Mustafa Kemal Paşa'nın Yol Arkadaşlarının Cumhuriyet'in İlanına Tepkileri

Mustafa Kemal Paşa’nın Yol Arkadaşlarının Cumhuriyet’in İlanı’na Tepkileri The Reactions Of Mustafa Kemal Pasha’s Companions To The Proclamation Of The Turkish Repuclic Özet Milli Mücadele’nin yol haritasını belirleyen kararlar, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a ulaşmasından bir ay kadar sonra, 1919 yılının Haziran ayında Amasya’da alınmıştı. İşgale uğrayan vatanın kurtarılması amacıyla Mustafa Kemal Paşa, Milli Mücadele sırasında işte bu kararların altına imza atan Kâzım Karabekir ve Ali Fuat Paşalar yanında Eski Bahriye Nazırı Rauf ve Bandırma Vapuru yolcularından Refet Beyler ile bir yol arkadaşlığı yapmıştı. Bu arkadaşlığın temelleri esas itibarıyla Mütareke İstanbulu’nda atılmış, Amasya ise bu işin fiilen başladığı yer olmuştu. Milli Mücadele sırasında yol arkadaşları arasında bir takım sıkıntılar yaşanmış olsa da, dönemin birleştirici niteliği nedeniyle bir yol ayrılığı yaşanmamıştı. Milli Mücadele’nin zaferle sona ermesinin ardından yol arkadaşlığını temelinden sarsacak gelişmeler yaşanacak, Mustafa Kemal Paşa’nın özellikle yeni Türkiye devletini inşa etmek için düşündüklerini hayata geçirmesi sürecinde bir yol ayrımına gelinecekti. Bu makale yol arkadaşlarını yol ayrımına götüren bir gelişme olan Cumhuriyet’in ilanına Mustafa Kemal Paşa’nın Milli Mücadele sırasındaki yol arkadaşlarının verdiği tepkileri ele almaktadır. Anahtar kelimeler: Cumhuriyet, Mustafa Kemal Atatürk, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele. Abstract The decisions in the course of action of the Turkish National Struggle was taken in Amasya, July 1919, about a month after Mustafa Kemal Pasha’s arrival in Samsun. In Amasya, Mustafa Kemal set a long term fellowship with Kâzım Karabekir, Rauf, the ex-minister of navy, Ali Fuat and Refet, one of the passenger of the steamer of Bandırma, who signed the Amasya Decisions to save the Turkish homeland. The fellowship actively started in Amasya, but was designed in İstanbul during the armistice period. Although they had some problems during the Turkish war of independence, they didn’t come to the end of the road due to the unifying milieu of the National Movement. In the period started after the final victory, the fellowship began to crumble and came to the end when Mustafa Kemal started to put his idea into action in order to establish a new Turkish state. This article focuses on the reactions of Mustafa Kemal’s companions to the proclamation of the Turkish Repuclic, which is the end of the road for companions. Key words: Republic, Mustafa Kemal Ataturk, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele.Not: Yazar Serkan Ünal’a ait ‘Yol Arkadaşlığından Yol Ayrımına Amasya Askeri Örgütü’ adlı doktora tezinden üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet, Mustafa Kemal Atatürk, Kâzım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele

PDF

___

a) Zabıtlar ve Süreli Yayımlar TBMM Zabıt Ceridesi, 12 Ocak 1922. _________________, 30 Ekim 1922. __________________, 1 Kasım 1922. __________________, 24 Ekim 1923. __________________, 29 Ekim 1923. Anadolu’da Yenigün, 29 Teşrîn-i Evvel 1923. ________________, 31 Teşrîn-i Evvel 1923. ________________, 4 Teşrîn-i Sânî 1923. ________________, 13 Teşrîn-i Sânî 1923. ________________, 14 Teşrîn-i Sânî 1923. Hakimiyet-i Milliye, 14 Teşrîn-i Evvel 1923. _______________, 16 Teşrîn-i Evvel 1923. _______________, 28 Teşrîn-i Evvel 1923 _______________, 29 Teşrîn-i Evvel 1923. _______________, 2 Teşrîn-i Sânî 1923. _______________, 11 Teşrîn-i Sânî 1923. _______________, 14 Teşrîn-i Sânî 1923. _______________, 16 Teşrîn-i Sânî 1923. Takvim-i Vakayi, 15 Mayıs 1919. Tercüman-ı Hakikat, 29 Teşrîn-i Evvel 1923. Tevhid-i Efkâr, 14 Teşrîn-i Evvel 1923. ___________, 16 Teşrîn-i Evvel 1923. ___________, 1 Teşrîn-i Sânî 1923. ___________, 7 Teşrîn-i Sânî 1923. b) Kitap ve Makaleler Akşin, S. (2001). Türkiye’nin Yakın Tarihi. Ankara: İmaj Yay. Alpkaya, F. (2009). Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşu (1923-1924). İstanbul: İletişim Yay. Atatürk, M.K. (1997). Nutuk. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Atatürk, M.K. (2006). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I-III. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Atay, F. R. (2004).Çankaya. İstanbul: Pozitif Yay. Aydemir, Ş. S. (1999). Tek Adam. C.II, İstanbul: Remzi Kitabevi. Cebesoy, A. F. (2007). Siyasi Hatıralar-Büyük Zaferden Lozan’a Lozan’dan Cumhuriyete. İstanbul: Temel Yay. Demirel, Y. ve Konur, Osman Zeki (yayına haz.). (2002). CHP Grup Toplantısı Tutanakları (1923-1924), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay. İnönü, İ. (1987). Hatıralar. C.II, İstanbul: Bilgi Yayınevi. Kandemir F. (1963). Rauf Orbay’ın Hatıraları. Yakın Tarihimiz, C.IV, İstanbul :Vatan Gazetecilik ve Matbaacılık T.A.Ş. Kandemir, F. (1965). Hatıraları ve Söyleyemedikleri ile Rauf Orbay. İstanbul: Sinan Matbaası. Karabekir, K. (1991). Paşaların Kavgası. İstanbul: Emre Yay. Karabekir, K. (2008). İstiklâl Harbimiz. C.I-II, İstanbul: Yapı Kredi Yay. Mumcu, U. (haz.). (2009). Kâzım Karabekir Anlatıyor. Ankara: Um:ag Vakfı Yay. Okyar, F. (1980). Üç Devirde Bir Adam. İstanbul: Tercüman Yay. Özdemir, M. (1992). Refet Bele. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara. Özkaya, Y. (1993). Türk Basınında Cumhuriyetin İlanının Öncesi ve Sonrası. Atatürk Yolu Dergisi, 3(11), 279-310. Polat, B. (2014). Milli Mücadele Taraftarlığından Cumhuriyet Karşıtlığına Velid Ebuzziya. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 14(28), 149-174. Süslü, A. ve Balcıoğlu, M. (1999). Atatürk’ün Silah Arkadaşları-Atatürk Araştırma Merkezi Şeref Üyeleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. Turan, Ş. (2009). Türk Devrim Tarihi. C.II, Ankara: Bilgi. Yalçın, E. (2011). Kurtuluş Savaşı Komutanları Ekseninde Cumhuriyet Rejimi Tartışmaları. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10(22), 115-139.