Dijital Medya Okuryazarlığında Anne ve Baba Eğitimi

Bilgisayar, cep telefonu, internet gibi dijital medya araçlarının yoğun olarak kullanıldığı bir çağda yaşıyoruz. Bu araçların gelişip yaygınlaşmasıyla beraber, sosyal ilişkiler, bireysel yaşam ve özellikle aile ilişkileri dönüşüme uğradı. Bilgisayar temelli bir medya olan dijital medyanın etkileri gün geçtikçe daha fazla ön plana çıkmaya başlamıştır. Cep telefonu, tablet, bilgisayar üzerinden anne-baba ve çocukların internet ortamlarında sınırsız sayıda medya içeriğine ulaşabilmesi ve yoğun bir şekilde tüketmesinin aile ilişkileri ve iletişim biçimleri üzerinde çeşitli sonuçları olabilmektedir. Dijital medya okuryazarlığı konusunda anne ve babaların eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi, medya okuryazarlığı eğitiminin önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Günümüzde her yaşta aile bireyinin, dijital teknolojiler ile ilişkilerinde sosyal ve bireysel bir takım problemler, riskler yaşamamaları adına bilinçli bir medya okuryazarı olması bir zorunluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Dijital okuryazarlık, iletişim teknolojilerinin olumlu özelliklerini geliştirerek, olumsuz taraflarını en aza indirmeyi amaçlar. Dijital medya ortamlarındaki sorunlar ve kullanım riskleri konusunda uzmanlar önemli tartışmalar yürütmekte bu konuda nitelikli bir dijital medya okuryazarlığı, içinde bulunduğumuz çağın olmazsa olmazları arasında önerilmektedir. Bu çerçevede bu çalışmada anne ve babaların neden dijital medya okuryazarı olmaları gerektiği, dijital medyanın aile ilişkileri ve çocuk gelişimine etkileri, dijital okuryazar anne ve baba olmanın aile ilişkileri ve çocuk eğitimine sağlayacağı katkılar hakkında bir tartışma yürütülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dijital Medya, Aile, dijital medya okuryazarlığı

Parent Education in Digital Media Literacy

We live in an age where digital media such as computers, mobile phones and the internet are used extensively. With the development and spread of these media means, social relations, individual life and especially family relations have been transformed. The effects of computer-based digital media have become more and more prominent. The fact that parents and children can access to an unlimited number of media content on the internet and consume intensively through mobile phones, tablets and computers may have consequences on family relations and communication styles. The education and awareness raising of parents on digital media literacy is an important part of media literacy education. Today, it is a necessity for the family members of all ages to be a conscious media literate in order to avoid social and individual problems and risks in their relations with digital technologies. Digital literacy aims to minimize the negative aspects of communication technologies by developing positive features. Experts conduct important discussions on the problems and risks of digital media usage and a qualified digital media literacy is recommended as one of the indispensables of our time. In this context, in this study, there is a discussion about why parents should be digital media literate, the effects of digital media on family relations and child development, the contribution of digital literate parents to family relations and child education.

Keywords:

Digital Media, Family, Digital Media Literacy,

PDF

___

Akçalı, S. İ. (2015). Tüketim toplumunda çocukluğun yitişi. (S. İ. Akçalı Ed.). Çocuk ve medya, içinde (s. 21-13 ). Ankara: Nobel Yayınları.
Aytaş, G. ve Kaplan, K. (2017). Medya okuryazarlığı bağlamında yeni okuryazarlıklar. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 291-310.
Batıgün, A. D. ve Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 1-10.
Batmaz, V. ve Aksoy, A. (1995). Türkiye’de televizyon ve aile:Elektronik hane. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
Browne, N. (1999). Young children’s literacy development and the role of televisual texts. New York, NY: Falmer Press.
Çakıral, M. (2016). Televizyon kıskacında çocuk ve subliminal mesajlar. İstanbul: Ferfir Yayıncılık.
Çetinkaya, L. ve Sütçü, S. S. (2016). Çocukların gözüyle ebeveynlerinin bilişim teknolojileri kullanımlarına yönelik kısıtlamaları ve nedenleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquir, 7(1), 79-116.
Demir, U. (2016). Sosyal medya kullanımı ve aile iletişimi: Çanakkale’de lise öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim Dergisi, 9(2), 27-50.
Demiriz, S. ve Öğretir, A. D. (2007), Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
Dijilopedi (2018). 2018 Türkiye internet kullanım ve sosyal medya istatistikleri. 15 Haziran 2019 tarihinde https://dijilopedi.com/2018-turkiye-internet-kullanim-ve-sosyal-medya-istatistikleri/ adresinden erişildi.
Gül, G. (2007). Okuryazarlık sürecinde aile katılımının rolü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 8(1), 17-30.
Güleç, N. (2019). Kritik ve analitik düşünme perspektifinde dijital medya okuryazarlığı. 20 Haziran 2019 tarihinde http://www.kadinveaile.com/kritik-ve-analitik-dusunme-perspektifinde-dijital-medya-okuryazarligi-2/ adresinden erişildi.
Güleç, V. (2018). Aile ilişkilerinin sosyal medya ile birlikte çöküşü. Yeni Medya Elektronik Dergi, 2, 105-120.
Güneş, A. (2013). Medya Pedagojisi. (H. Yavuzer, ve M.R. Şirin, Ed.). I. Türkiye Çocuk ve Medya kongresi bildiriler kitabı, içinde (s. 83-98 ). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Hazar, M. (2011) Sosyal medya bağımlılığı: Bir alan çalışması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 3, 158 – 159.
Hobbs, R. (2010). Digital and media literacy: A plan of action. 12 Mayıs 2019 tarihinde https://works.bepress.com/reneehobbs/13 adresinden erişildi.
İnal, K. (2015). Türkiye’de çocukluk nereye. (S. İ. Akçalı Ed.), Çocuk ve medya. içinde ( s. 13-51 ). Ankara: Nobel Yayınları.
İnan, T. (2013). Medya okuryazarlığı sürecinde medya, çocuk ve ebeveyn ilişkisi: ortaokul öğrencilerinin ve ebeveynlerinin televizyon ve internet kullanımlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
İrvan, A. A. (2017). Dijital medya okuryazarlığı nedir? neden gereklidir? 20 Mayıs 2019 tarihinde https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2017/06/06/dijital-medya-okuryazarligi-nedir-neden-gereklidir/ adresinden erişildi.
Kabakçı-Yurdakul, Işıl., Dönmez, O. Yaman, F. ve Ferhan ve Odabaşı, H. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896.
Kanat, S. (2016). Uluslararası ilişkiler yaklaşımları açısından dijital medya ve savaş. TRT Akademi Dergisi, 1(2), 528-546.
Kaya-Bensghir T. ve Altınok, R. (2012). Türkiye'de internetin aile içi ilişkilere etkisi. 20 Nisan 2019 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/arastirma_komisyonlari/bilisim.../ramazan_altinok.pptx adresinden erişildi.
Kraut, R., Patterson, M., Landmark, V., Kiesler, S., Mukophadhyay, T. ve Scherlis, W. (1998) Internet paradox: A social technology that reduces social ınvolvement and psychological well being?, American Psychologist, 53, 1017– 1031
Livingstone, S. ve Haddon, L. (2009). EU kids onlin: Final report. 5 Nisan 2019 tarihinde http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/EUKidsOnline/EU%20Kids%20I%20(2006-9)/EU%20Kids%20Online%20I%20Reports/EUKidsOnlineFinalReport.pdf adresinden alınmıştır.
Medya okur yazarlığı ebeveynleri de kapsayacak (2012). Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/pembenar/medya-okur-yazarligi-ebeveynleri-de-kapsayacak-1529827 Gençlerin yüzde 3,6'sı internet bağımlısı. (2017). NTV. 20 Mayıs 2019 tarihinde https://www.ntv.com.tr/teknoloji/genclerin-yuzde-3-6si-internetbagimlisi,orBTeQTwx0KUB05JYTQ8sA adresinden erişildi.
Özel, E., ve Zelyurt, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 16(36), 9-34.
Özgüven, İ. E. (2001). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: PDREM Yayıncılık.
Özkan, A. (2016). Dijital medya ve çocuk: sosyalleşmenin yeni boyutları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Öztürk, E.H. (1999). Çocuğun sosyalleşmesinde televizyonun etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Özyürek, A. ve Şahin, F. T. (2005). 5-6 Yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
Roberts, D. F., Foehr, U.G. ve Rideout, V. (2005). Generation M: Media in the lives of 8-18 year olds. Menlo Park, CA: Kaiser Family Foundation.
RTÜK (2016). Medya okuryazarlığı araştırması. 20 Haziran 2019 tarihinde https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/medya-okuryazarligi-arastirmasi.pdf adresinden erişildi.
Serhatlıoğlu, B. (2006). Televizyon programlarının okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının zihin ve dil gelişimini etkileme biçimlerine yönelik öğretmen ve veli görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Şirin, M. R. (2015). Televizyon, çocuk ve aile. İstanbul: İz Yayıncılık.
Tan, O. (2015). Medya okuryazarlığı eğitimi: öğrenci, öğretmen, aile bağlamında örnek bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Dijital oyun bağımlılığı 'hasta' ediyor., (2017). Türkiye Gazetesi. 20 Mayıs 2019 tarihinde https://www.turkiyegazetesi.com.tr/saglik/611233.aspx adresinden erişildi.
Ulusoy, A. ve Bostancı, M. (2014). Çocuklarda sosyal medya kullanımı ve ebeveyn rolü. The Journal of Academic Social Science Studies, 28, 559-572.
UNICEF. (2017). Dünya çocuklarının durumu 2017, 12 Mayıs 2019 tarihinde http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/SOWC_2017_SUM_-TR.pdf adresinden alınmıştır.
Warren, R. (2001). In words and deeds: Parental involvement and mediation of children’s television viewing. Journal of Family Communication, 1, 211-231.