Gunel MAMMADOVA, Murat GÖKALP, Bedri Yavuz HATUNOĞLU

İlkokul ve Ortaokul Öğretim Programlarındaki Kazanımlarda Finansal Okuryazarlıkla İlgili Öğrencilerin Tutum ve Görüşleri

Bu çalışmanın amacı, ilkokul ve ortaokul öğretim programlarında finansal eğitimin öğrenme çıktılarını, okutulan kitaplardaki finansal okuryazarlıkla ilgili konuları tespit etmek ve ortaokul öğrencileriyle yapılan görüşmelerle öngörülen okul programlarındaki finansal eğitimle ilgili öğrencilerin tutum ve görüşlerini belirlemektir. Bu çalışmada nitel araştır-ma yöntemi olan yönlendirilmiş içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma 3 ilkokul, 1 ortaokul, 6 ilkokul ve ortaokul, toplamda 10 ilkokul ve ortaokul öğretim programını, ilkokul ve ortaokulda okutulan 45 ders kitabını ve devlet okulundaki 104 ortaokul öğrencisini kapsamaktadır ve veriler doküman analizi, yarı yapılandırılmış görüşme yoluyla elde edilmiştir. Belirlenen öğrenme çıktılarının öğretim programlarındaki ve derslerdeki dağılımı, kitaplardaki ünite ve konuların yeterliliği ve ortaokul öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyi belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre Finansal okuryazarlıkla ilgili en fazla öğrenme çıktısının ilkokul ve ortaokul (1-8. Sınıf) düzeyinde Sosyal Bilgiler öğretim programında (25) yer aldığı görülmektedir. Öğretim programlarında kazanılması hedeflenen öğrenme çıktılarının ders kitaplarındaki konularla desteklendiği, ama finansal eğitimin belkemiği olan Matematik dersi öğretim programlarının finansal okuryazarlık açısından eksik olması dikkat çekmektedir. Beklenen öğrenme çıktılarına göre tasarruf, bütçe ve bilinçli tüketicilikle ilgili bilgilerin kavranması öngörülmüştür. Beklenen öğrenme çıktılarının, bireyin günlük ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli olmadığı kanısına varılmıştır. Programların oluşumundaki önemi ve yoğunluğu dikkate alındığında finansal okuryazarlığa yönelik bir eğitim politikası oluşturulması ve buna uygun olarak öğretim programlarının revize edilmesi gerektiği görülmektedir.

Attitudes and Opinions of Students Related to Financial Literacy in Achievements in Primary and Secondary Education Programs

The aim of this study is to determine the learning outcomes of financial education in primary and secondary education programs, to determine the financial literacy issues in the books being taught, and to determine the level of financial education in the prescribed school programs through interviews with secondary school students. In this study, directed content analysis, a qualitative research method, was applied. The research included 3 primary schools, 1 secondary school, 6 primary and secondary schools, a total of 10 primary and secondary school curricula, 45 textbooks taught in primary and secondary schools, and 104 secondary school students in public schools, and data were obtained through document analysis, semi-structured interview. The distribution of the determined learning outcomes in the curriculum and courses, the adequacy of the units and subjects in the books, and the financial literacy level of secondary school students were determined. According to the results of the research, it is seen that the most learning outcomes related to financial literacy are in the Social Studies curriculum (25) at primary and secondary school (1-8th grade) level. It is noteworthy that the learning outcomes aimed to be acquired in the curriculum are supported by the subjects in the textbooks, but the mathematics curriculum, which is the backbone of the financial education, is lacking in terms of financial literacy. According to the expected learning outcomes, it is foreseen to comprehend information about savings, budget and conscious consumerism. It was concluded that the expected learning outcomes are not sufficient to meet the daily needs of the individual. When the importance and intensity of the programs are taken into consideration, it is seen that an education policy towards financial literacy should be established and the curriculum should be revised accordingly.

Keywords:

Financial Education, Financial Literacy, Primary School,

PDF

___

AEP (2012). Aile eğitim programı: İktisat. https://www.aep.gov.tr/egitimicerikleri/iktisat/ Erişim Tarihi: 22.04.2019.
Atkinson, A. ve Messy F. (2013). Promoting financial inclusion through financial education: OECD/INFE Evidence, Policies and Practice. OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, No. 34, OECD
Australian Securities and Investments Commision (ASIC) (2011). İn: National Financial Literacy Strategy. (229). Sydney: Australian Securities and Investments Commision.
Australian Securities and Investments Commision (ASIC) (2012). https://www.moneysmart.gov.au/teaching
Aydın, A. D. (2018). Türkiye'de finans eğitimi ve finansal okuryazarlık üzerine eleştirel bir değerlendirme. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 1(1), 12-20.
Başal, H.A. (1998). Okulöncesi Eğitime Giriş. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
Başaran, İ. E. (1982). Temel eğitim ve yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını No: 112.
Bay, Charlotta. - Catasus, Bino. - Johed, Gustav. (2014). Situating financial literacy. Critical Perspectives on Accounting, 25(1),36–45.
Bayrakdaroğlu A. ve Bilge S. (2018). Finansal Eğitimin finansal okur-yazarlık üzerindeki etkisi: Muğla ilinde kadınlara yönelik bir araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, 19-42.
Behrman J. R., Mitchell O. S., Soo C. K., ve Bravo D. (2012). How Financial Literacy Affects Household Wealth Accumulation. Am. Econ. Rew., 102(3), 300–304.
Beuchamp, G. A. (1968). Curriculum theory. Illinois: The Kegg Press.
Bianco, Candy A. - Bosco, Susan M. (2000). Financial literacy: What are business schools teaching?. Bristol: RI: Gabelli School of Business Roger Williams University.
Biçer, E. B. ve Altan, F. (2016). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık ile ilgili tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 20(4), 1501-1517.
Bosshardt, W. ve Walstad, W. B. (2014). National standarts for financial literacy : Rationale and content. J. Ecom. Educ. 45(1), 63-70.
Büyükkaragöz, S. ve Çivi, C. (1997). Genel öğretim metotları. İstanbul: Öz Eğitim.
Cafoğlu, Z. (Ed.) (2010). Eğitim Bilimine Giriş (2.Baskı). Ankara: Grafiker.
Can, B.A. (2013). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin kredi kartı kullanım alışkanlıklarını belirlemeye yönelik bir pilot araştırma. Mevzuat Dergisi.16(186), http://www.mevzuatdergisi.com/2013/05a/01.htm adresinden 22.04.2019 tarihinde indirilmiştir.
Can, N. (Ed.) (2013) Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi. Ankara: Pegem.
Caswell, H. L. ve Campbell, D. (1935). Curriculum development. New York: American Book.
Cemaloğlu, N. ve Gürkan Gülcan, M. (Ed.) (2018). Kuramdan uygulamaya okul yönetimi. Ankara: Pegem.
Christin, C. ve D. (1971). Practical guide to curriculum and ınstruction. Newyork: Parker Publishing.
Citi A. (2010). Evidence vs. emotion: How Do we really make financial desicions?. Canberra: The Australian Institute.
Crain, S. (2013). Are universities ımproving student financial literacy? A Study of general education curriculum. Journal of Financial Education. Critical Perspectives on Accounting, 25, 36-45.
Çınar, İ. (2003, Temmuz). Eğitimde Atatürkçülük ve örtük program. Eğitişim Dergisi, 3, 1-2.
Çiçek Sağlam, A. (Ed.) (2013). Türk Eğitim Sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Maya.
Dal, S. ve Köse, M. (Ed.) (2017). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Anı.
Demirci, R., Arıkan, R., Erdoğan, Burhan. (2001). Genel ekonomi : Mikro- makro (3. Baskı). Ankara: Gazi.
Demirel, Ö. (2013). Eğitimde program geliştirme: Kuramdan uygulamaya (5.Baskı). Ankara: Pegem
Doğan, H. (1975). Program geliştirmede sistem yaklaşımı Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Doğanay, A., Çuhadar, A. ve Sarı, M.. (2004). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenlerinin demokrasi anlayışlarına ilişkin algılarının değerlendirilmesi. Uluslararası Demokrasi Sempozyumu, 20-21 Mayıs, 2014. Çanakkale. Onsekiz Mart Üniversitesi.
Doll, R. C. (1986). Curriculum ımprovement: Decision making and process (6th ed.) Boston: Allyn and Bacon.
Duman, B. (Ed.). (2011). Öğretim ilke ve yöntemleri (2.Baskı). Ankara: Anı.
Dupont, B. (2017). The history of economic ideas: economic thought in contemporary context. Eleştirel bir değerlendirme. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi. 1 (1), 23-35.
Ercan, K. M. ve Ban, Ü. (2016). Değere dayalı işletme finansı- finansal yönetim (9. Baskı). Ankara: İlksan.
Erçetin, Ş. Ş. (2019). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Nobel.
Ergün, B., Şahin, A., ve Ergin, E. (2014). Finansal okuryazarlık: İşletme bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 7(34), 847-864.
Ertek, T. (2012). Meslek Yüksekokulları için iktisada giriş (5. Baskı). İstanbul: Beta.
Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan.
Eskici, Y. (2014). Seçilmiş ülke örnekleriyle finansal okuryazarlığın önemi ve tasarruflar üzerindeki etkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Evans, D. S. (2004). The growth and diffusion of credit cards in society. İçinde Payment Card Economics Review.
Fettahoğlu, S. (2015). Hane halkının finans eğitimi ve finansal okuryazarlık düzeyleri üzerine kocaeli’nde bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 67, 101-116.
Fidan, N. (1996). Eğitim psikolojisi, okulda öğrenme ve öğretme. Ankara: Alkım.
FODER (2016). Tüzük, http://www.fo-der.org/tuzuk-2/ Erişim Tarihi: 22.04.2019.
Good, C. (1973). Dictionary of education (3rd Ed.). New York: Mc Graw- Hill.
Gosaitse E. Solomon, Trust Nhete, and Burman M. Sithole (2018). The case for the need for personal financial literacy education in botswana secondary schools. SAGE Open. doi:10.1177/2158244017753867
Gökalp, M. ( 2018). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Gökmen, H. (2012). Finansal okuryazarlık. İstanbul:Hiperlink Yayınları.
Gözütok, D. (2000). Öğretmenliğimi geliştiriyorum. Ankara: Siyasal.
Gutnu, M.M. ve Cihangir M. (2015). Finansal okuryazarlık: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi personeli üzerinde bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(10), 415-424.
Gürkan, T. (2004). Eğitim, öğretim ve programla ilgili temel kavramlar.
Mehmet Gültekin (Ed.), Öğretimde Planlama ve Değerlendirme (4. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi.
Gürler, Z. (2013). Genel ekonomi (4. Baskı). Ankara: Nobel.
Güvenç, H (2015). Finansal okuryazarlık: PISA ve Jump$tart koalisyonu bireysel finans eğitimi standartlarının karşılaştırılması. II. International Eurasian Educational Research Congress/ 2. Uluslararası Avrasya Eğitim Araştırmaları Kongresi. 8-10 Haziran Ankara.
Hailstones, T. J. ve Mastrianna, F. V. (1988). Basic economics (8th Ed.). Ohio: South-Western.
Hesapçıoğlu, M. (2010). Öğretim ilke ve yöntemleri: Eğitim programları ve öğretim (7. Baskı). Ankara: Nobel.
Hsieh, H. F., ve Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research. 15(9), 1277-1288.
Hung, A. A., Parker, A. M., ve Yoong, J. (2009). Defining and measuring financial literacy. New Jersey: RAND Corporation.
INFE. (2009). Financial education and the crisis: Policy paper and guidance. Retrieved on 22.05.2016, at URL: http://www.oecd.org/dataoecd/41/55/50264221.pdf.
İlkokul Kitapları. (2019). https://www.eba.gov.tr/ekitap Erişim Tarihi: 22.04.2019.
Jones, J.E. (2005). College students’ knowledge and use of credit. Financial Counseling and Planning, 16(2), 9–16.
Jorgensen B. L. (2007). Financial literacy of college students: Parental and peer ınfluences. Virginia Polytechnic Institute and State University.
Jump$tart. (2015). National standards in K-12 personal finance education. Retrieved from http://www.jumpstart.org/assets/ files/2015_NationalStandardsBook.pdf
Karadeniz, O. ve Durusoy, N. (2013). Türkiye'de yaşlı yoksulluğu. Çalışma ve Toplum Dergisi. 3, 77-102.
Karataş, Ç. (2017). Finansal okuryazarlığın geliştirilmesinde merkez bankalarının rolü ve türkiye cumhuriyet merkez bankası için bir değerlendirme. TCMB Uzmanlık Yeterlik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İletişim ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Ankara.
Karip, E. (Ed.) (2010). Eğitim bilimine giriş (3. Baskı). Ankara: Pegem.
Kell, P. (2012). MoneySmart teaching: bringing, financial literacy lessons to life in the classroom. Curric. Leadersh. J. 10(20). http://www.curriculum.edu.au/leader/home,61.html.
Kılıç, C., Savrul,B. Ve K., Bayar, Y. (2014). Türkiye ekonomisinde 2000 yılı ve sonrasında yaşanan finansal krizlerin evlenme-boşanma ve intiharlar üzerindeki etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 40,131-146.
Kocacık, F. (1997). Davranış bilimlerine giriş. Enver Özkalp (Ed.) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No:173.
Kolb, R. W. ve Rodriguez, R. J. (1996). Finansal yönetim. sermaye piyasası kurulu, yayın No:35. Ankara: Pelin Ofset.
Korkmaz, İ. (2007).Eğitim programı tasarımı ve geliştirilmesi. Ahmet Doğanay (Ed.) Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Pegem.
Kozubik, A., Kozubikova, Z. ve Rybicka, J. (2017). Financial literacy of university students – the Czech and Slovak experience. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences. [Online]. 7, 41- 51.
Kubovy, M. (1999). On the pleasures of the mind. daniel kahneman (Ed.), Well-Being (s.134-154). New York: Russel Sage
Küçükahmet, L. (2001). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara. Nobel Yayınları.
Külahçı, Ş. G. (1995). Öğretmen yetiştirme modül serisi. A Analiz Ve Program Geliştirme A-2 Eğitim Programları.
Leif, L. ve Rustin, G. (1980). Pedaqoji doktrinleri açısından genel pedaqoji (Öğretmen Kitapları: 139). İstanbul: M.E.
Lucey, T. A., Agnello, M. F. ve Laney, J. D. (2015). A Critically compassionate approach to financial literacy. Holland: Sense Publishers.
Lusardi, A. ve Mitchell, O. S. (2007). Financial literacy and retirement planning. michigan: New evidence from the rand American life panel.
Lusardi, Annamaria, and Olivia S. Mitchell (2013) The economic importance of financial literacy: Theory and evidence. Journal of Economic Literature. 52(1), 5-44.
Mahruki, N. (2000, Kasım). Her seçim fedakârlıktır. Hürriyet Pazar Gazetesi.
MEB, (2016). Bütçemi yönetebiliyorum projesi eğiticilerin eğitimi. http://hbogm.meb.gov.tr/www/butcemiyonetebiliyorum-projesinde81-ilimizin-egitici-egitimi-gerceklestirildi/icerik/500. adresinden Erişim Tarihi: 22.06.2019.
Memduhoğlu, H. B. ve Yılmaz, K. (Ed.) (2014) Türk Eğitim sistemi ve okul yönetimi (6. Baskı). Ankara: Pegem.
Ministry of Finance. (2012). National Strategy For Fınancıal Education (rev. 2012).
Natalie, G., Cameron, N., ve Chrisann, P. (2011). Framework for assessing financial literacy and superannuation investment choice decisions. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 5(2), 3-22.
National Standards for Business Educators. (2013). What America’s students should know and be able to do in business. Reston, VA: National Business Education Association.
Noctor, M., Stoney, S., ve Stradling, R. (1992). Financial literacy: A discussion of concepts and competences of financial literacy and opportunities for its introduction into young people’s learning. london: national foundation for educational research.
OECD. (2016). Financial education in Europe Trends and recent developments financial. OECD Publishing
Oğuzkan, F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Emel.
Oğuzkan, Ş ve Güler, O. (1987). Okulöncesi eğitim (2.Baskı). İstanbul: Milli Eğitim.
Okçabol, R. (2001). Eğitim hakkı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Okka, O. (2010). Finansal yönetim: Teori ve çözümlü problemler (4. Baskı). Ankara: Nobel.
Oktay, A. (2010). 21. yüzyılda yeni eğilimler ve eğitim. 21. yüzyılda eğitim ve türk Eğitim Sistemi. (2. Basım). Ankara: Pegem Ayayınevi.
Oliva, P. F. (1988). Developing the curriculum (2nd ed.) Boston: Scott, Foresman and Company.
Opletalova, A. (2014). Financial education and financial literacy in the Czech education system. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 171
Oral, B. ve Yazar, T. (2017). Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
Ozankaya, Ö. (1977). Toplumbilimine giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Özçam, M. (2006). Yatırımcı eğitimi: Dünya uygulamaları ve Türkiye için öneriler. Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu.
Özdemir, M. (2018). Eğitim yönetimi: Alanın temelleri ve çağdaş yönelimler. Ankara: Anı.
Paramasivan, C. ve Subramanian, T. (2009). Financial management. Delhi: New Age International.
Parasız, İ. (2008). İktisada giriş (9. Baskı). Bursa: Ezgi.
PARKIN, M. (2012). Economics (10th Ed). Boston: Pearson
Posner, G. J. (1995). Analyzing the curriculum (2nd ed.). New York: McGrawHill.
Pratt, D. (1980). Curriculum: Design and development. San Diego: Harcourt Brace Jovanovich.
Sağlam, A. Ç. (Ed.) (2013) Türk Eğitim sistemi ve okul yönetimi. Ankara: Maya.
Samuelson, P.A. (1973). İktisat. İstanbul: Menteş.
Sarıaslan, H. ve Erol, C. (2008). Finansal yönetim: Kavramlar, kurumlar ve ilkeler. Ankara: Siyasal.
Satoğlu, S. (2014). Yatırımcıları koruma aracı olarak finansal okuryazarlık ve Türkiye bireysel uygulaması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
Saylor, J. G., Alexander, W. M ve Lewis, A. J. (1981). Curriculum planning for better teaching and learning (4th Ed.). New York: Holt, Rinehart & Winston.
Sezgin, A. R., Aslan, G. ve Küçüker, E. (1999). Sekiz yıllık kesintisiz zorunlu eğitim 2. Ankara: MEB Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
Spears, H. (1950). The school to-day. New York: American Book.
SPK. (2012). Türkiye finansal yeterlilik araştırması sonuç raporu. Ankara: Sermaye Piyasası Kurumu.
Şişman, M., ve Taşdemir, İ. (2008). Türk Eğitim sistemi ve okul yönetimi (2.Baskı).Ankara: Pegem.
Taba, H. (1962). Curriculum development: Theory and practice. New York: Mac Millan.
Tan, Ş. (Ed.) (2010). Öğretim ilke ve yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Pegem.
Tan, Ş. (Ed.) (2012). Öğretim ilke ve yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Pegem.
Tanner, D. ve Tanner, L. N. (1980). Curriculum development: Theory ınto practice. New York: Mc Millan.
Taşpınar, M. (2015). Kuramdan uygulamaya öğretim ilke ve yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Edge.
TEDMEM (2016). temel bir yaşam becerisi: Finansal okuryazarlık. https://tedmem.org/memnotlari/degerlendirme/temel-bir-yasambecerisi-finansal-okuryazarlik (Erişim tarihi: 15.04.2019).
Temizel, F. ve Özgüler, İ. (2015). Finansal eğitime bakış. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi. 3(1), 1-16.
Tennyson, S. ve Nguyen, C. (2001). State curriculum mandates and student knowledge of personal finance. J. Consum. Aff. 35 (2) 241- 262.
Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştirme: Teori ve teknikler. Ankara: Alkım.
Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Alkım.
Veznedaroğlu, R. L. (2007). Okulda ve sınıfta örtük program. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Wiles, J. ve Bondi, J. (1993). Curriculum development: A guide to practice ( 4th ed.). New York: Macmillian.
Yeşilyaprak, B.(2002). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Yüksel, S. (2004). Örtük program. Eğitimde saklı uygulamalar. İstanbul: Nobel.