İlk ortaya çıkışında İslam’ın temel dinamiklerinden beslenen sade bir zühd hayatını ifade ederken, ardından süreç içerisinde felsefî bir boyut kazanan1 , teorik ve pratik alana sahip olan tasavvuf geleneği bugüne kadar pek çok tartışmaya ve bununla birlikte pek çok esere konu olmuştur. Sûfîlerin seyr u sülûkleri boyunca uyguladıkları metodlar tasavvufun pratik yani amelî boyutunu oluştururken, bu eğitim sürecinde elde edilen keşf bilgisi teorik yani nazarî boyutunu oluşturmaktadır. Bahsi geçen ikinci boyuta nazarî irfanın yanı sıra doktriner tasavvuf, tasavvuf metafiziği, teosofik tasavvuf gibi isimlendirmeler de yapılagelmiştir. Nitekim tasavvuf da konu itibariyle daha çok fizikötesi ilimlerle ilgilenir 2. Örneğin Allah, varlık olmak bakımından âlem ve insan tasavvufun başlıca konularından sayılır. 

Review of Tasavvuf Tarihinde Nazarî İrfan Geleneği -Tarih, Teori ve Problemler- by Güldane Gündüzöz