Meme Kanseri İlişkili Lenfödem Gelişimini Önlemede Ve Yaşam Kalitesini Yükseltmede Etkin Yöntem: Kendi Kendine Lenfödem Yönetimi

Öz:Lenfödem meme tedavisi sonrası en yaygın görülen komplikasyonlardan biridir. Lenfödem fiziksel ve psikososyal sorunlara bağlı bireyin yaşam stili ve aktivitelerini sınırlayarak, yaşam kalitesini düşürür. Lenfödem, gelişiminden sonraki dönemde tedavisi oldukça zor olmasına rağmen önlenebilen bir sorundur ve lenfödem yönetimi son yıllarda sıklıkla ele alınmaktadır. Kendi kendine lefödem yönetimi (KKLY)’nin lenfödem insidansının azaltılmasında ve dolayısıyla bireyin yaşam kalitesinin artırılmasında etkin olduğu görülmektedir. Bu derleme makalenin amacı konu hakkında hemşire ve diğer sağlık personelinin bilgilenmesinin ve farkındalığın arttırılmasında katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler:

Lenfödem, kendi kendine lenf ödem yönetimi

Effective Methods of Breast Cancer Related Lymphodeme Development and Improvement of Life Quality: Self- Controlled Lymphedema Management

Abstract :Lymphedema is one of the most common complications to occur after breast cancer treatment. Lymphoedema reduces the quality of life by limiting the lifestyle and activities of the individual due to physical and psychosocial problems. Lymphoedema is a problem that can be avoided despite the difficulty of treatment in the later period of development, and lymphedema management is often addressed in recent years. It is seen that self-management of lymphoedema is effective in reducing the incidence of lymphedema and therefore in increasing the quality of life of the individual. This literature review aims to contribute to increasing the awareness and inform nurses and other healthcare professionals about lymphedema management.

Keywords:

lymphoedema, self-management of lymphatic edema,

PDF

___

1. Ferlay J, Soerjomataram I, Dikshit R, Eser S, Mathers C, Rebelo M, et al. Cancer incidence and mortality worldwide: sources, methods and major patterns in GLOBOCAN 2012. International journal of cancer. 2015;136(5):359-86.
2. Türkiye Kanser Kanser Istatistikleri, : Türkiye Halk Sağlığı Kurumu 2017 [updated 27.03.2017. Available from: http://kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri/2106-2014-y%C4%B1l%C4%B1-t%C3%BCrkiye-kanser-istatistikleri.html.
3. Büyükakincak Ö, Akyol Y, Özen N, Ulus Y, Cantürk F, Tander B, et al. Meme Kanseri Olan Hastalarda Cerrahi Sonrası Erken Dönemde Yaşam Kalitesi: Omuz Ağrısı, El Kavrama Gücü, Dizabilite ve Emosyonel Durum ile İlişkisi. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi. 2014;60(1).
4. Johansson K, Holmström H, Nilsson I, Ingvar C, Albertsson M, Ekdahl C. Breast cancer patients' experiences of lymphoedema. Scandinavian journal of caring sciences. 2003;17(1):35-42.
5. Sneddon MC, Lewis M. Lymphoedema: a female health issue with implications for self care. British Journal of Nursing. 2007;16(2):76-81.
6. Evsine NM, Karayurt Ö. Meme kanseri tedavisine bağlı lenf ödem gelişen kadınların deneyimlerinin ve hemşirelerden beklentilerinin incelenmesi. J Breast Health. 2014;10:23-9.
7. Harris SR, Hugi MR, Olivotto IA, Levine M. Clinical practice guidelines for the care and treatment of breast cancer: 11. Lymphedema. Canadian Medical Association Journal. 2001;164(2):191-9.
8. Lee B-BB. Diagnosis and Treatment of Primary Lymphedema Consensus Document of the International Union of Phlebology (IUP): Department of Surgery, University of São Paulo; 2013.
9. Shahpar H, Atieh A, Maryam A, Fatemeh HS, Massoome N, Mandana E, et al. Risk factors of lymph edema in breast cancer patients. International journal of breast cancer. 2013;2013:7.
10. Norman SA, Localio AR, Potashnik SL, Torpey HAS, Kallan MJ, Weber AL, et al. Lymphedema in breast cancer survivors: incidence, degree, time course, treatment, and symptoms. Journal of Clinical Oncology. 2009;27(3):390-7.
11. Gül A, Eti Aslan F. Meme kanseri ameliyatlarından sonra lenfödemin önlenmesinde basit lenf drenajı masajı ile aromatik yağlarla yapılan basit lenf drenajı masajının etkisinin karşılaştırılması. Meme Sağlığı Dergisi. 2007;3(2):75-81.
12. Özçınar B, Güler SA, Özmen V, Güllüoğlu BM, Kocaman N, Özkan M, et al. Meme Kanserİnde Lokal/Bölgesel Tedavİ Sonrasi Görülen Komplikasyonlar Ve Bunlarin Hasta Yaşam Kalİtesİ Üzerine Etkileri. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health. 2010;6(1):9-16.
13. Türk G, Atalay M. Mastektomİ Sonrasi Yaptirilan Egzersİzlerİn Kol Ödemİnİ Önlemeye Etkİsİ. Meme Sağlığı Dergisi. 2007;3(3):143-9.
14. Dönmez A. Meme Kanseri İlişkili Lenfödemin Önlenmesinde Fiziksel Aktivite Programı ve Basit Lenfatik Drenaj Masajının Etkinliği. [Doktora Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2016.
15. Gürsoy AA, Erdöl H, Okuyan M. Lenfödem. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2006;9(4):82-90.
16. Bernas M. Assessment and risk reduction in lymphedema. Seminars in oncology nursing. 2013;29(1):12-9.
17. Ozaslan C, Kuru B. Lymphedema after treatment of breast cancer. The American Journal of Surgery. 2004;187(1):69-72.
18. Norman SA, Localio AR, Kallan MJ, Weber AL, Torpey HAS, Potashnik SL, et al. Risk factors for lymphedema after breast cancer treatment. Cancer Epidemiology Biomarkers & Prevention. 2010;19(11):2734-46.
19. Kebudi A, Uludağ M, Yetkin G, Çitgez B, İşgör A. Meme Kanseri Tedavisinde Modifiye Radikal Mastektomi Sonrasi Lenfödem: insidans Ve Risk Faktörleri. Meme Sağlığı Dergisi. 2005;1(1):1-5.
20. Park JH, Lee WH, Chung HS. Incidence and risk factors of breast cancer lymphoedema. Journal of clinical nursing. 2008;17(11):1450-9.
21. Hormes J, Bryan C, Lytle LA, Gross C, Ahmed R, Troxel A, et al. Impact of lymphedema and arm symptoms on quality of life in breast cancer survivors. Lymphology. 2010;43(1):1-13.
22. Simonian SJ, Morgan CL, Tretbar LL, Blondeau B. Differential diagnosis of lymphedema. Lymphedema: Springer; 2008. p. 12-20.
23. Cho MO. Health care seeking behavior of Korean women with lymphedema. Nursing & health sciences. 2004;6(2):149-59.
24. Bani HA, Fasching PA, Lux MM, Rauh C, Willner M, Eder I, et al. Lymphedema in breast cancer survivors: assessment and information provision in a specialized breast unit. Patient education and counseling. 2007;66(3):311-8.
25. Başaran S, Kozanoğlu E. Meme Kanseri ile İliŞkili Lenfödem ve Konservatif Tedavisi. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi. 2009;55(1).
26. Guzelant A, Goksel T, Ozkok S, Tasbakan S, Aysan T, Bottomley A. The European Organization for Research and Treatment of Cancer QLQ‐C30: an examination into the cultural validity and reliability of the Turkish version of the EORTC QLQ‐C30. European Journal of Cancer Care. 2004;13(2):135-44.
27. Demir SG. Meme Kanseri Nedeniyle Ameliyat Olan Hastalarda Kendi Kendine Lenfödem Yönetimi. Meme Sağlığı Dergisi. 2008;4(2):62-9.
28. Bakar Y. Mastektomi sonrası gelişen lenfödemde fizyoterapinin etkinliği [Doktora Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2005.
29. Badger C, Peacock JL, Mortimer PS. A randomized, controlled, parallel‐group clinical trial comparing multilayer bandaging followed by hosiery versus hosiery alone in the treatment of patients with lymphedema of the limb. Cancer. 2000;88(12):2832-7.
30. Atalay NŞ, Taflan Selçuk S, Ercidoğan Ö, Akkaya N, Sarsan A, Yaren A, et al. Meme Cerrahisi ve Aksiller Diseksiyon Uygulanan Meme Kanserli Hastalarda Üst Ekstremite Problemlerinin Sıklığı ve Yaşam Kalitesine Etkisi. Türkiye Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi 2011;57:186-92. 31. Gürsoy AA. Meme Kanserİ Tedavisine Bağli Lenfödem Ve Hemşirelik Bakimi. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi , . 2005;9(2):18-25.
32. Lee Y, Mak S, Tse S, Chan S. Lymphoedema care of breast cancer patients in a breast care clinic: a survey of knowledge and health practice. Supportive care in cancer. 2001;9(8):634-41.
33. Stevinson C, Lawlor DA, Fox KR. Exercise interventions for cancer patients: systematic review of controlled trials. Cancer causes & control. 2004;15(10):1035-56.
34. Galvão DA, Newton RU. Review of exercise intervention studies in cancer patients. Journal of clinical oncology. 2005;23(4):899-909.
35. Knols R, Aaronson NK, Uebelhart D, Fransen J, Aufdemkampe G. Physical exercise in cancer patients during and after medical treatment: a systematic review of randomized and controlled clinical trials. Journal of clinical oncology. 2005;23(16):3830-42.
36. McNeely ML, Campbell KL, Rowe BH, Klassen TP, Mackey JR, Courneya KS. Effects of exercise on breast cancer patients and survivors: a systematic review and meta-analysis. Canadian Medical Association Journal. 2006;175(1):34-41.
37. Lee B-BB. Diagnosis and Treatment of Primary Lymphedema Consensus Document of the International Union of Phlebology (IUP). International Angiology. 2013;32(6):541-74.
38. Kaya S, Akbayrak T, Bakar Y, Topuz S. Effects of Complex Decongestive Physiotherapy on an Older Female Patient With Psoriasis‐Related Primary Lymphedema. Topics in Geriatric Rehabilitation. 2010;26(2):171-5.
39. Paskett ED, Stark N. Lymphedema: knowledge, treatment, and impact among breast cancer survivors. The breast journal. 2000;6(6):373-8.
40. ISL I. The Diagnosis And Treatment Of Peripheral Lymphedema: 2013 Consensus Document Of The International Society Of Lymphology. Lymphology. 2009;46(1):1-11.
41. Shaw C, Mortimer P, Judd PA. A randomized controlled trial of weight reduction as a treatment for breast cancer‐related lymphedema. Cancer. 2007;110(8):1868-74.
42. Ardıç F. Egzersizin Sağlık Yararları. Türk Fiz Tıp Rehab Derg. 2014;60(2):9-14.
43. Zeynep O, Kaplan MA. Kanser ve Egzersiz. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Oncology Special Topics. 2016;9(3):45-50.
44. Türk G, Atalay M. Mastektomi Sonrasi Yaptirilan Egzersizlerin Kol Ödemini Önlemeye Etkisi. Meme Sağlığı Dergisi. 2007;3(2):75-81.
45. Forchuk C, Baruth P, Prendergast M, Holliday R, Bareham R, Brimner S, et al. Postoperative arm massage: a support for women with lymph node dissection. Cancer nursing. 2004;27(1):25-33.
46. Rodrick JR, Poage E, Wanchai A, Stewart BR, Cormier JN, Armer JM. Complementary, alternative, and other noncomplete decongestive therapy treatment methods in the management of lymphedema: a systematic search and review. PM&R. 2014;6(3):250-74.
47. Kwan W, Jackson J, Weir LM, Dingee C, McGregor G, Olivotto IA. Chronic arm morbidity after curative breast cancer treatment: prevalence and impact on quality of life. Journal of Clinical Oncology. 2002;20(20):4242-8.
48. Rietman JS, Dijkstra PU, Debreczeni R, Geertzen JH, Robinson DP, de Vries J. Impairments, disabilities and health related quality of life after treatment for breast cancer: a follow-up study 2.7 years after surgery. Disability and rehabilitation. 2004;26(2):78-84.
49. Aslan İ. Meme Kanserli Hastalarda Uygulanan Tedavi Yöntemlerinin Uzun Dönemde Omuz Ve Üst Ekstremite Morbiditesi, Lenfödem Ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri [Doktora Tezi]: Uludağ Üniversitesi; 2016.
50. Soran A, Bulut F, Yıldırım O, Cengiz Ö. Meme Kanseri Nedeniyle Opere Edilen Hastalarda Yasam Kalitesinin SF-36 Skalası ile Belirlenmesi. Ulusal Cerrahi Dergisi. 2000;16(2):115.
51. Beaulac SM, McNair LA, Scott TE, LaMorte WW, Kavanah MT. Lymphedema and quality of life in survivors of early-stage breast cancer. Archives of Surgery. 2002;137(11):1253-7.
52. Temür K. Mastektomi Sonrası Kadınlarda Kendi Kendine Lenfödem Yönetiminin Lenfödem Gelişimi ve Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisinin Belirlenmesi [YükseklisansTezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2017. 53. Smoot B, Wong J, Cooper B, Wanek L, Topp K, Byl N, et al. Upper extremity impairments in women with or without lymphedema following breast cancer treatment. Journal of cancer survivorship. 2010;4(2):167-78.
54. Baran E. Mastektomi Sonrası Gelişen Lenfödem Şiddetinin Skapular Kinematiklere Etkisinin İncelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Ankra: Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2016.
55. Kärki A, Anttila H, Tasmuth T, Rautakorpi U-M. Lymphoedema therapy in breast cancer patients–a systematic review on effectiveness and a survey of current practices and costs in Finland. Acta oncologica. 2009;48(6):850-9.
56. Gül A, Erdim L. Meme Kanseri Ameliyatından Sonra Lenfödemİn Önlenmesinde Hemşirelerin Eğitim Yaklaşimi. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health. 2009;5(2):82-6.
57. Jennings-Sanders A, Kuo J, Anderson E, Freeman J, Goodwin J. How do nurse case managers care for older women with breast cancer. oncology nursing forum. 2005;32(3):625-32.