tedavi Rehberi” 2010
9. De Vries TPGM, Henning RH, Hogerzeil HV,Fresle DA. Guide To Good Prescribing A Practical Manual. World Health Organization, Geneva,1997.
10. Hogerzeil H. Promoting Rational Prescribing: And İnternational Perspective. Br J Clin Pharmacol 1995; 39: 1-6.
11. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların İlaç Kullanımı Konusundaki Tutum Ve Davranışları. Dicle Tıp Dergisi 2011;38:458-465
12. Özçelikay G. Akılcı İlaç Kullanımı Üzerinde Bir Pilot Çalışma. Ankara Ecz Fak Der 2001;30: 9-18. Özkan S, Özbay OD, Aksakal FN Ve Ark. Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Hastaların Hasta Olduklarındaki Tutumları Ve İlaç Kullanım Alışkanlıkları. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekim Bul 2005;4:223-237
13. Önder E, Koçia O, Öztürk S, Ve Ark. Yunus Emre Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 18 Yaş Ve Üstü Bireylerin Ağrı Kesici Kullanımı Ve Bu Konudaki Bazı Bilgilerinin Saptanması. Toplum Hekimliği Bülteni 2002;1. Ulaşılabileceği Adres: Www.Thb.Hacettepe.Edu.Tr/Arsiv/2002/Sayi_1/Baslik2.Pdf
14. Göçgeldi E, Uçar M, Açıkel CH, Ve Ark. Evlerde Artık İlaç Bulunma Sıklığı Ve İlişkili Faktörlerin Araştırılması. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009; 8(2): 113-8.
15. De Bolle L, Mehuys E, Adriaens E, Remon JP, Van Bortel L, Christiaens T. Home Medication Cabinets And Selfmedication: A Source Of Potential
16. Saygun M, Çakmak A, Ulu N. Kırıkkale İli Merkez Sağlık Ocağında Hastaların Başvuru Amaçları Ve İlaç Tüketim Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Sağlık Ve Toplum. 2006; 16(1): 47-53.
17. Altıntaş H, Beyhun E, Aykun G Ve Ark. Emine Fahri Uçar AÇSAP 13 Merkezi Bölgesinde Yaşayan 15-49 Yaş Evli Kadınların Aile Planlaması Hakkında Bazı Bilgi, Görüş Ve Davranışları, 3. Uluslararası Üreme Sağlığı Ve Aile Planlaması Kongresi, Nisan 2003, Kongre Kitabı, 217
18. Özkan S, Özbay OD, Aksakal FN, İlhan MN, Aycan S. Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Hastaların Hasta Olduklarındaki Tutumları Ve İlaç Kullanım Alışkanlıkları. Türk Silahlı Kuvvetleri Koruyucu Hekim Bul 2005: 4(5): 223-37.
19. Friend DG. Polypharmacy; Multiple-İngredient And Shotgun Prescriptions. N Engl J Med 1959;260:1015–18.