Pınar HAMURCU, İrem Nur ŞAHİN, Nazlı BATAR, Abdullah ÇELİK

Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Bu çalışmada Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği’nin (DÖYÖ) Türkçe Formu’nun geçerlilik ve güvenilirliğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Metodolojik araştırma tasarımı kullanılan çalışma, 2021-2022 akademik yılında Üsküdar Üniversitesi’nde 475 katılımcıyla yürütülmüştür. Google Formlar’da yapılandırılmış bir anket aracılığıyla Bilgi Formu, Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği ve Genel Öz Yeterlik Ölçeği uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede iç tutarlılık katsayısı, faktör analizleri ve korelasyonları IBM SPSS26® yazılımı ile yapılmıştır. DÖYÖ’nün 146 kişi ile yürütülen pilot çalışmasında, Cronbach’s Alpha değeri 0.787 bulunarak, ölçeğin oldukça güvenilir olduğu ve ölçekten madde çıkartılmadan, geçerlilik analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Asıl çalışmanın Açımlayıcı Faktör Analizi’nde, Kaiser-Mayer-Olkin değeri 0.907 ile örneklem hacminin süper düzeyde yeterli olduğu ve Bartlett Küresellik testi ile χ2=1107.066 ve p=0.000 düzeyinde istatistiki açıdan anlamlı olduğu bulunmuştur. Faktör yükleri >0.20, öz değerleri >1 olan ve toplam varyansın %67.44’ünü açıklayan 3 faktörlü bir yapı saptanmıştır. Çalışmanın Doğrulayıcı Faktör Analizi’nde 11 maddelik versiyonun uyum iyiliği indeksleri RMSEA=0.022; CFI=0.997; GFI=0.992; NFI=0.981; SRMR=0.054; AGFI=0.987; χ2/df=1.126 olarak yeterli uyum gösterdiği saptanmıştır. İç tutarlılık analizinde Cronbach’s Alpha katsayısı 0.900 olarak bulunmuştur. Diyet öz yeterliliğini ölçmeye yarayan Diyet Öz Yeterlilik Ölçeği’nin (DÖYÖ) Türkçe Formu’nun geçerli ve güvenilir olduğu gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

geçerlilik, güvenilirlik, beslenme ve yeme bozuklukları, yeme alışkanlığı, öz yeterlik

The Validity and Reliability of the Turkısh Form of the Dieting Self-Efficiency Scale

The validity and reliability the Dieting Self-Efficiency Scale (DIET-SE) in Turkish as aimed. The study, using a methodological research design, was carried out with 475 participants at Uskudar University in the 2021-2022 academic year. Sociodemoghrafic questions, the Dieting Self-Efficiency Scale and the General Self-Efficacy (GSE) Scale were applied through a structured questionnaire created in Google Forms. In the statistical analyses, internal consistency coefficient, factor analyzes and correlations were made with IBM SPSS26® software. In the pilot study of DÖYÖ conducted with 146 participants, Cronbach's Alpha value was 0.787, and it was determined that the scale had highly reliability and suitable for validity analysis without removing any items. In Explanatory Factor Analysis of main study, Kaiser-Mayer-Olkin value was 0.907, sample size was super level sufficient, and Bartlett Sphericity Test was statistically significant at the level of χ2=1107.066 and p=0.000. Consequently, a 3-factor structure was revealed with factor loads >0.20 and eigenvalues >1, explaining 67.44% of total variance. In the Confirmatory Factor Analysis of study, the goodness of fit indices of 11-item version were RMSEA=0.022; CFI=0.997; GFI=0.992; NFI=0.981; SRMR=0.054; AGFI=0.987; χ2/df=1.126 so it was determined that showed sufficient fit. In the internal consistency analysis, Cronbach's Alpha coefficient was found to be 0.900. The Turkish version of the Dieting Self-Efficiency Scale which can be used to measure dieting self-efficiency, has been shown to be valid and reliable in Turkish population.

Keywords:

Validity, reliability, feeding and eating disorders, eating behavior, self efficacy,

PDF

___

Bandura A. (1997), The exercise of control. WH Freeman, New York.
Bandura A. (1986), Social foundations of thought and action: A social cognitive theory, 1st edn. NJ: Prentice-Hall.
Bandura A. Health promotion by social cognitive means. Health Educ Behav. 2004;31:143-64.
Locke EA, Latham GP. (1990), A theory of goal setting and task performance, 1st edn. NJ: Prentice Hall.
Locke EA, Latham GP. Building a practically useful theory of goal setting and task motivation. Am Psychol. 2002;57:705-717.
Stotland S, Zuroff DC. Relations between multiple measures of dieting self-efficacy and weight change in a behavioral weight control program. Behav Ther. 1991;22:47-59.
Dennis KE, Goldberg AP. Weight control selfefficacy types and transitions affect weight-loss outcomes in obese women. Addict Behav. 1996;21:103-16.
Rodin J, Elias M, Silberstein LR, et al. Combined behavioral and pharmacologic treatment of obesity: Predictors of successful weight maintenance. J Consult Clin Psychol. 1988;56:399-404.
Latner JD, McLeod G, O’Brien KS, et al. The role of self-efficacy, coping, and lapses in weight maintenance. Eat Weight Disord. 2013;18(4):359-66.
Clark MM, Abrams DB, Niaura RS, et al. Self-efficacy in weight management. J Consult Clin Psychol. 1991;59:739–44.
Leehr EJ, Krohmer K, Schag K, et al. Emotion regulation model in binge eating disorder and obesity a systematic review. Neurosci Biobehav Rev. 2015;49:125–34.
Higgs S, Thomas J. Social influences on eating. Curr Opin Behav Sci. 2016;9:1–6.
Cruwys T, Bevelander KE, Hermans RCJ. Social modeling of eating: a review of when and why social influence affects food intake and choice. Appetite. 2015;86:3–18.
Herman CP. The social facilitation of eating. A review. Appetite. 2015;86:61–73.
Glynn SM, Ruderman AJ. The development and validation of an eating self-efficacy scale. Cogn Ther Res. 1986;10:403-20.
Schwarzer R, Jerusalem M. Generalized self-efficacy scale. J. Weinman S, Wright M, Johnston Measures in health psychology: A user’s portfolio. Causal and control beliefs, 1995;35-37.
Aypay A. The adaptation study of general self-efficacy (gse) scale to turkish. INUJFE. 2010;11(2).
Stich C, Knäuper B, Tint A. A scenario-based dieting self-efficacy scale: the DIET-SE. Assessment. 2009;16(1):16-30.
Kass RA, Tinsley HEA. Factor analysis. J Leis Res. 1979;11:120-38.
Kline P. (1994), An Easy Guide To Factor Analysis, 1st edn. New York: Routledge.
Güngör D. Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 2016;19(38):104–112. Alpar R. (2020), Spor, sağlık ve eğitim bilimlerinden örneklerle uygulamalı istatistik ve geçerlik-güvenirlik-SPSS’de çözümleme adımları ile birlikte. 6. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık. 527-636.
Scholz U, Gutierrez- Dona B, Sud S, et al. Is general self efficacy a universal construct? Eur J Psychol Assess. 2002;18(3):242-51.
Martínez-Alvarado JR, Aguiar Palacios LH, Magallanes Rodríguez AG, et al. Análisis de las propiedades psicométricas de la versión mexicana de la Dieting Self-Efficacy Scale (DIET-SE). Nutr Hosp. 2019;36(3):723-8.
Obara-Gołębiowska M, Michałek-Kwiecień J. Polish adaptation and validation of the Dieting Self-Efficacy Scale. Health Psychol Rep. 2018;6(2):183–91.