İlkokul Öğrencilerinde Akran Zorbalığı: Ankara Pursaklar Örneği

Eğitim-öğretim etkinliklerini olumsuz yönde etkileyen akran zorbalığının psikolojik ve sosyal etkileri sadece okul yıllarıyla sınırlı kalmayıp ilerleyen yıllarda da etkilerini göstermektedir. Bu olumsuz etkiler sadece zorbalığa maruz kalan kurbanların değil, aynı zamanda zorbalığa tanık olan ve zorbaca davranışları gerçekleştiren öğrencilerin de hayatlarını etkilemektedir. Kısa dönemde okuldan uzaklaşmak, okul devamsızlığı, akademik başarısızlık gibi toplumsal uyum sorunlarını, uzun dönemdeyse kaygı, depresyon, intihar gibi psikolojik problemlerin yanı sıra fizyolojik problemlerin de kaynağını oluşturabilen akran zorbalığına zorbalık ortaya çıkmadan müdahale etmek ve bu davranışları önlemeye çalışan araştırmaların yapılması gerekmektedir. Zorbalığa yol açan problemlerin nedenlerinin analiz edilmesi, probleme uygun girişimlerin planlanıp uygulanması, sonuçlarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı da, ilkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin maruz kaldıkları zorbalık türlerini, bunların görülme sıklığını, zorbalığın kim tarafından yapıldığını tespit etmek, zorbalığın görülme türünü sınıf düzeyi ve cinsiyete bağlı olarak incelemek ve mevcut durumu ortaya koymaktır. Araştırma kapsamında veri toplamak amacıyla, öğrencilerin maruz kaldıkları zorbalık türlerinin neler olduğunu, ne sıklıkla gerçekleştiğini ve bu eylemlerin kim tarafından yapıldığını belirlemek amacıyla araştırmacı tarafından oluşturulan anket formu uygulanmıştır. Araştırmaya 140 kız, 160 erkek olmak üzere toplam 300 öğrenci katılmıştır. Uygulama sonunda anket formunda yer alan sorular yüzde ve frekansları hesaplanarak tablolar halinde özetlenmiştir. Araştırma deseni nicel yöntem üzerine kuruludur. Sahadan elde edilen veriler sonucunda görülmüştür ki, erkek öğrenciler fiziksel zorbalık davranışlarına sınıf fark etmeksizin kız öğrencilere göre daha fazla maruz kalmaktadırlar. İlkokul öğrencilerinin okullardaki akran zorbalığı davranışına maruz kalmak veya tanık olmalarını kendi algılarına dayalı olarak değerlendirmeleri nedeniyle elde edilecek bulgular sınırlılık gösterebilir.

Anahtar Kelimeler:

İlkokullarda akran zorbalığı, zorbalık, okul zorbalığı

Peer Bullying In Primary School Students: The Case of Ankara Pursaklar

Psychological and Social impacts of Peer Bullying affecting education and training activities adversely is not only limited with school years but may (also) persist through upcoming years. These negative impacts affect not only the life of victims but the outsiders as well as the bullies executing the hostile act. Sourcing to the problems such as alienation from school, absenteeism and academic failure in terms of social compliance in the short term and problems such as anxiety, depression and suicidality in terms of psychological problems in the long term as well as those leading to psysiological ones, Peer Bullying is requisite to be prevented before it occurs and necessary research ought to be done. It’s crucial to aralayze the causes of the problems and find the accurate solutions and do the summative assessment for the problems leading to bullying. The aim of this study is to determine the types of bullying, the prevalence of it and who the doers are among the third and fourth grade students depending on class level and gender in order to reveal the current situation. Within the research a questionnarie form held by the researcher is used to collect data searching for the types of bullying, the frequency of it and who the doers are. The participants are 140 girls and 160 boys, 300 students in total. The results in the questionnarie are summed up in charts in percentage and frequency calculations. The research design is based on quantitative method. As a result of the data obtained from the field, it was seen that male students are more exposed to physical bullying behaviors than female students regardless of their class. Findings to be reached may indicate limitedness as they evaluate the situation according to their perception for the Primary School Students exposed to Peer Bullying as a victim or an outsider.

Keywords:

Peer bullying bullying, , school bullying in primary schools,

PDF

___

Akman, B., Akyol, N.A., ve Yıldız, C. (2018). Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin görüşleri ve zorbalıkla baş etme stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-459.
Alsaker, F. (1993, March). Bully/victim problems in day-care centers, measurement issues and associations with children’s psychosocial health. Paper presented at the biennial meeting of the Society for Research in Child Development, New Orleans, LA
Burnukara, P. veUçanok, Z. (2012). Okul ortamı ve sanal ortamda meydana gelen akran zorbalığı ne ölçüde örtüşüyor?. Türk Psikoloji Dergisi, 27(69), 81-96.
Çelik, A., Çelen, F. K. ve Seferoğlu, S. S. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sanal zorbalık ve sanal mağduriyet durumlarının incelenmesi. Akademik Bilişim Konferansında sunulan bildiri, 4-6 Şubat 2015, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Dikbıyık, C., ve Yılmaz, E. (2016). Tekirdağ ölçeğinde akran zorbalığı araştırması ve bulguların değerlendirmesi. Humanitas, 4(7), 126-139.
Dölek, N. (2002). Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve önleyici bir program modeli. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eslea M., ve Rees J. (2001). At what age are children most likely to be bullied at school? Aggressive Behavior, 27(6), 419-429.
Gökler, R. (2007). İlköğretim öğrencilerinde akran zorbalığının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511- 537.
Gültekin Akduman, G. (2010). 7-14 yaş grubu çocuklarda akran istismarı ve kendi çözüm önerileri. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 13-26.
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 175. Güven, F. (2015). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık yapmaları ile zorbalığa maruz kalmalarının, cinsiyet, anne - baba eğitimi, sosyoekonomik düzey ve empati eğilimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Toros Üniversitesi, Mersin.
Karip, E. (1999). Çatışma yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık,13.
Kartal, H. (2009). Öğretmen adaylarının uygulama okullarındaki zorbalıkla ilgili değerlendirmeleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 141-172.
Kızmaz, Z. (2006). Okullardaki şiddet davranışlarının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 47-70.
Metin-Aslan, Ö. ve Tuğrul, B. (2013). Anaokuluna devam eden çocukların oyun davranışları ve oyunlarında ortaya çıkan zorbalık davranışlarının incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13, 27-41.
Olweus, D. (1994). Bullying at school Long-term outcomes for the Victims and an Effective School-Based Intervention Program. (ed. by Huesmann, L.,R.). Agressive Behavior: Current Perspectives. Plenum Press, New York.
Perren, S. ve Alsaker, F. D. (2006). Social behavior and peer relationships of victims, bully-victims and bullies in kindergarten. Journal of Child Psychology and Pschiatry, 47(1), 45-57.
Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2), 531–562.
Sabuncuoğlu, O., Ekinci, Ö., Bahadır, T., Akyuva, Y., Altınöz, E. ve Berkem, M. (2006). Ergen öğrenciler arasında akran örselemesi ve depresyon belirtileriyle ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 9, 27-35.
Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 195-216.
Satan, A. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorba davranış eğilimlerinin okul türü ve bazı sosyo demografik değişkenler ile ilişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Sezer, F, İşgör, İY. (2010). İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilerin problem alanlarının tespiti: Erzurum ili örneği. Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 39(186), 235-248.
Totan, T. (2008). Ergenlerde Zorbalığın Anne-Baba ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Türnüklü, A. ve Şahin, İ. (2002). İlköğretim okullarında öğrenci çatışmaları ve öğretmenlerin bu çatışmalarla başa çıkma stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(30), 283-302.
Uçanok, Z., ve Uludağlı, N. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 20(56), 77-92.