Doğu Akdeniz’deki Gelişmelerin Kıbrıs Sorununa Yansıması: Enerji Jeopolitiğinde Yeni Dönem ve Jeostratejik Dönüşüm

Kıbrıs Adası tarihsel süreç içerisinde siyasi, toplumsal, askeri ve ticari açılardan önemli bir alan olmuştur. Osmanlı Devleti’nin hakimiyetinin ardından İngiltere’nin egemenliği altına giren Kıbrıs Adası, Yunanistan ile birleşme amacını taşıyan Enosis taraftarlarının Türklere yönelik saldırılarının ardından siyasi ve toplumsal bir kriz alanına dönüşmüştür. Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin garantörlüğünde yeni bir dönemin başladığı ada üzerinde siyasi uzlaşı bugün hala sağlanabilmiş değildir. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY)’nin adanın tek temsilcisi olarak AB üyeliğine kabul edilmesi krizi derinleştirmiştir. AB üyeliği ile derinleşen sorunlar dizisi GKRY’nin Doğu Akdeniz’deki tek taraflı Münhasır Ekonomik Bölge alanları belirleme ve bölge ülkeleri ile Deniz Yetki Alanları anlaşmalarını hayata geçirmesi ile daha da karmaşık hale gelmektedir. Bu çalışma, GKRY’nin Avrupa’nın da desteği ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’yi göz ardı eden ve Zürih - Londra başta olmak üzere uluslararası antlaşma ve kararlarına aykırı olarak enerji bağlamında yürüttüğü politikalara odaklanmaktadır. Kıbrıs Sorununun tarihsel süreç içerisindeki gelişiminin ardından ada çevresinde enerji bağlamında atılan adımlar jeopolitik ve jeostratejik gelişmeler çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu yaklaşım üzerinden KKTC’nin uluslararası hukuk bağlamında atabileceği yeni adımlar değerlendirilmiş; 2003 sonrası ortaya çıkan hidrokarbon gelişmeleri üzerinden KKTC’nin uluslararası aktör olarak tanınmasına yönelik olası fırsatlar ve politika önerileri sıralanmıştır.

Reflection of the Developments in Eastern Mediterranean to Cyprus Issue: The New Era in Energy Geopolitics and the Geostrategic Transformation

Cyprus has been an important area in political, social, military and commercial terms throughout the historical process. Cyprus Island, which came under the sovereignty of Great Britain after the domination of the Ottoman Empire, later turned into a political and social crisis area after the attacks against the Turkish Cypriots by Enosis supporters who were aiming to unite with Greece. Turkey, Greece and Britain's political reconciliation on the island began a new era today still under the guarantee has not been provided. The series of problems that started with the acceptance of the Greek Cypriot Administration as the sole representative of the island to the EU membership, is further complicated by the policies of the Greek Cypriot Administration of determining the unilateral Exclusive Economic Zone areas in the Eastern Mediterranean and realizing the agreements on maritime jurisdictions with the regional countries. This study focuses on the policies of the GCASC, with the support of Europe, that ignore the TRNC and contradict the international agreements and decisions, especially in Zurich and London. Following the development of the Cyprus Problem in the historical process, the steps taken in the field of energy around the island are addressed within the framework of geopolitical and geostrategic developments. Through this approach, the new steps that the TRNC can take in the context of international law have been tried to be evaluated, and the possible opportunities to be recognized as an international actor through the hydrocarbon developments after 2003 have been put forward as policy recommendations.

Keywords:

Cyprus Issue, Eastern Mediterranean Energy, Geopolitics,

PDF

___

Algür, B. (2020). Kıbrıs ve Doğu Akdeniz’deki Son uluslararası gelişmeler ışığında değişen Türkiye, ABD ve NATO politikaları. Anadolu Stratejisi Dergisi, 2(2), 55-70.
Armaoğlu, F. (1984). 20. yüzyıl siyasi tarihi 1914 – 1980. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Biresselioğlu, M. E. (2019). Clashing ınterests in the Eastern Mediterranean. Insight Turkey, 21(4), 115-134.
Bölükbaşı, S. (1995). Boutros-Ghali's Cyprus Initiative in 1992: Why did it fail?. Middle Eastern Studies, 31(3), 460-482.
Ediger, V. Ş., Devlen, B. and Mcdonald, D. B. (2012). Levant' ta büyük oyun: Doğu Akdeniz'in enerji jeopolitiği. Uluslararası İlişkiler, 9(33), 73-92.
Efegil, E. (2003). Temel konular ışığında Annan Belgesi’nin analizi. Ankara: Gündoğan Yayınları.
Eralp, D. U. ve Beriker, N. (2005). Assessing the conflict resolution potential of the EU: The Cyprus conflict and accession negotiations. Security Dialogue, 36(2), 175-192.
Evriviades, M. L. (1975). The legal dimension of the Cyprus Conflict. Texas International Law Journal, 29, 227-264.
Gürel, Ş. S. (1993). Tarihsel boyut içinde Türk-Yunan ilişkileri (1821-1993). Ankara: Ümit Yayıncılık.
Gürel, A., Mullen, F. and Tzimitras, H. (2013). The Cyprus hydrocarbons issue: Context, positions and future scenarios. PRIO Cyprus Centre, PCC Report 1, 1-112.
Holland, Robert F. (1998). Britain and the revolt in Cyprus. Oxford: Clarendon Press. 1954-1959.
Joffe, A. H. (2002). the rise of secondary states in the ıron age levant. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 45(4), 425-467.
Kasım, K. (2007). Soğuk Savaş Dönemi sonrası Kıbrıs sorunu. Akademik Bakış, 1(1), 57-72.
Kasım, K. (2004). Kıbrıs Sorunu ve Doğu Akdeniz’de güvenlik. K. Kasım ve Z. A. Bakan (Der.), Uluslararası Güvenlik Sorunları içinde (s.125-140). Ankara: ASAM Yayınları.
Kedikli, U. ve Deniz, T. (2015). Enerji kaynakları mücadelesinde Doğu Akdeniz Havzası ve deniz yetki alanları uyuşmazlığı. Alternatif Politika, 7(3), 399-423.
Kepecioğlu, H. (2008). Doğu Akdeniz deniz yetki alanları. İstanbul: Harp Akademileri Komutanlığı Yayınları.
Ker-Lindsay, J. (2015). The Cyprus Problem. A. Bebler (Der.), “Frozen conflicts" in Europe içinde (s.19-34). Toronto: Verlag Barbara Budrich.
Krauthammer, C. (1991). The unipolar moment. Foreign Affairs, 70(1), 23-33.
Laipson, E. B. (1990). Cyprus: Status of U.N. Negotiations. USA Foreign Affairs and National Defense Division, Washington.
Leigh, M. and Brandsma, C. (2012). Energy resources in the Eastern Mediterranean: Source for cooperation or fuel for tension. Brussels Forum Paper Series, 1-6.
Loizides, N. (2014). Negotiated settlements and peace referendums. European Journal of Political Research, 53, 234-249.
Newsinger, J. (2015). British counterinsurgency. UK: Palgrave Macmillan.
Olgun, M. E., (2019). Hydrocarbons will determine the political future of Cyprus. Istituto Affari Internazionali, IAI Papers 19, 1-21.
Örnek, S. ve Mızrak, B. (2016). Bir güvenlik sorunu olarak Kıbrıs’ın enerji kaynakları ve uluslararası aktörlerin politikaları. Bilge Strateji, 8(15), 13-32.
Özgen, C. (2018). Doğu Akdeniz’de deniz ve enerji güvenliği. TASAM, 33-42.
Sandıklı, A., Budak, T. ve Ünal, B. (2013). Doğu Akdeniz’de enerji keşifleri ve Türkiye. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM). Rapor No. 59, İstanbul.
Sepos, A. (2008). The Europeanization of Cyprus: Polity, policies and politics. Basingstoke: Palgra ve Macmillan.
Sönmezoğlu, F. (2000). Türkiye-Yunanistan ilişkileri ve büyük güçler, Kıbrıs, Ege ve diğer sorunlar. İstanbul: Der Yayınları.
Sözen, A. ve Özersay, K. (2007). The Annan plan: State succession or continuity. Middle Eastern Studies, 43(1), 125-141.
Tagliapietra, S. (2013). Towards a new Eastern Mediterranean Energy corridor?. Review of Environment Energy and Economics, 1-6.
Tamçelik, S. (2013). Bm Güvenlik Konseyi’nin Kıbrıs’la ilgili aldığı bazı kararların özellikleri ve analitik değerlendirmesi (1964-1992). Turkish Studies, 8(12), 1229-1268.
Tamçelik, S. (2011). Kıbrıs’taki İngiliz üslerinin stratejik önemi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1510-1539.
Tannam, E. (2016). Cyprus and the Annan Plan negotiations: An organisational model. Irish Studies in International Affairs, 27, 189-200.
Topla, A. (2009). Ulusal kalkınmacılıktan küresel neoliberalizme Anti-Emperyalizm: Latin Amerika deneyimi. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41, 113-138.
Yaycı, C. (2011). Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasında Libya’nın rolü ve etkisi. Güvenlik Stratejileri, 7(14), 17-41.
Yearbook of the United Nations : revised estimates under section 27, Public information : draft decision / United States of America.
Zervakis, P. A. (2004). Cyprus in Europe: Solving the Cyprus Problem by Europeanizing it?. The Quarterly Journal, 3(1), 107-132.
Winrow, G. M. (2018). Discovery of energy reserves in the levant and ımpacts on regional security. Uluslararası İlişkiler, 15(60), 45-57.