Abdullah YILDIZ, Ayşe KURTOĞLU, Berna ARDA

Avrupa Konseyi Biyoetik Komitesi'nin Psikiyatriye İlişkin Ek Protokol Çalışması Neler Söylüyor?

Psikiyatrik sorunlara ve psikiyatri pratiğine ilişkin etik duyarlılık örneklerini Dünya Psikiyatri Birliği’nin bildirgelerinde, ulusal hekim birliklerinin etik kodlarında ve uzmanlık derneklerinin konuya ilişkin metinlerinde görmek mümkündür. Bu bağlamda Türkiye Psikiyatri Derneği’nin ilke olarak benimsediği, “bilim, etik, dayanışma” söylemini ve 2002 yılında kapsamlı bir biçimde ortaya koyduğu “Ruh Hekimliği (Psikiyatri) Meslek Etiği Kuralları”nı görmek mümkündür. Bu çalışmada ülkemizin iç hukukunu biyoetik bağlamında “İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi” ile etkilemiş olan Avrupa Konseyi’nin Biyoetik Komitesi’nin psikiyatriye ilişkin ek protokol çalışmalarının ortaya konulması ve tartışılması amaçlanmıştır. Protokol çalışmaları Biyoetik Komitesi tarafından yürütülmektedir. Süreç, hasta ve yakınlarının, hekimlerin ve ilgili diğer sağlık çalışanları ile insan hakları derneklerinin görüşlerinin alınarak ek protokol oluşturulması için organize edilmiştir. Ayrıca kamuoyu görüşlerinin alınması da önemsenmektedir. Protokolün üzerinde durduğu öncelikli konuların başında ülkelerin yasal düzenlemelerinde boşluklar olduğu görülen istem dışı yatış ve tedavi konusu yer almaktadır. Taslak protokolde istem dışı yatış ve tedavi kavramlarının, bunlara konu olan kişilerin durumunun, istem dışı yatış sürecinde değerlendirici olarak psikiyatristler ve yetkinlikleri konularının ayrıntılı şekilde ele alındığı görülmektedir. Ülkemizde henüz yasalaşmamış olsa da Türkiye Psikiyatri Derneği’nin önemli düzeyde katkı sunduğu “Ruh Sağlığı Yasası Taslağı” ile “Ruh Hekimliği (Psikiyatri) Meslek Etiği Kuralları” içerisinde konunun ayrıntılı biçimde yer almış olduğu dikkate değerdir.

Anahtar Kelimeler:

Psikiyatri etiği, biyoetik, Avrupa Konseyi

What Does The Council of Europe Committee on Bioethics’s Additional Protocol for Psychiatry Study Say?

Examples for Ethical sensitivity in the psychiatric problems and psychiatric practice can be found in the declarations of the World Psychiatric Association, ethical codes of national physician associations, and expert associations’ texts about the issue. It is possible to conceive the practices of the Psychiatric Association of Turkey such as issuing “Psychiatry Rules of Occupational Ethics” in 2002 and accepting “science, ethics, solidarity” discourse as a principle within this context. This study aimed to present and discuss the Council of Europe Committee on Bioethis’s additional protocol for psychiatry studies that influenced the internal law of our country with the “Convention on Human Rights and Biomedicine” within the context of bioethics. Protocol studies are carried out by the Committee on Bioethics. The process is organized to establish an Additional Protocol by taking the opinions of patients and relatives, physicians, other healthcare professionals, and human rights associations. Opinions of the public about the issue are also deemed important. Involuntary placement and treatment, about which there are legal gaps, is the leading important issue on which the protocol focused.In the draft protocol, involuntary placement and treatment concepts, the status of persons subject to these concepts, psychiatrists and competencies as evaluators during involuntary hospitalization are addressed elaborately. Although it has not yet been legalized in Turkey, it is worth noting the issue addressed in “Mental Health Act Draft” and “Rules of Occupational Ethics of Psychiatry” to which the Psychiatric Association of Turkey contributed to significantly.

Keywords:

Psychiatric ethics; bioethics; Council of Europe,

PDF

___

1. Uluğ B. Türkiye Psikiyatri Derneği 6. Olağan Genel Kurulu’na Doğru…. Türkiye Psikiyatr Derneği Bülteni. 2005;8(2):3.
2. Türkiye Psikiyatri Derneği. Ruh Hekimliği (Psikiyatri) Meslek Etiği Kuralları. https://www.psikiyatri.org.tr/tpd-kutuphanesi/belge/311. Erişim tarihi: 03 Eylül 2020.
3. Council of Europe. About Psychiatry. https://www.coe.int/en/web/bioethics/psychiatry/about. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
4. Helmechen H, Okasha A. From the Hawaii Declaration to the Declaration of Madrid. Acta Psychiatr Scand. 2000;101:20-23.
5. Steenfeldt-Foss OW. Ethical Principles in Psychiatry: The Declarations of Hawaii and Madrid. In: Helmchen H, Sartorius N, editors. Ethics in Psychiatry: European Contributions. Dordrecht: Springer; 2010. p. 129-137.
6. World Psychiatric Association. Declaration of Hawaii. J Med Ethics. 1978;4(2):71-73.
7. World Psychiatric Association. Declaration of Madrid. 2011.
8. Ruh Sağlığı Yasa Taslağı. https://www.psikiyatri.org.tr/uploadFiles/2811201717434-Ruh-Sagligi-Yasa-Taslagi.pdf. Erişim tarihi: 3 Eylül 2020.
9. Hottois G. A Philosophical and Critical Analysis of the European Convention of Bioethics. J Med Philos. 2000;25(2):133-146.
10. Callard F. Between Legislation and Bioethics: The European Convention on Human Rights and Biomedicine. In: Helmechen H, Sartorius N, editors. Ethics in Psychiatry: European Contributions. Dordrecht: Springer; 2010. p. 73-96.
11. Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından İnsan Hakları ve İnsan Haysiyetini Korunması Sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. Resmi Gazete; 2003.
12. Uerpmann-Wittzack R. The Council of Europe: Its Law and Policies. In: Schmahl S, Breuer M, editors. The Council of Europe: Its Law and Policies. Oxford: Oxford University Press; 2017. p. 572–88.
13. Committee of Ministers. Recommendation No. Rec(2004)10 of the Committee of Ministers to Member States concerning the Protection of the Human Rights and Dignity of Persons with Mental Disorder. Strazburg; 2004.
14. Parliamentary Assembly of the Council of Europe. The Case Against a Council of Europe Legal Instrument on Involuntary Measures in Psychiatry. Strazburg; 2016.
15. Committee of Ministers. “The Case Against a Council of Europe Legal Instrument on Involuntary Measures in Psychiatry” Parliamentary Assembly Recommendation 2091 (2016) Reply of the Committee of Ministers. Strazburg; 2016.
16. Committee on Bioethics (DH-BIO) 16th meeting 19-21 November 2019. Strasbourg; 2019.
17. Council of Europe. Draft Additional Protocol Concerning the Protection of Human Rights and Dignity of Persons with Mental Disorder with regard to Involuntary Placement and Involuntary Treatment (DH-BIO/INF (2018) 7). Strazburg. 2018.