Derin Dilemmanın Doğasını Dönüştürmek: Türkiye’nin Irak ile Kısmi İş Bir liksiz liği Söylemlerine İlişkin Dönemsel Bir Analiz

Dış politika yapımcıları açısından, tam iş birliği kısmi iş birliğine nazaran daha çok istenen, belki de daha doğal görünen, bir opsiyon olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye’nin Irak ile kısmi iş birliksizliğinin günümüzdeki durumu, bu yaygın kanaate tam olarak uymamaktadır. Türkiye hükûmeti yetkilileri, Iraklı meslektaşlarıyla kapsamlı iş birliği hedeflerini henüz tam olarak gerçekleştirememiştir. Son yıllarda Ankara, Bağdat ile ilişkilerinde kurumsal koordinasyona değil, siyasi gerilime daha fazla yakın hâle gelmiştir. İlişkilerin kötüye gidişi uluslararası, bölgesel veya diğer dışsal sebeplere bağlanabilir. Ancak bu argüman, Türkiye’nin hâlen yaşamakta olduğu derin çelişkinin çerçevelenmesine yardımcı olmaz. Daha önce de olduğu gibi, Türkiye’nin Irak ile uzun erimli stratejik ortaklık vizyonu, beş yıldan daha az bir zaman içinde çözünmeye başlamıştır. Türkiye’nin Irak’a yönelik stratejik iş birliği söylemi, ontolojik anlamını ve retoriksel gücünü kaybetmeye yüz tutmuş görünmektedir. Ankara, Erbil ile yakınlaştıkça, Bağdat’tan ıraklaşmıştır. Merkezî Irak Hükûmeti ile iş birliğinin zayıflaması, Türk Hükûmeti açısından maliyetli olabilecek sonuçlara yol açabilir. Yüksek olasılıkla Ankara, yerel ve bölgesel politikalarını Bağdat ile koordine etme ihtiyacını duyabilir. Anılan bağlamda, bu makale Türkiye’nin Irak ile kısmi iş bir liksiz liği söylemlerindeki süreğen karmaşıklığı anlatısal bir yaklaşımla incelemektedir. Sonuç olarak bu çalışma, Türkiye-Irak ilişkilerinde yaşanan iş bir liksiz liği dinamiklerinin doğallaştırılmamasına yönelik bağlamsal-söylemsel bir açıklama sunmaktadır. Dönemsel olarak yapılan analizde, üç önemli olay temel alınmıştır: Türkiye’nin Bağdat Büyükelçiliğinin 1993 yılında tekrar açılması, 2003 yılında Irak’ın ABD tarafından işgal edilmesi ve Türkiye’nin Erbil Başkonsolosluğunun 2011 yılında resmî olarak açılması

Anahtar Kelimeler:

Türkiye’nin Irak Politikası, Kısmi İş Bir liksiz liği Siyasi Söylem ve Bağlam, Politik Çerçeveler, Dönemsel Analiz

Denaturalizing the Deep Dilemma: An Episodic Analysis of Partial/Non-Cooperation Discourses in Turkey’s Iraq Policy

Full rather than partial cooperation seems to be the more desirable, if not natural, option for foreign policy makers. The current state of Turkey’s partial/non-cooperation with Iraq challenges this conventional wisdom. The Turkish Government officials have not yet fully achieved their goal of comprehensive cooperation with their Iraqi counterparts. In the recent years, Ankara and Baghdad have come closer to political confrontation, rather than institutional coordination. International, regional and other external causes could be held accountable for the miring of these relations. Yet, this argument does not help us delineate the deep dilemma still Turkey encounters. Once again, Turkey’s vision of long-term strategic partnership with Iraq dissolved in less than five years. It seems that Turkey’s discourse of strategic cooperation with Iraq began to lose its ontological meaning and rhetorical power. As Ankara got closer to Erbil, it began to fall apart from Baghdad. The weakening of political co-operation with the Central Iraqi Government might prove to be costly for the Turkish Government. Thus, Ankara would most likely need to coordinate its local and regional policies with Baghdad. Along these lines, the article provides a narrative inquiry into the lingering paradox of partial/non-cooperation discourses in Turkey’s Iraq policy. Overall, the paper offers a contextual-discursive explanation to denaturalize partial/non-cooperation in Turkish-Iraqi relations. The episodic analysis is based on three key events, i.e. the re-opening of Turkey’s Baghdad Embassy in 1993, the US Invasion of Iraq in 2003 and the official inauguration of Turkey’s Erbil General Consulate in 2011

Keywords:

Turkey’s Iraq Policy Partial/Non-Cooperation, Political Discourse and Context, Political Frames, Episodic Analysis.,

PDF

___

Akyol, Mustafa, Kürt Sorununu Yeniden Düşünmek: Yanlış Giden Neydi? Bundan Sonra Nereye,? 5th ed. (İstanbul: Doğan Kitap, 2007).
Allawi, Ali A., The Occupation of Iraq: Winning the War, Losing the Peace, (New Haven and London: Yale University Press, 2007).
Altunışık, Meliha Benli, “Turkey’s Iraq Policy: The War and Beyond”, Journal of Contemporary European Studies, Vol. 14, No. 2, August 2006.
Aşkın, Cevdet, “TRT 6 DTP’de Kafa Karıştırdı, Kandil’e Askeri Baskı Arttı”, Referans, 6 January 2009. http://www.referansgazetesi.com.
Barkey, Henri J. and Graham E. Fuller, “Turkey’s Kurdish Question: Critical Turning Points and Missed Opportunities”, Middle East Journal, Vol.51, No.1, Winter 1997.
Bilâ, Fikret, Ankara’da Irak Savaşları: Sivil Darbe Girişimi ve Gizli Belgelerle 1 Mart Tezkeresi, (İstanbul: Güncel Yayıncılık, 2007).
Bölükbaşı, Deniz, 1 Mart Vakası: Irak Tezkeresi ve Sonrası, (İstanbul: Doğan Kitap, 2008).
Çandar, Cengiz, Mezopotamya Ekspresi: Bir Tarih Yolculuğu (Türkiye-Kürtler-Ortadoğu-Batı), (İstanbul: İletişim, 2012).
________, “Başbakan ve Diyarbakır, 12 Ağustos 2005-21 Ekim 2008”, Radikal, 22 October 2008.
Davutoğlu, Ahmet, Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararası Konumu, (İstanbul: Küre Yayınları, 2001).
________, Küresel Bunalım: 11 Eylül Konuşmaları, in Faruk Deniz (ed.), 14th ed., (İstanbul: Küre Yayınları, 2009).
________, Teoriden Pratiğe: Türk Dış Politikası Üzerine Konuşmalar, in Semih Atiş-Sevinç Alkan Özcan(eds.), 2nd ed. (İstanbul: Küre Yayınları, 2013).
Evin, Mehveş, “AKP’nin Dili Değişti”, Akşam, 18 November 2008.
Gözen, Ramazan, İmparatorluktan Küresel Aktörlüğe Türkiye’nin Dış Politikası, (Ankara: Palme Yayıncılık, 2009).
Gunter, Michael M., The Kurds Ascending: The Evolving Solution to the Kurdish Problem in Iraq and Turkey, (NY: Palgrave Macmillan, 2008).
Hinnebusch, Raymond and Rick Fawn, eds., The Iraq War: Causes and Consequences, (Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers, 2006).
İnanç, Gül, Türk Diplomasisinde Irak (1978-1997), (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008).
Jung, Dietrich, “The Sevres Syndrome: Turkish Foreign Policy and its Historical Legacies”. http://www.unc.edu/depts/diplomat/archives_roll/2003_07-09/jung_sevres.html.
Keegan, John, The Iraq War, (NY: Vintage Books, 2005).
Kurubaş, Erol, “Etnik Sorun-Dış Politika İlişkisi Bağlamında Kürt Sorununun Türk Dış Politikasına Etkileri”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Vol. 8, No.1, 2009.
Oğuzlu, H. Tarık, “Turkey’s Northern Iraq Policy: Competing Perspectives”, Insight Turkey, Vol. 10, No. 3, 2008.
Olson, Robert, “The Kurdish Question and Turkey’s Foreign Policy, 1991-1995: From the Gulf War to the Incursion into Iraq”, Journal of South Asian and Middle Eastern Studies, Vol. 19, No. 1, Fall 1995.
Oran, Baskın, (ed.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt II: 1980-2001, 10th ed., (İstanbul: İletişim, 2008).
________, (ed.), Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt III: 2001-2012), (İstanbul: İletişim, 2013).
Öke, Mim Kemal, Derviş ve Komutan: Özgürlük-Güvenlik Sarkacındaki Türkiye’nin Kimlik Sorunsalı, (İstanbul: Alfa, 2004).
Park, Bill, “Between Europe, the United States and the Middle East: Turkey and European Security in the Wake of the Iraq Crisis”, Perspectives on European Politics and Society, Vol. 5, No. 3, 2004.
Polat, Rabia Karakaya, “The AKP and the Kurdish Issue: What Went Wrong?”, SETA Policy Brief, No.14, (Ankara: SETA, May 2008).
Robins, Philip, “The Overlord State: Turkish Policy and the Kurdish Issue”, International Affairs, Vol. 69, No. 4, 1993).
Torumtay, Necip, Değişen Stratejilerin Odağında Türkiye, (İstanbul: Milliyet Yayınları, 1996).
Uzgel, İlhan, “Ordu Dış Politikanın Neresinde?”, in Ahmet İnsel and Ali Bayramoğlu (eds.), Bir Zümre, Bir Parti: Türkiye’de Ordu, (İstanbul: Birikim Yayınları, 2004).
Uzgel, İlhan and Bülent Duru, (eds.), AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu, (Ankara: Phoenix Yayınevi, 2009).
Yeni Şafak. March-April 2003. http://yenisafak.com.tr. Yetkin, Murat, Tezkere: Irak Krizinin Gerçek Öyküsü, (İstanbul: Remzi Kitapevi, 2004).
Zengin, Gürkan, Hoca: Türk Dış Politikası’nda “Davutoğlu Etkisi”, (İstanbul: İnkılâp Kitapevi, 2010).