Lise Öğrencilerinin Motivasyonel, Bilişsel ve Bilişüstü Yeterlikleri ile Özerk Öğrenme Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Bu araştırma, lise öğrencilerinin motivasyonel, bilişsel ve bilişüstü yeterlikleri ile özerk öğrenme düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığını ve öğrencilerin motivasyonel, bilişsel ve bilişüstü yeterlikleri ile özerk öğrenme düzeylerinin "cinsiyet, sınıf düzeyi ve kitap okuma sıklığı" değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemini, Siirt il merkezinde seçkisiz örneklem yöntemiyle seçilmiş 9, 10 ve 11. sınıflarında öğrenim gören 386 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak; öğrencilerin kişisel bilgilerini toplamak için araştırmacı tarafından hazırlanmış "Kişisel Bilgi Formu" ile Aktamış ve Uça (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan "Motivasyonel, Bilişsel ve Bilişüstü Yeterlilikler Ölçeği" ile Arslan ve Yurdakul (2015) tarafından Türkçeye uyarlanan "Özerk Öğrenme Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizinde Spearman Sıra Farkları Korelasyon Katsayısı, Mann Whitney U testi ve Kruskall Wallis H Testi analizleri kullanılmıştır. Sonuç olarak, lise öğrencilerinin motivasyonel, bilişsel ve bilişüstü yeterlik ile özerk öğrenme düzeyleri arasında yüksek düzeyli ve pozitif yönlü anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Öğrencilerin motivasyonel, bilişsel ve bilişüstü yeterlikleri cinsiyet, sınıf düzeyi ve kitap okuma sıklığı değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Öğrencilerin özerk öğrenme düzeylerinin kitap okuma sıklığı değişkenine göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Bilişüstü, Motivasyonel, Özerk Öğrenme, Lise

An Investigation of Motivational, Cognitive and Metacognitive Competencies and Autonomous Learning Levels of High School Students in Terms of Various Variables

This study was carried out to investigate whether there was a meaningful relationship between the motivational, cognitive, and metacognitive competencies of secondary school students and their autonomous learning levels, and if motivational, cognitive and cognitive competencies and autonomous learning levels of the students differed according to the variables of "gender, class level and book reading frequency". The research was based on the relational survey model. The sample of the research consisted of 386 secondary school students who were at the 9th, 10th and 11th classes in Siirt province center and selected through random sampling method. “Personal Information Form” prepared by the researcher for descriptive information about the participants, “Motivational, Cognitive and Metacognitive Competencies Invertory/Scale” adapted to Turkish by Aktamış and Uça (2010) and “Autonomous Learning Scale” adapted by Arslan and Yurdakul (2015) were used as data collection tools in the study. Spearman’s Rank Correlation Coefficient, Mann Whitney U test and Kruskall Wallis H test were used to analyze data. As a result, there was a high significant and positive correlation between the motivational, cognitive, and metacognitive competence and autonomous learning levels of secondary school students. The motivational, cognitive and metacognitive competences of the students were significantly different in terms of the variables of gender, class level and book reading frequency. It was determined that the autonomous learning levels of the students were significantly different according to book reading frequency variables.

Keywords:

Cognitive Metacognitive, Motivational, Autonomous Learning, High School,

PDF

___

Akbaş, A., ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
Akçam, S. (2012). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin bilişüstü farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Akkurt, N. D. (2018). Üstbiliş stratejileri öğretiminin çevre duyarlılığına etkisi. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi (TURKSOSBİLDER), 3(1), 16-25.
Aktamış, H., ve Uça, S. (2010). Motivasyonel, bilişsel ve bilişüstü yeterlilikler ölçeği’nin türkçeye uyarlanması. İlköğretim Online, 9(3), 980-989.
Alcı, B., ve Altun, S. (2007). Lise öğrencilerinin matematik dersine yönelik öz düzenleme ve bilişüstü becerileri, cinsiyete, sınıfa ve alanlara göre farklılaşmakta mıdır?. C.U. Sosyal Bilimler Enstitüsü, 16(1), 33-44.
Alkan, M. F. (2015). Öğretmen adaylarının özerk öğrenme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Altunçekiç, A., Yaman, S. ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
Arslan, S., ve Yurdakul, C. (2015). Özerk öğrenme ölçeği’nin türkçeye uyarlanması ve geçerlilik çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 565-569.
Aydın, S., ve Yerdelen, S. (2015). An investigation of the relation of high school student’s metacognitive strategy use in biology to achievement goal orientation and self-efficacy. Journal of Mersin University Education Faculty, 11(3), 781-792.
Aykut, Ç., Karasu, N., ve Kaplan, G. (2016). Özel eğitim öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıklarının tespiti. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(03), 231-245.
Balçıkanlı, C. (2006). Gazi üniversitesi hazırlık okulunda aktivitiler yoluyla öğrenen özerkliğini arttırmak. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bayat, O. (2011). The relationship between autonomy perception and the reading comprehension achievement of English language learners. Eurasian Journal of Educational Research, 42, 15-28.
Baykara, K. (2011). Öğretmen adaylarının bilişötesi öğrenme stratejileri ile öğretmen yeterlik algıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 80-92.
Berkant, H. G., ve Ekici, G. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretiminde öğretmen özyeterlik inanç düzeyleri ile zekâ türleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 113-132.
Blakey, E., ve Spence, S. (1990). Developing metacognition. Syracuse, NY: ERIC Information Center Resources [ED327218].
Bouffard-Bouchard, T., Parent, S., ve Larivee, S. (1991). Influence of self-efficacy on self-regulation and performance among junior and senior high school age students. International Journal of Behavioral Development, 14 (2), 153-164.
Bruning, R. H., Schraw, G. J., ve Norby, M. M. (2014). Bilişsel psikoloji ve öğretim. (Çeviri edt: ZN Ersözlü, R. Ülker). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (21.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Cerit, Y. (2010). Öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması ve sınıf öğretmeni adaylarının öz-yeterlik inançları. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 6(1), 68- 85.
Çögenli, A.G. (2011). Sınıf öğretmenlerinin sahip oldukları öğrenme stilleri ve kullandıkları bilişüstü öğrenme stratejileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Demir, Ö., ve Özmen, S. (2011). Üniversite öğrencilerinin üst biliş düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 145-160.
Demirtaş, İ. (2010). Üniversite İngilizce hazırlık eğitiminde özerk öğrenme becerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Deniz, D. (2017). Öğretmen adaylarının uyguladıkları model oluşturma etkinliklerinin onuncu sınıf öğrencilerinin üstbiliş farkındalıklarına etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 580-695.
Deniz, D., Küçük, B., Cansız, Ş., Akgün, L., ve İşleyen, T. (2014). Orta-öğretim matematik öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 305-320.
Deregözü, A. (2014). Özerk öğrenme bağlamında almanca öğretmeni yetiştirilmesi: İstanbul üniversitesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Erbil Tursun, S. (2010). Orta öğretim İngilizce dersinde öğrencilerin ve öğretmenlerin öğrenen özerkliği ile ilgili görüşleri. Yayımlanmamış yük-sek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
Ergür, D. O. (2010). Öğrenen özerkliğinin kazandırılmasında öğretmenin rolü. In International Conference on New Trends in Education and Their Implications (No. s 354).
Ford, J.K., Smith, E.M., Weissbein, D.A., Gully, S.M., ve Salas, E. (1998). Relationships of goal orientation, metacognitive activity, and practice strategies with learning outcomes and transfer. Journal of Applied Psychology, 83(2), 218–233.
Gömleksiz, M. N., ve Bozpolat, E. (2012). İlköğretimde yabancı dil öğreniminde öğrenen özerkliği. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 4(3), 95-114.
Gul, F., ve Shehzad, S. (2012). Relationship between metacognition, goal orientation and academic achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 47, 1864-1868.
Gül, Ş., Özay Köse, E., ve Sadi Yılmaz, S. (2015). Biyoloji öğretmeni adaylarının üstbiliş farkındalıklarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 83-91.
Gürleyük, G. C., ve Sucu, Ö. H. (2014). Üniversite öğrencilerinin bilişüstü farkındalık düzeyinin incelenmesi: Erciyes Üniversitesi örneği. Milli Eğitim Dergisi, 43(201), 109-124.
Hanbay, O. (2013). Anadolu lisesi öğrencilerinin cinsiyet değişkenine göre ikinci yabancı dil olarak almanca dersinde bağımsız öğrenme düzeyleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 271-280.
Kacar, M., ve Sarıçam, H. (2015). Sınıf öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıkları ile matematik kaygı düzeyleri üzerine bir çalışma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 137-152.
Kana, F. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının motivasyonel, bilişsel ve bilişüstü yeterlikleri. Inesjournal Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 395-407.
Kanfer, R., ve Ackerman, P. L. (1989). Motivation and cognitive abilities: An integrative/aptitude-treatment interaction approach to skill acquisition [Monograph]. Journal of Applied Psychology, 74, 657-690.
Karakelle, S., ve Şentürk, C. (2006). Üst bilişsel düzeyleri yüksek ve düşük öğrencilerin ebeveyn tutumlarının incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları, 26, 45-56.
Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Sim Matbaacılık.
Kılınç, M., ve Doğan, A. (2014). Ortaokul 7. ve 8. Sınıf öğrencilerinin internet bağımlılığı ile biliş üstü farkındalıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies-International Perio-dical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 1385-1396.
Kiremit, H. Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji ile ilgili öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Koç, C., ve Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ve okuma stratejileri bilişüstü farkındalıkları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 745-778.
Kurt, E., ve Acat, M. B. (2016). Yabancı dil olarak İngilizce öğrenen lise öğrencilerinin özerklik algılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1880-1902. Namlu, A. G. (2004). Bilişötesi öğrenme stratejileri ölçme aracının geliştirilmesi: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,4(2), 123-136.
Nazik, F., Sönmez, M., ve Güneş, G. (2014). Hemşirelik öğrencilerinin üstbiliş düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17(3), 145-150.
Nolen, A. B., ve Haladyna, T. M. (1990). Personal and environmental influences on students’ beliefs about effective study strategies. Contemporary Educational Psychology, 15, 116-130.
O’Reilly, E. N. (2014). Correlations among perceived autonomy support, ıntrinsic motivation, and learning outcomes in an ıntensive foreign language program. Theory and Practice in Language Studies, 4(7), 1313-1318.
Oğuz, A. (2013). Öğretmenlerin öğrenen özerkliğinin desteklenmesine ilişkin görüşleri. Journal of Human Sciences, 10(1), 1273-1297.
Oğuz, A., Kalender, K., ve Damla, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 170-186.
Okçu, V., ve Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin biliş ötesi öğrenme stratejilerin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (6), 129-146.
Özdemir, S. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okuma alışkanlık ve tutumlarıyla fen, matematik derslerindeki akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi: İzmir-Buca ilçesi örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Öztürk, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ESOGÜ, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Pan, Y., ve Gauvain, M. (2012). The continuity of college students’ autonomous learning motivation and its predictors: A three-year longitudinal study. Learning and Individual Differences, 22, 92-99.
Phillips, A. (2004). An assessment of the learner autonomy of students enrolled in academic and vocational programs at Thomas Nelson Community College. Unpublished doctoral dissertation. The Faculty of The Graduate School of Education and Human Development of The George Washington University, USA .
Pintrich, P. R., ve DeGroot, E., V. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82 (1), 33-40.
Razeq, A. A. (2014). University EFL Learners’ Perceptions of Their Autonomous Learning Responsibilities and Abilities. RELC Journal, 45(3), 321-336.
Sallabaş, M. E. (2008). İlköğretim 8 sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları ve okuduğunu anlama becerileri arasındaki iliski. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(16), 141-155.
Schmidt, A. M., ve Ford, J. K. (2003). Learning within a learner control environment: The interactive effects of goal orientation and metacognitive instruction on learning outcomes. Personnel Psychology, 56, 405–429.
Sert, N. (2007). A preliminary study on learning autonomy. Elementary Education Online, 6(1), 180-196.
Shu-Shen, S. (2002). Children’s self-efficacy beliefs, goal setting behaviors, and self-regulated learning. Journal of National Taipei Teachers College, 15, 263–282.
Sungur, S. (2007). Modeling the relationships among students’ motivational beliefs, metacognitive strategy use, and effort regulation. Scandinavian Journal of Educational Research, 51, 315–326.
Şen, H. Ş. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin bilişüstü yetileri kullanma durumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Educatioanl and Instructional Studies in the World, 2(1), 48-53.
Uysal, İ., ve Kösemen, S. (2013). Öğretmen adaylarının genel öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 217-226.
Üredi, I. ve Üredi L. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının cinsiyetlerine, bulundukları sınıflara ve başarı düzeylerine göre fen öğretimine ilişkin öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-8.
Üstünlüoğlu, E. (2009). Dil öğrenmede özerklik: öğrenciler kendi öğrenme sorumluluklarini üstlenebiliyorlar mi? Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 148-169.
Viau, R. (2015). Okulda motivasyon okulda güdülenme ve güdülenmeyi öğrenme, Çev: Yusuf Budak, Ankara:Anı Yayıncılık.
Vural, D.E., ve Hamurcu, H. (2008). Okul öncesi öğretmen adaylarının fen öğretimi dersine yönelik öz-yeterlik inançları ve görüşleri. İlköğretim Online, 7(2), 456-467.
Wolters, C. (1998). Self-regulated learning and college students’ regulation of motivation. Journal of Educational Psychology, 90, 224–235.
Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 36-58.
Yılmaz, K., Oğuz, A., ve Altınkurt, Y. (2017). Öğretmenlerin liderlik davranışları ile öğrenen özerkliğini destekleme davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 659-675.
Yurdakul, B., ve Demirel, Ö. (2011). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrenenlerin üstbiliş farkındalıklarına katkısı. International Journal of Curriculum and Instructional Studies, 1(1), 71-85.
Yurdakul, C. (2016). Özerk Öğrenme ve Yaşam Boyu Öğrenme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.