XIX. YÜZYILDA MISIR’IN SİYASİ VE MALİ VAZİYETİNDE İSMAİL PAŞA’NIN ROLÜ ÜZERİNE SIR JULIEN GOLDSMID’İN LAYİHASI

Tarih, toplumların hafızası yani tecrübe kaynağı olma özelliği sebebi ile günümüze ve geleceğe yön veren bir ilim dalıdır. Bilhassa yakın tarihte yaşanan hadiselerden edinilecek tecrübe günümüzde bölgemizde ve etrafımızda meydana gelen siyasi, iktisadi ve toplumsal hadiseleri anlamak, doğru değerlendirmek bakımından önemlidir. XIX. yüzyıl bilindiği üzere gerek Avrupa gerek Osmanlı Devleti için oldukça hareketli bir tarihi dönemdir. Zaman zaman parçalanma, iflas zaman zaman yeni güçlerin ortaya çıkışı anlamını taşıyan bu dönem her açıdan ise değişim ve dönüşümlerin yaşandığı bir dönemdir. Böylesine önemli tarihi gelişmelerin yaşandığı XIX. Yüzyılın etkileri günümüzde de devam etmektedir. Bu yakın dönem tarihini anlamada bize birinci elden kaynaklık eden malzemelerden biri de layihalardır. Bir mesele üzerine kişi ya da kişilerce kaleme alınan bu çalışmalar son derece önemli bilgiler içermektedir. Ele aldığımız çalışma 1866 -1896 yılları arasında İngiliz Avam Kamarası’nda liberal bir politikacı olarak yer alan hukukçu, iş adamı Sir Julien Goldsimid’in İsmail Paşa’nın Mısır’ı iflasa sürüklediği yönündeki iddialara reddiye mahiyetindedir. İsmail Paşa’nın, Mısır’a İngiliz müdahalesinde ve maliyenin iflasında, yaptığı harcamalar ve borçlanmalar sebebiyle büyük oranda sorumlu tutulduğu kabul edilir. Goldsmid yaptığı reddiyelerle layihada farklı bir bakış açısı ortaya koymaktadır. 

___

  • BOA. Y.EE. 116-55, H.13. 07. 1299.
  • BOA. Y. A. HUS. 163-48, 1297.
  • BOA. MV. 1-31, 25 R. 1302.
  • BAER, Gabriel,“Slavery in Nineteenth Century Egypt”, Journal of African History, VIII, 3, London, 1967, s. 417-441.
  • ISSAWİ, Charles, Egypt in Revolution, London, 1963. HOURANİ, Albert Arap Halkları Tarihi, (Çev. Yavuz Alagon), İstanbul, 2003. ISSAWİ, Charles The Economic History of The Middle East 1800-1914, The University of Chicago Press, Chicago and London, 1966 KRAMERS, J. H., “Mehmet Ali Hanedanı Devri ve istiklal (XIX. Asırdan İtibaren)”, M.E.B. İ.A, c. 8, İstanbul, 1978, s. 257-265.
  • LANDERS, David S., Bankers and Pashas International Finance and Economic Imperialism in Egypt, London, 1958.
  • LUXEMBURG, Rosa, Sermaye Birikimi, (Çev. Tayfun Ertan), İstanbul, 1986.
  • MARSUT, Afaf Lütfi es-Seyid, A Short History of Modern Egypt, Cambridge University Press, London, 1991.
  • MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmani Yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmaniyye, C.III, (Yay. Haz. Ali Aktan, Abdülkadir Yuvalı, MetinHülagü), Sebil Yay., İstanbul, 1996