Osman MERT, Kürşad Çağrı BOZKIRLI, Harun ŞAHİN, İlhan AKGÜN

Temel Eğitim Ders Kitaplarında Orhun Yazıtlarının Durumu

Milletlerin değer yargıları, inançları, gelenek ve görenekleri kısacası hayatı algılama biçimleri olan kültürleri birbirinden farklıdır. Dolayısıyla her milletin eğitimden ve süreç sonundaki çıktı durumundaki öğrenciden beklentileri farklıdır. Bu açıdan eğitimin evrensel nitelikli olması kadar millî ve “kendine özgü” olması da büyük önem taşımaktadır. Teknolojik gelişmelere rağmen hâlen dünyada en yangın kullanılan ders araç gereçlerinin başında ders kitapları gelmektedir. Bu açıdan eğitsel hedeflere ulaşmada üzerine en fazla görev düşen eğitim araçları ders kitaplarıdır. Bu araştırmanın amacı temel eğitim ders kitaplarında Orhun Yazıtlarının durumunun tespit edilmesidir. Doküman incelemesi yöntemiyle yürütülen araştırma kapsamında 2018-2019 eğitim öğretim yılı içerisinde Millî Eğitim Bakanlığı ve çeşitli yayınevleri tarafından ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde kullanılmak üzere yayınlanmış Türkçe, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Tarih, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ile Türk Dili ve Edebiyatı ders kitapları Orhun Yazıtları ile ilgili içerik ve görsel açısından değerlendirilmiştir. 24 ders kitabının incelendiği araştırmanın sonucunda ilkokul ders kitaplarında Orhun Yazıtlarıyla ilgili herhangi bir bilgi ve görsele yer verilmediği ortaokul ve lise düzeyinde ise çok sınırlı bir biçimde yer verildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Temel eğitim, Ders kitabı, Orhun Yazıtları, Doküman inceleme

The Place of Orkhon Inscriptions in Basic Education Course Books

Cultures of nations, including their value judgments, beliefs, and traditions, all of which make up their perception of life, are different from each other. Therefore each nation has different expectations from education and from students who are the outputs of this process. In this respect, it is very important for education both to have universal qualities and to be national and “specific”. In spite of all technological developments, course books are still one of the most commonly used educational tools in the world. Accordingly, the educational tools that play the biggest part in attaining educational goals are course books. This study is aimed at determining the place of Orkhon Inscriptions in basic education course books. Within the scope of the research that was conducted using document review method, course books such as Turkish language, Life Sciences, Social Sciences, History, T.R. History of Revolutions and Kemalism and Turkish Language and Literature published in 2018-2019 academic year by the Ministry of National Education and various publishers to be taught at primary, secondary and high school levels were evaluated with regard to their written and visual content related to Orkhon Inscriptions. At the end of the research that involved a review of 24 coursebooks, it was determined that primary school course books include no information or visuals about Orkhon Inscriptions, while secondary and high school books have a very limited content.

Keywords:

Basic education, Course book, Orkhon Inscrisptions, Document analysis,

PDF

___

Alyılmaz, C. (2005). (Kök)türk harfli yazıtların izinde. Ankara: Karam.
Alyılmaz, C. (2007). Orhun Yazıtlarının bugünkü durumu. Ankara: Kurmay.
Alyılmaz, C. ve Alyılmaz, S. (2014). Amirbek Turatoviç Muratov’dan Yenisey’e sesleniş. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 3(1), 68-84.
Arseven, A., Yolcu, F. ve Kılıç, A. Ş. (2018). Ortaokul 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değer eğitimi açısından incelenmesi. Karadeniz Araştırmaları, 15(58), 205-222.
Barutçu, T. ve Açık, F. (2018). Çocuk edebiyatı ürünlerinde yer alan deyimlerin kültür aktarımındaki rolü ve Türkçe ders kitaplarındaki deyimlerle örtüşme düzeyi. bilig, 86, 183-209.
Bayram, B. ve Elban, M. (2017). Türkçe ders kitaplarında milli kimliğe ilişkin unsurların incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21, 19-27.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Doğan, Y. ve Torun, F. (2018). Sosyal bilgiler ders kitapları nereye doğru gidiyor? JILSES, 4(2), 111-125.
Ecerkale, N. ve Bayrak, Ö. (2018). Türkçe 7. sınıf ders kitabındaki metinlerin değerler bağlamında incelenmesi. JILSES, 4(2), 277-287.
Er, O. ve Bozkırlı, K. Ç. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının eski Türk eserlerine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi: Kafkas Üniversitesi örneği. I. Multidisipliner Akademik Çalışmalar Sempozyumu Tam Metin Bildiriler Kitabı. 135-144.
Gökalp, Z. (2015). Türkçülüğün esasları. (haz. S. Çobanoğlu). (2. Baskı). Ankara: Ötüken.
Gürel ve Çetin, T. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve kültür aktarımında edindiği rol üzerine bir inceleme. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 6(2), 22-40.
Kaplankıran, İ. (2017). Kazakistan’daki ortaokul ana dili ders kitaplarında yer alan Köktürkçe unsurlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 406-438.
Kaşkaya, A. ve Duran, T. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının değer aktarımı açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 417-441.
Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve eğitim. (3. Bsm). Ankara: Engin.
Kolaç, E. (2010). Hacı Bektaş Veli, Mevlana ve Yunus felsefesiyle Türkçe derslerinde değerler ve hoşgörü eğitimi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, 193-208.
MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB.
MEB. (2018). 1. sınıf hayat bilgisi ders kitabı. Ankara: Kök-E.
MEB. (2018). 1. sınıf türkçe ders kitab.ı Ankara: Kök-E.
MEB. (2018). 10. sınıf tarih ders kitabı. Ankara: İlke.
MEB. (2018). 10. sınıf Türk dili ve edebiyatı ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 11. sınıf tarih der s kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 11. sınıf Türk dili ve edebiyatı ders kitabı. Ankara: Ekoyay.
MEB. (2018). 12. sınıf türk dili ve edebiyatı ders kitabı. Ankara: Tuna.
MEB. (2018). 12. sınıf Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 2. sınıf hayat bilgisi ders kitabı. Ankara: SDR Dikey.
MEB. (2018). 2. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Koza.
MEB. (2018). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitabı. Ankara: Evrensel İletişim.
MEB. (2018). 3. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: SDR Dikey.
MEB. (2018). 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı .Ankara: Tuna.
MEB. (2018). 4. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Anadol.
MEB. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 6. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Eksen.
MEB. (2018). 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Tuna.
MEB. (2018). 8. sınıf T.C. inkılap tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı. Ankara: Top.
MEB. (2018). 8. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 9. sınıf tarih ders kitabı. Ankara: MEB.
MEB. (2018). 9. sınıf Türk dili ve edebiyatı ders kitabı. Ankara: Sonuç.
Mert, O., Bay, E., Alyılmaz, S. ve Akbaba, S. (2010). Öğretmen adaylarının eski Türk eserlerine ilişkin farkındalık ve tutum düzeylerinin incelenmesi. 8. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiri Kitabı. 203-214.
Mert, O., Alyılmaz, S., Bay, E. ve Akbaba, S. (2009). Orhun Yazıtlarındaki toplumsal değerlerin öğretmen adayları tarafından algılanma düzeyi üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 279-287.
Mora, N. (2008). Medya ve kültürel kimlik. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-14.
Pehlivan, A. ve Kolaç, E. (2016). Açık - örgün eğitim sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programında somut olmayan kültürel miras ögeleri. Turkish Studies, 11(19), 655-670.
San, İ. (1988). Kültür aktarımı ve çağdaş kültür sorunu içinde sanat eğitiminin yeri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(2), 137-145.
Şahin, N. (2019). Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının karakter ve eğerler eğitimi dersine yönelik görüşlerinin incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1058-1090. DOI: 10.26466/opus.569630
Ünveren-Kapanadze, D. (2018). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Turkish Studies, 13(27), 1575-1592.
Yılar, R. (2016). İlettiği değerler açısından ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerinde incelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 490-506.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.