Yerli Halkın Bakışından Suriyeli Kadın Sığınmacılar: Mardin’de Yabancının Ötekileştirilmesi ve Ahlaki Dışlama

Suriye’de son dokuz yıldır süren çatışmalı ortam nedeniyle milyonlarca insan yerlerini yurtlarını bırakıp komşu ve komşu olmayan daha uzak ülkelere kaçmak ya da sığınmak zorunda kaldı. Dünya’da sığınılan ülkelerin başında gelen Türkiye’de yoğun sığınmacı nüfusunun bulunduğu şehirlerin kendine özgü yerel şartlarından kaynaklı olarak sığınmacıların karşılaşabildikleri sıkıntılar da farklılaşabilmektedir. Şüphesiz, savaştan kaçış ya da göç sürecinde ve göç sonrası sığınılan yerde erkeklere göre kadınların çok daha büyük problemlerle karşılaştıkları ifade edilebilir. Çalışmada Suriyeli kadınların gündelik hayattaki etkileşimler sırasında sadece kadın olmalarından kaynaklı ötekileştirici, ayrımcı söylem ve davranışlara maruz kalıp kalmadıkları yerel halkın söylemlerinden hareketle incelenmesi hedeflenmiştir. Bu kapsamda, Suriyeli sığınmacılarla yerel halkın gündelik karşılaşmalarının ve etkileşimlerinin yüksek olduğu sınır bölgesi yerleşim yerlerinden biri olan Mardin ili araştırma sahası olarak seçilmiştir. Araştırmada nitel yöntem bağlamında derinlemesine görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu yönde, Mardin’in kent merkezi ve Kızıltepe ilçesinde yaşayan yerli halktan 36 katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bulgulara göre, Suriyeli kadın sığınmacılar sadece cinsiyete dayalı kimlikleri üzerinden dahi çoğunlukla dedikodu ve söylentiler aracılığıyla oluşan birtakım önyargı ve damgalamalar nedeniyle ayrımcılığa ve dışlanmaya maruz kalabilmektedir. Esasında, Suriyeli kadınlarla ilgili toplumda yaygınlaşan damgalamalar, negatif imgeler ya da ötekileştirmeye referansla kurgulanan kimlikler, onların sonuçları itibariyle zaman zaman ayrımcılık ve sosyal dışlamadan daha sert olabilecek bir başka dışlama biçimi olarak ahlaki dışlamaya maruz kalmalarına yol açabilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Suriyeli kadın sığınmacılar, Yabancı, Ötekileştirme, Ayrımcılık, Ahlaki dışlama, Yerli halk

Syrian Female Asylum Seekers from the Perspective of Locals: Othering and Moral Exclusion of Strangers in Mardin

Due to the ongoing conflicts in Syria over the last nine years, millions of people have left their homes and took refuge in neighboring and non-neighboring countries. Turkey ranks first among the countries hosting Syrian asylum seekers. Depending on the specific social conditions of the cities where asylum seekers live intensively, the difficulties that asylum seekers may face differ. Undoubtedly, it can be stated that women face much greater problems than men during the escape from war or the migration process and in the country of asylum. In the study, it was aimed to examine Syrian women whether they were exposed to othering, discriminatory discourses and behaviors due to being women only during the interactions in daily life, based on the discourses of the local people. In this context, Mardin province, which is one of the settlements in the border region where the daily encounters and interactions between Syrian asylum seekers and local people is high, was selected as the research area. In the research, in-depth interview technique was used in the context of qualitative method. In this direction, in-depth interviews were conducted with 36 local people living in Mardin’s city centre and Kızıltepe district. According to the findings, Syrian female asylum seekers may be exposed to discrimination and exclusion due to some gender-based prejudices and stigmatization, mostly through gossip and rumors. In fact, some prejudices, negative images and stigmas, which have become widespread in society, lead Syrian women to be subjected to moral exclusion as another form of exclusion, which may at times be harsher than discrimination and social exclusion

Keywords:

Syrian female asylum seekers, Stranger, Locals, Othering, Discrimination, Moral Exclusion,

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2016). Suriyeliler ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasındaki evlilik ilişkileri araştırması. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum HGM, Araştırma ve Politika Serisi 43, Ankara.
Barın, H. (2015). Türkiye’deki Suriyeli kadınların toplumsal bağlamda yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Göç Araştırmaları Dergisi, 2, 10-56.
Bar-Tal, D. (1988). Delegitimizing relations between ısraeli jews and palestinians: a social psychological analysis. (J. Hofman, der.), Arab-Jewish Relations in Israel: A Quest in Human Understanding içinde (s.217-248),Oxford University Press, Oxford.
Bar-Tal, D. (1990). Causes and consequences of delegitimization: models of conflict and ethnocentrism. Journal of Social Issues, 46(1), 65-81.
Bauman, Z. (2016). Sosyolojik düşünmek. (Çev. A. Yılmaz.) 13. Basım, İstanbul:Ayrıntı Yayınları. Bourse, M. (2009). Melezliğe övgü. (I. Ergüden Çev.), İstanbul:Ayrıntı Yay.
Buz, S. (2006). Kadın ve göç ilişkisi: sığınan ve sığınmacı kadınlar örneği. Hacettepe Üniversitesi, SBE Sosyal Hizmet ABD, Doktora Tezi, Ankara.
Cengiz, D. (2015). Zorunlu göçün mekânsal etkileri ve yerel halkın algısı; Kilis örneği. Turkish Studies, 10(2), 101-122.
Çelik, İ. A. ve Vural, F. (2018). Suriyeli mülteci kadınların kuma dramı: Kilis ili örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 341-382.
Çoltu, S. ve Öztürk, S. (2018). Suriyeli mültecilerin Türkiye ekonomisine etkileri. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 188-198.
Davis, B. ve Winters, P. (2001). Gender, networks and Mexixo-us migraton. The Journal of Development Studies, 38(2), 1-27.
Deniz, A. Ç.; Ekinci, Y. ve Hülür, A. B. (2016). “Bizim müstakbel hep harap oldu” suriyeli sığınmacıların gündelik hayatı: Antep – Kilis çevresi. 1. Basım, İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Ekinci, Y., Hülür, B., Deniz, A. Ç. (2017).Yabancı ve marjinal olarak öteki: yerleşik ve yabancı ilişkisi bağlamında Suriyeli sığınmacılar.Tarih Okulu Dergisi, 3, 365- 392.
Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: toplumsal kabul ve uyum. Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Ankara.
Gasset, O. J. (1999). İnsan ve "herkes". (Çev. N. Gül Işık). Metis Yay. İstanbul.
Giddens, A. ve Sutton P. W. (2014). Sosyolojide temel kavramlar. Çev. A.Esgin, Ankara:Phoenix Yayınları,. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2020). T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. https://www.goc.gov.tr/
Göregenli, M. (2013). Ayrımcılığın meşrulaştırılması. (K. Çayır ve M. A. Ceyhan der.), Ayrımcılık – Çok Boyutlu Yaklaşımlar, içinde (s.61-72), 2. Basım, İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,.
Göregenli, M. (2013a). Temel kavramlar: önyargı, kalıpyargı, ayrımcılık. K. Çayır ve M. A. Ceyhan (der.), Ayrımcılık – Çok Boyutlu Yaklaşımlar, içinde (s.17- 27), 2. Basım, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
Harunoğulları, M., Hatunoğlu, Z., Polat, Y. ve Kılıç, M. (2018). Kahramanmaraş esnafının sosyo-ekonomik durumu ve suriyeli sığınmacılara ilişkin görüşünün belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(1), 115-144.
Harunoğulları, M. ve Cengiz, D. (2015). Suriyeli göçmenlerin mekânsal analizi: Hatay (Antakya) örneği. Yazılı Bildiri, TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara, 309-318.
İnce, H. O. (2011). Almanya’da farklı olmak: entegrasyon ve hoşgörü kavramına eleştirel bir bakış. BİLİG Dergisi, 58, 173-202.
Keskin, İ. R. (2018). Ötekilik bağlamında Suriyeli kadınlar: yerel ve ulusal basında suriyeli kadın temsillerinin incelenmesi. Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi.
Kirişçi, K. (2014), Misafirliğin ötesine geçerken Türkiye’nin “Suriyeli sığınmacılar” sınavı. Ankara:USAK & Brookings.
Küçükşen, K. (2017). Suriyeli sığınmacı kadınlarda sosyal dışlanma algısı üzerine nitel bir çalışma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 2399-2413.
Man, F. (2016). “Günah keçileri” ya da “olağanşüpheliler” olarak Suriyeliler. Çalışma ve Toplum, 3, 1147-1170.
Mazlumder (2014). Kamp dışında yaşayan Suriyeli kadın sığınmacılar raporu. Mazlumder Kadın Çalışmaları Grubu.
MD (2020).Türkiye’deki Suriyeli sayısı.https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/ Opotow, S. (1990). Moral exclusion and injustice: an introduction. Journal of Social Issues, 46(1), 1-20.
Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (2015).Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye etkileri, http://www.orsam.org.tr/eski/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/201518_rapor195tur.pdf
Özüdoğru, B. (2018). Yalnız yaşayan Suriyeli kadınlar: Adana örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1132-1162.
Öztürk, F. E. (2019). Göçmen kadınlara yönelik üretilen “yeni ırkçılık” kavramının medya çerçevesinde incelenmesi. Global Media Journal TR Edition, 9(18), 255-273.
Parlak, İ.(2015). Kimliğin inşası, ötekinin icadı ve şeytanlaştırma.Ötekinin Var Olma Sancısı:Türk Politik Kültüründe Şeytanlaştırma Eğilimleri,Bursa:DoraYayıncılık.
Parlak, Z. (2014). Ana akım medyada yabancı kadınların temsili ve sosyal medyanın yabancı kadın cinsiyetlerine yaklaşımı. (Erciyeş, G., Aydınoğlu, N., Ed.), Kadın ve Toplum içinde, s.205-234. Meta, İzmir.
UMHD (2018). Uluslararası mülteci hakları derneği. https://www.umhd.org.tr/
Semerci, P. U., Erdoğan, E. ve Önal, E. S. (2017). “Biz”liğin aynasından yansıyanlar:Türkiye gençliğinde kimlikler ve ötekileştirme. (1. Basım), İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,.
Staub, E. (1990). Moral exclusion, personal goal theory, and extreme destructiveness. Journal of Social Issues, 46(1), 47-64.
Staub, E. (1999). The roots of evil: social conditions, culture, personality, and basic human needs. Personality and Social Psychology Review, 3(3), 179-192.
Tekeli, İ. (1996).Tarih yazıcılığı ve öteki kavramı üzerine düşünceler.Defter,26,105-110.
Tunç, A. Ş. (2015). Mülteci davranışı ve toplumsal etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere ilişkin bir değerlendirme. TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 29-63.
TÜİK, (2018). Türkiye istatistik kurumu. http://www.tuik.gov.tr
Ünal, S. (2014).Türkiye’nin beklenmedik konukları: “öteki” bağlamında yabancı göçmen ve mülteci deneyimi. ZfWT Zeitschrift für die Welt der Türken, 6(3), 65-89.
Ünal, S. (2018). Irksal temelli ayrımcılığın yeni görünmez yüzü: Kültürel karşılaşmalar ve mikro-saldırganlıklar. Journal of Social And Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(28), 3288- 3308.
Yaman, F. (2017). Uyum ve ötekileşme ayrımında Suriyeli sığınmacılar. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 3(1), 91-111.