Rüveyda Hicran ÇEBİ KOZALLIK, Birkan KARGI

Türkçe ve Almanca İlköğretim Ana Dil Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyete Bir Bakış

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de ana dil Türkçe derslerinde kullanılan ders kitapları ile Almanya’da Baden Wüttenberg eyaletinde ana dil Almanca derslerinde okutulan ders kitaplarının“toplumsal cinsiyet” bakış açısını ortaya koymak, benzerlikleri ve farklılıkları ortaya koymaktır. Araştırma için bireylerin kimlik gelişiminin önemli olduğu yaş aralığını kapsayan ilköğretim 2. 3. 4.ve 5. Sınıf Almanca ve Türkçe ders kitapları seçilmiştir. Bu kitaplar ilköğretim Türkçe 2. 3. 4. Ve 5. Sınıf ders kitapları ile Niko Sprachbuch 2-3-4 ve 5 sınıf Deutsch kombi plus’tır. Veriler nitel içerik analizi yöntemiyle elde edilmiştir. Ders kitapları aile içi ve dışı roller, meslek rolleri ve cinsiyet rolleri olmak üzere dört ana başlık altında incelenmiştir. Türkçe ders kitaplarında erkek egemenliği net bir şekilde görülürken, Almanca ders kitaplarında metinlerin yansız, görsellerdeki kız ve erkek çocuk resim sayılarının birbirine yakın olduğu hatta kız çocuklarının kitaplarda yer yer daha fazla yer aldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, Almanca ders kitaplarında kız çocuklarının toplumda dezavantajlı görülebileceği spor tercihleri, ev içi işler ve roller, meslek seçimi gibi alanlarda desteklendiği ortaya çıkarılmıştır. Buna karşın Türkçe ders kitaplarının kız çocuklarına yeterli düzeyde yer vermediği çıkan sonuçlar arasındadır.

Anahtar Kelimeler:

Ana dil, Türkçe ve Almanca ders kitapları, Deutsch Kombi Plus, ders kitaplarında toplumsal cinsiyet

An Overview of Gender in Primary School Textbooks Written in Turkish and German as Mother Tongue

The aim of this study is to present the “gender” perspectives and to find out the similarities and differences of the textbooks used in Turkish courses in Turkey and the textbooks taught in German courses in Baden Wüttenberg, Germany. German and Turkish textbooks of 2, 3, 4 and 5. grades, which cover the important age range of identity development, are selected for the study. These are primary school Turkish 2.,3.,4. and 5 grade textbooks and Niko Sprachbuch 2-3-4- and 5 grade Deutsch Kombi Plus. The textbooks have been analysed through the items of domestic and non-domestic roles, professional roles and gender roles under five main topics. The results of the research suggest that there have been significant differences. In Turkish textbooks, there is a remarkable male dominance while in German textbooks it has been detected that texts are unbiased, that the number of visuals of boys and girls are equal, and that sometimes girls play a greater part in the textbooks. Furthermore, in German textbooks, it is found out that girls are supported more in the areas where they might be seen disadvantageous in society.On the other hand, it is concluded that Turkish textbooks do not provide adequate coverage for girls.

Keywords:

Mother Tongue, Turkish and German Textbooks, Deutsch Kombi Plus, Gender in Textbook,

PDF

___

Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26, 1-9.
Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Journal: Feminist Critique/Fe Dergi: Feminist Elestiri, 2(2), 66-74.
Tietz, W. M. (2007). Women and men in accounting textbooks. Exploring the hidden curriculum. Issues in Accounting Education, 22, 459-480.
Baştürk, M. (2008). Ders kitaplarının tarihçesi. (Ö. Demirel ve K. Kıroğlu ed.). Konu alanı ders kitabı incelemesi içinde (13-36.)Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye'de kadınlık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3, 108-114.
Çıtak, A. (2008). Kadınların çalışmasına yönelik tutum: Cinsiyet rolü ve sosyoekonomik düzeye göre bir karşılaştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar. (1. Bsm). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Dökmen, Z. Y. (2010). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Remzi Kitapevi
Eren, Z. (2015). Baba karnım acıktı anne bisikletim bozuldu. Ankara: Favori Kitapevi
Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 209-230.
Esen, Y. ve Bağlı, M. T. (2002). İlköğretim ders kitaplarındaki kadın ve erkek resimlerine ilişkin bir inceleme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35(1-2), 143-154.
Esen, Y. (2013). Hizmet öncesi öğretmen eğitiminde toplumsal cinsiyet duyarlılığını geliştirme amaçlı bir çalışma. Eğitim ve Bilim, 38,169, 281-295.
Esen, Y. (2007). Sexism in school textbooks prepared under education reform in Turkey. Journal for Critical Education Policy Studies, 5(2), 466-492.
Gümüşoğlu, F. (2014). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(4), 39-50.
Gümüşoğlu, F.(1996). Ders kitaplarındaki cinsiyetçiliğin seksen yıllık serüveni. 05.01.2019 tarihinde http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/ adresinden erişildi.
Gökçe, O. (2006). İçerik analizi, Ankara: Siyasal Kitabevi
Heyder, A. and Ursula K. (2015). Ist schulerfolg unmännlich? Wie Geschlechterstereotype den Schulerfolg von mädchen und jungen beeinflussen. Die berufsbildende Schule, 67,5, 178-181. https://www.emft.fraunhofer.de/content/dam/emft/de/documents/Die-Macht-der-Stereotype.pdf
Kalan, Ö. G. (2010). Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı:'Kinder'reklam filmleri üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38), 75-89.
Kalaycı, N. ve F. Hayırsever. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında vatandaşlık ve demokrasi eğitimi ders kitabına yönelik bir inceleme ve bu konuya ilişkin öğrenci algılarının belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(3), 1065-1072.
Kerimoğlu, C. and Gökçe D. (2015). Türkçede cinsiyet görünümleri ve çağrışımsal zihniyet. Türklük Bilimi Araştırmaları, 38, 143-178.
Kılıç, L. K. ve Eyüp B. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(3), 129-148.
Marshall, G. (2003) Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü yay.haz.). İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları
Metin, A. (2011). Kimliğin toplumsal inşası ve geleneksel kadın kimliğinin aktarımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 74-92.
Öngen, B. ve Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48, 1-18.
Özaydınlık, K. (2014). Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye’de kadın ve eğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 33, 93-112.
Tezcan, M. (2003). Gizli müfredat eğitim sosyolojisi açısından bir kavram çözümlemesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1), 53-59.
Tietz, W. M. (2007). Women and men in accounting textbook: Ex-ploring the hidden curriculum, Issues in Accounting Education, 22, 459-480.
Topuz, S. K. ve Erkanli, E. (2016). Toplumsal cinsiyet bağlamında kadın ve erkeğe atfedilen anlamların metafor yöntemiyle analizi. Alternatif Politika, 8(2), 300-321.
Tunç, H. (2014). Toplumsal cinsiyet farklılaşması üzerine sosyolojik bir araştırma: Erkeklerin küpe takması örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33), 608-625.
Yogev, Ş. P. (2006). Ergenlerde toplumsal cinsiyetin kazanılması aile, okul ve arkadaş etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.