1. Dünya Savaşında Çin-Alman Faaliyetleri

Sanayi ihtilalini tamamlayan büyük Avrupa devletleri, hammadde ihtiyacı nedeniyle her tarafa olduğu gibi Uzak-Doğu’ya da yöneldiler. Ancak beklenmedik bir rakip olan Almanya ortaya çıkınca diğer mıntıkalarda olduğu gibi Uzak-Doğu’da da emperyalist devletler arasında sömürge mücadelesi kızıştı. Her bakımdan ilkel bir durumda bulunan Çin, bu sıralarda emperyalist devletlerin baskısı altındaydı. Japonya, Fransa ve İngiltere, Uzak-Doğu’da Çin’e yerleşince Almanlar da rakip bir kuvvet olarak demiryolu, bankacılık vs. yatırımlarla Çin’e yerleşti, hatta hemen her alanda rakiplerinden hayli ilerdeydi. Almanya Çin’deki menfaatlerini korumak maksadıyla Çin’in tarafsız kalmasına mukabil mühim menfaatler sunduysa da amansız denizaltı savaşlarında çok sayıda vatandaşını kaybeden Çin, Almanya’ya karşı mesafeli davrandı. Eski geçici devlet başkanı Sun Yat Sen, Lloyd George’a ve Çin Hükümet üyelerine yazdığı mektupta, Çin’in tarafsızlığına destek verilmesini ve Çin Müslümanlarının Osmanlı Halife-Sultanının tesiri altında isyan edebileceklerini bildirdiyse de Çinli politikacılar kayıtsız kaldılar. Çin Hükümeti, 14 Ağustos 1917’de Almanya’ya harp ilan etti ve harpten kazançlı çıktı. Bu araştırmada Almanya’nın Çin’deki faaliyetleri 1914-1918 yıllarına sınırlı kalınmış ve Fransız arşiv ve periyodiklerine ve Türk kaynaklarına başvurulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Çin, Almanya, Cihat, Uzak-Doğu, sömügecilik

German Activities in China During the World War I.

Major European states that completed the industrial revolution also turned to the Far-East to meet their raw material needs. However, when Germany, an unexpected rival, emerged, the colonial struggle between the imperialist states in the Far East also heated up. China, which was in a primitive state in all respects, was under the pressure of the imperialist states at this time. Japan, France, and England settled in China in the Far East. As a result, the Germans, as a rival force, settled in China with investments such as railroad and banking and were further ahead of their competitors. Although Germany offered benefits in order to protect its interests in China and to keep it neutral, China, which lost a lot of losses in submarine wars, was distant from Germany. Interim president Sun Yat-Sen, in his letter to Lloyd George and members of the Chinese government, declared support for China's neutrality and that Chinese Muslims could revolt under the influence of the Ottoman Caliph-Sultan, but Chinese politicians remained indifferent. The Chinese government declared war on Germany on Monday, August 14, 1917, and Germany came out defeated from the great war. In this study, the activities of Germany in China and the reflections of the Ottoman jihad in China were examined and the exclusive 1914-1918 was taken and the French archives and periodicals and Turkish sources were consulted.

Keywords:

China, Germany, Holy war, Far-East, Colonialism,

PDF

___

Abbatucci, D. S. (1914, Juin 6). Au contact de la vie chinoise. Revue Hebdomadaire, (23).
Andler, C. (1915). Le Pangermanisme ses plans d’expension allemande dans le monde. Paris: Librairie Armand Coline.
Anonyme. (1902). L’Allemagne vers l’Est. Revue des Deux Mondes (RDM), IX.
Anonyme. (1916, Novembre 14). Note sur le Japon-Conflit sino-japonais et chiffon de papier. La Croix (10334).
Anonyme. (1917, Juin 21). Notes sur le Japon. La Croix (10519).
Anonyme. (1917, Juin 26). Notes sur le Japon. La Croix (10523).
Anonyme. (1917, Juin 5). Notes sur le Japon . La Croix (10505).
Anonyme. (1917, Juin 7). Notes sur le Japon. La Croix (10507).
Anonyme. (1918, Mars 2). Les illusions Allemandes sur le Japon . L’Europe Nouvelle (8).
Anonyme. (1920, Août 1). La politique japonaise en extrême-Orient. L’Europe Nouvelle (27).
Archives Historiques de L’armee de Terre (SHAT). (tarih yok). SHAT, 16 N 2984.
Archives Historiques de L’armee de Terre (SHAT). (tarih yok). SHAT, 7 N 2104.
Archives Historiques de L’armee de Terre (SHAT). (tarih yok). SHAT, 7 N 2144.
Archives Historiques de L’armee de Terre (SHAT). (tarih yok). SHAT. 7 N 2081.
Archives Historiques de L’armee de Terre (SHAT). (tarih yok). SHAT, 7 N 2103.
Armaoğlu, F. (1993). Siyasî tTarih: ,1914-1990., (Cilt I). Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Başbakalık Osmanlı Arşivi (BOA). (tarih yok). BOA. Maliye: 72767.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). (1338, Ca 6). Dosya no: 93, Gömlek no: 43.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). (29 M 1315, M 29). BOA. BEO. DOSYA NO: 971, Gömlek no: 72767.
Bayur, Y. H. (1957). Türk İnkılabı Tarihi (Cilt 3/3). Ankara: TTK Yayınları.
Bitar, M.-Y. (1916, 10 16). Le califat et la Guerre. Mercure de France.
BOA. BEO. DOSYA NO: 971, Gömlek no: 72767, 29 M 1315.
BOA. DH. MUİ. Dosya no: 93, Gömlek no: 43, 06 Ca 1338.
BOA. Maliye: 72767.
Chagh, C. (1919, Juin 28). La politique extérieure et intérieure de la Chine . L’Europe Nouvelle (26).
Challaye, F. (1918, Mai 4). La situation actuelle de la Chine. L’Europe Nouvelle(17).
Danişmend, İ. H. (1972). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
Despréaux, J. (1918, Août 3). La Chine. L’Europe Nouvelle (30).
Donnay, M. (1989). Les Boches. L'Aventure du 20ème Siècle, (Sous la Direction d'Alain Peyrefitte de l'Académie Française.
Doutté, E. (1916, Juin). Les Alliés et l’Islam. Le Matin (11802).
Farjenel, F. (1918, Août 3). La politique extérieure du Japon. L’Europe Nouvelle(30), 1405-1407.
Gaultier, P. (1915). Les origines de la Barbarie Allemande. Revue des Deux Mondes, XXVIII.
Granet, M., & Bonnet, H. (1931). Les Problèmes du Pacifique. (E. Argentor, De.) Un Siècle et Demie d’Histoire, III.
Ilgar, İ. (1988). Rusya’da Birinci Müslüman Kongresi. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
J. S. (1916, Mai 27). Lettre de Chine. La Croix (10191).
J. S. (1916, Mai 7). Lettre de Chine. La Croix (10174).
J. S. (1916, Novembre 7). Lettre de Chine-la guerre civile à Canton. La Croix (10328).
J. S. (1917, Février 6). Lettre de Chine. La Croix (10404).
J. S. (1917, Juliet 3). Lettre de Chine. La Croix (10529).
J.S. (1916, Décembre 1). Lettre de Chine- le nouveau différend sino-japonais. La Croix (10349).
J.S. (1916, Septembre 7). Lettre de Chine-Les suites de la mort de Yuen-tche-kai. La Croix (10277).
J.S. (1917, Avril 17). Lettre de Chine. La Croix (10464).
J.S. (1917, Mai 17). Lettre de Chine-la rupture de la Chine avec l’Allemagne. La Croix 10490).
Jancigny, E. De, (1840, Mai 15). Etat Actuel des Indes Anglaises. Revue des Deux Mondes, dernière partie, XXII.
Kurat, A. N. (1987). Rusya Tarihi (2. B.). Ankara: TTK Yayınları. Kuşçubaşı, E. S. (1993). Hayber’de Türk Cengi. İstanbul.
L’Action Française, L’Asie Française, Correspondance d’Orient, La Croix, L’Europe Nouvelle, L’Excelsior, Le Gaulois, Le Matin, Mercure de France, La Patrie, Le Petit Journal Supplément Illustré, Revue des Deux Mondes, Revue Hebdomadaire, Tanin.
Landau, J. M. (2001). Pan-İslam Politikaları, İdeoloji ve Örgütlenme. (N. Bulut, Çev.) İstanbul: Anka Yayınları.
Laut, E. (1917, Août 19). France et Siam. Le petit Journal, Supplément Illustré (1391).
Lévy, R. (1965). La Révolte de l’Asie, P.U.F. Paris: Que Sais-Je?
Lumet, L., & Gustav, G. L.-L. (1919). La France Héroïque (Vol. II). Paris: Librairie Larousse.
MAE. Vol. 1678.
Maspero, G. (1918). La Chine. Paris: Librairie Delagrave.
Ngay, P. (1916, Octobre 15). Lettre d’Indochine. La Croix (10310).
Ngay, P. (1916, Septembre 29). Lettre d’Indochine. La Croix (10296)
Renouvin, P. (1946), La Question d’Exrême Orient. Paris: Librairie Hachette.
Ribaud, M. (1916, Septembre 14). Notes sur le Japon. La Croix (10283).
SHAT, 16 N 2984.
SHAT, 7 N 2103.
SHAT, 7 N 2104.
SHAT, 7 N 2144.
SHAT. 7 N 2081.
Sighetokou, R. (1918, Novembre 16). En Extrême-Orient: les conditions de la paix et le Japon. L’Europe Nouvelle (45).
Verbrugge, R. (1934). Yuan Che-k’ai, Sa vie Son Temps. Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner.
Vidou, J. (1919, Juin 28). Le Japon et la question chinoise. L’Europe Nouvelle (26).