Gelin Kaynana Çatışması Üzerine Sosyolojik Bir Analiz

Gelin-kaynana çatışması, esas olarak, ataerkil ailedeki kadınların, kadına verilen konumu paylaşamamasından kaynaklamaktadır. Bu çatışmayı sadece iki kadını ilgilendiren bir sorunmuş gibi ele alarak, basit bir kıskançlık olarak tanımlamak ve sorunu ataerkil toplumlarda erkek üzerinden kazanılan güç ilişkilerinden ayrı düşünmek oldukça sığ bir bakış açısı olur. Çatışmanın nesnesi erkek olarak görünse de sorunun temeli ailedeki bu güç ilişkilerinde aranmalıdır. Ayrıca bu çatışma, erkeği ve sonrasında tüm aileyi ilgilendiren bir duruma gelerek evliliklerin sonlanmasına bile neden olabilmektedir. Gelin-kaynana çatışmasını derinlemesine anlayabilmek amacı ile bu nitel araştırma Konya’da ikamet eden 119 evli kadın ile Eylül-Kasım 2018 tarihleri arasında görüşülerek gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler sırasında katılımcıların tamamı “gelin” olarak ele alınmış ve kayınvalideleri ile olan ilişkileri değerlendirilmiştir. Çalışmada, demografik sorular, kayınvalideleri ile ilişkilerinde yaşadıkları sorunlar, onların varsa sevdikleri ve sevmedikleri özelliklerinin neler olduğu ve böyle bir çatışmanın varlığı ve sebepleri konusunda ne düşündükleri hakkında sorular sorulmuştur. Ayrıca gelin-kaynana arasındaki ilişkinin değişip değişmediğini tespit etmek amacı ile kadınlar üç kuşağa ayrılarak incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların çoğunluğu gelin-kaynana ilişkilerini kötü olarak tanımlamaktadır. Bu durum en çok ikinci kuşakta görülmektedir. Birinci kuşak (en yaşlı kuşak) en fazla itaat eden kuşak iken ilişkilerin nispeten iyi olduğu kuşak ise üçüncü kuşak olmuştur. Gelinlerin kayınvalideler karşısında güç kazanmaya başladığını bu çalışmanın bir diğer bulgusudur. Sorunun temeli olarak en çok “aynı evde yaşamak” ve “kayınvalidelerin her şeye karışması” belirtilmiştir. Kayınvalidelerin sevilmeyen özellikleri sevilenlerden çok daha fazladır ve “her şeye karışan” ve “cimri olan” kayınvalide özellikleri sevilmeyen tam tersi ise sevilen özelliklerin belirleyicisidir.

Anahtar Kelimeler:

Gelin-Kaynana, Çatışma, İktidar İlişkileri

A Sociological Analysis on the Daughter in Law Mother-in-Law Conflict

The struggle between daughter-in-law and mother-in-law is fundamentally the inability of sharing the position given to the women in the patriarchal family. Considering this struggle is only between these two women and defining it as a simple jealousy and separating it from the power relationships in patriarchal societies, would be a very shallow view point. Even if the object of the struggle is a man, the solution of the struggle could only be find in these power relationships in the family. This struggle, even could become object of interest for all family members and even can cause the end of the marriages. This qualitative study to understand and analyze the daughter-mother in law struggle has been done by making in-depth interviews with 119 married women living in Konya between September-November 2018. All the participants were defined and analyzed by being a “daughter-in-law” and their relationship with their mother-in-laws. In this study, demographic questions, their experiences of the problems with their mother-in-laws, hated and liked characteristics of their mother-in-laws, and their views about the struggle between daughter-mother-in-law were asked. In addition, three generations of women were analyzed to understand if the relationship has been changed. According to the research results, most of the women define their daughter-mother-in-law relationship as “bad”. This situation is most seen in the second generation. While the first generation (the oldest generation) is the most subservient while the third generation relatively have a better relationship with their mother-in-laws. Another conclusion is that daugter-in-laws have started to gain power against mother-in-laws. As the core of the problem “living in the same house” and the “intervening of the mother-in-law in to everything” were mentioned by the participants. The hated properties of mother-in-laws are far greater than liked properties. “Intervening to everything” and “closefisted” properties of mother-in-laws are determinants of hated properties their reverse are determinant of liked properties.

Keywords:

Daughter-in-Law Mother-in-Law, Conflict, Power Relationships,

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Hacettepe Üniversitesi (2014). Tür kiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. Erişim 05 Mayıs2019http://www.hips.hacettepe.edu.tr/TKAA2014_Ozet_Rapor.pdf
Alkayış, M. F. (2013). Adıyaman yöresi atasözleri ve deyimlerinde gelin-kaynana ilişkisi ve evlilik konusu. Turkish Studies, 8(9), 579-594.
Arslan A.A. ve Arslan G. (2015). Kırsal Türkiye’de, geçmişten geleceğe kadın, evlilik, aile. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 37, 629-684.
Aydın, E. ve Canel, A. G. (2018). Anne-oğul bağlanmasının gelin-kayınvalide ilişkisi ve evlilik doyumunu yordamadaki rolü. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2, 1-16.
Bayer, A. (2018). Ailede yaşanan anlaşmazlıklar ve çözüm önerileri, ANTAKİYAT/Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, 215-234.
Çalışkan, H. (2003). Gelin kaynana ilişkileri. İstanbul: Çelik Yayınları.
Çekiç-Akyol, A., Akyol, M. ve Kılınç, Ö. (2019). Toplumsal rollerdeki çatışmanın televizyon reklamlarında kullanımı: Gelin-kaynana çatışmasının reklamlardaki sunumu üzerine bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi, Elektronik Dergisi, 7(1) 131-154.
Demir, S. A. ve Nam, D. (2019). Evlilik yolu ile edinilen kimliklerin toplumsal cinsiyet rollerini yeniden üretmeye etkisi: “Gelin”-“Görümce” kimliği örneği, Akdeniz Kadın çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 2(1), 67-92.
Erdentuğ, N. (1972). Türkiye Türk toplumlarında kültürel antropolojik incelemeler. Ankara: Eğitim Fakültesi Yayınları.
Ersöz, A. G. (2010). Türk atasözleri ve deyimlerinde kadına yönelik toplumsal cinsiyet rolleri, Gazi Türkiyat, 6, 167-181.
Giddens, A. (2000). Sosyoloji, (Çev. H. Özel ve C. Güzel). Ankara: Ayraç Yayınevi,
Hirik, E. (2017). Türkiye Türkçesi atasözlerinde akrabalık bildiren kelimeler ve duygu değerleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1726-1746.
İspirli, S. A. (2004). Atasözlerimiz, deyimlerimiz ve manilerimizde gelin kaynana ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (ESOSDER,) 9(3), 19-33.
Kaya, D. (2000). Halk şiirinde gelin kaynana. İstanbul: Âşık Edebiyatı Araştırmaları, s. 341-360
Kaya, T. (2019). Gelin-kaynana iletişiminin niteliğini belirleyen kültürel etmenler. Erciyes İletişim Dergisi, 6, 1, 185-204.
Küçükyıldız, D. (2017). Atma türkülerde gelin-kaynana çatışması. Anasay, 1, 57-69.
Kurt, İ. (1992).”Atasözlerinde Aile”, Sosyo-kültürel değişme sürecinde Türk ailesi. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yay. No: 71,.
Shlien, J. M. (1962). Mother-in-law: A problem in kinship terminology. A Rewiev of General Semantics, 19, 161-171.
Tarhan, N. (2012). Evlilik psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Türk Dil Kurumu (TDK) (2019). . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2019).
Yakalı-Çamoğlu, D. (2017). Kaynana ne yaptı, gelin ne dedi? Ailedeki kadınlar ve ilişkileri, 1. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
Yazar, S. (2018). Gelin kaynana manilerinde alay etme. Turkish Studies Language/Literatue, 13(20), 827-843.
Yılmaz, Y. Sarı, H. (2015). Türk atasözlerinde akrabalık ve adların kullanımı. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 1-20.