Ufuk ÖZKUBAT, Alpaslan KARABULUT, İrem AKÇAYIR

Şemalarla Matematik Problemi Çözme: Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerle Yürütülen Şema Temelli Öğretim Araştırmaların İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı, öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yönelik uygulanan şema temelli matematik problem çözme müdahalelerinin derlenmesi, betimsel olarak bu araştırmaların özelliklerinin listelenmesi ve meta analiz yoluyla müdahalenin etkililiğine ilişkin bulguları birleştirerek, bu müdahalelerin etkililiği hakkında bir sonuca ulaşılmasıdır. Bu doğrultuda, elektronik veri tabanları, dergi indeksleri ve araştırma referansları temel alınarak kapsamlı bir tarama gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmaya makalelerin dahil edilmesine ve edilmemesine ilişkin bazı temel seçim ölçütleri uygulanmıştır. Bu ölçütler; a) araştırmaların katılımcı grubunun öğrenme güçlüğü olan öğrencileri içermesi, b) araştırma katılımcı grubunun 1-12. sınıflar arasında yer alması, c) araştırmanın bağımsız değişkeni olarak şema temelli problem çözme müdahalesini içermesi, d) araştırma desenlerinin tek denekli deneysel desenleri içermesi, e) ulusal veya uluslararası hakemli bir dergide yayınlanmış olması olarak belirlenmiştir. Bu ölçütlere ek olarak uygulanan müdahale sonrasında öğrenme güçlüğü olan öğrencilere ilişkin bulguları ayrı biçimde vermeyen araştırmalar bu çalışmaya dahil edilmemiştir. Yapılan tarama sonucunda bu araştırmada, 1990-2020 yılları arasında yapılmış, şema temelli problem çözme müdahalelerini içeren, hakemli dergilerde yayınlanmış toplam 6 makale incelenmiştir. Araştırmaların; betimsel analizi yapılarak özellikleri ortaya konulmuş ve örtüşmeyen veri yüzdesi yöntemiyle de meta analizleri yapılarak etki büyüklükleri hesaplanmıştır. Araştırma bulguları şema temelli matematik problem çözme müdahalelerinin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin problem çözme performanslarını artırdığını ve etkili bir müdahale olduğunu göstermiştir. Araştırma bulguları ilgili alanyazın ve teorik görüşler çerçevesinde tartışılmış, alanda çalışan araştırmacılara ve öğretmenlere yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

şema temelli öğretim, öğrenme güçlüğü, matematik problemi çözme, betimsel analiz, meta analiz

PDF

___

*Alghamdi, A., Jitendra, A. K., & Lein, A. E. (2020). Teaching students with mathematics disabilities to solve multiplication and division word problems: the role of schema-based instruction. ZDM, 52(1), 125-137. https://doi.org/10.1007/s11858-019-01078-0
Atbaşı, Z., & Karasu, N. (2019). Uygulama örneği üzerinden sosyal geçerlik kavramının anlamı ve değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 283-303. https://doi.org/ 10.16986/HUJE.2018037421
Baki, K. (2014). Şemaya dayalı öğretim stratejisinin zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin matematikte sözel problem çözme becerilerine etkililiği. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Bryant, D. P., Bryant, B. R., & Hammill, D. D. (2000). Characteristic behaviors of students with LD who have teacher-identified math weaknesses. Journal of Learning Disabilities, 33(2), 168-177. https://doi.org/10.1177/002221940003300205
Cawley, J. F., Parmar, R., Yan, W., & Miller, J. H. (1998). Arithmetic computation performance of students with learning disabilities: Implications for curriculum. Learning Disabilities Research and Practice 13(2),68-74
Chung K. H., & Tam, Y. H. (2005) Effects of cognitive-based instruction on mathematical problem solving by learners with mild intellectual disabilities. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 30(4) 207-216. https://doi.org/10.1080/13668250500349409
Cook, S. C., Collins, L. W., Morin, L. L., & Riccomini, P. J. (2020). Schema-based instruction for mathematical word problem solving: An evidence-based review for students with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 43(2), 75-87. https://doi.org/10.1177/0731948718823080
Gast, D. L. (2010). Single subject research methodology in behavioral sciences. New York: Taylor & Francis.
Ginsburg, H. (1997). Entering the child's mind: The clinical interview in psychological research and practice. Cambridge University Press.
Griffin, C. C., & Jitendra, A. K. (2009). Word problem-solving instruction in inclusive third-grade mathematics classrooms. The Journal of Educational Research, 102(3), 187-202. https://doi.org/10.3200/JOER.102.3.187-202
Horner, R. H., Carr, E. G., Halle, J., McGee, G., Odom, S., & Wolery, M. (2005). The use of single-subject research to identify evidence-based practice in special education. Exceptional Children, 71(2), 165–179. https://doi.org/10.1177/001440290507100203
Iseman, J. S. & Naglieri, J. A. (2011). A cognitive strategy instruction to improve math calculation for children with ADHD and LD: A randomized controlled study. Journal of Learning Disabilities, 44, 184-195. https://doi.org/10.1177/0022219410391190
Jitendra, A. K., Burgess, C., & Gajria, M. (2011). Cognitive strategy instruction for improving expository text comprehension of students with learning disabilities: The quality of evidence. Exceptional Children, 77, 135–159. https://doi.org/10.1177/001440291107700201
*Jitendra, A. K., & Hoff, K. (1996). The effects of schema-based instruction on the mathematical word-problem-solving performance of students with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 29(4), 422-431. https://doi.org/10.1177/002221949602900410
*Jitendra, A. K., DiPipi, C. M., & Perron-Jones, N. (2002). An exploratory study of schema-basedword-problem solving instruction for middle school students with learning disabilities: An emphasis on conceptual and procedural understanding. The Journal of Special Education, 36(1), 23–38. https://doi.org/10.1177/00224669020360010301
Jitendra, A. K., George M.P., Sood S. & Price K. (2010). Schema-based instruction: Facilitating mathematical word problem solving for students with emotional and behavioral disorders. Preventing School Failure, 54(3), 145-151. https://doi.org/10.1080/10459880903493104
Jitendra, A. K., Griffin, C. C., Haria, P., Leh, J., Adams, A., & Kaduvettoor, A. (2007). A comparison of single and multiple strategy instruction on third-grade students' mathematical problem solving. Journal of Educational Psychology, 99(1), 115-127. https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.1.115
*Jitendra, A. K., Hoff, K., & Beck, M. M. (1999). Teaching middle school students with learning disabilities to solve word problems using a schema-based approach. Remedial and Special education, 20(1), 50-64. https://doi.org/10.1177/074193259902000108
Jitendra, A. K., Petersen-Brown, S., Lein, A. E., Zaslofsky, A. F., Kunkel, A. K., Jung, P. G., & Egan, A. M. (2013). Teaching mathematical word problem solving: The quality of evidence for strategy instruction priming the problem structure. Journal of Learning Disabilities, 48(1), 51-72. https://doi.org/10.1177/0022219413487408
Jitendra, A. K., Star, J. R., Rodriguez, M., Lindell, M., & Someki, F. (2011). Improving students' proportional thinking using schema-based instruction. Learning and Instruction, 21(6), 731-745. https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2011.04.002
Karabulut, A., & Özmen, E. R. (2018). Effect of “Understand and Solve!” strategy instruction on mathematical problem solving of students with mild intellectual disabilities. International Electronic Journal of Elementary Education, 11(2), 77-90. https://doi.org/10.26822/iejee.2018245314
Karabulut, A., Yıkmış, A., Özak, H., & Karabulut, H. (2015). Şemaya dayalı problem çözme stratejisinin zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin problem çözme performanslarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(Özel Sayı), 243-258. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2015.15.0-5000128657
Kingsdorf, S., & Krawec, J. (2014). Error analysis of mathematical word problem solving across students with and without learning disabilities. Learning Disabilities Research & Practice, 29(2), 66-74. https://doi.org/10.1111/ldrp.12029
Kot, M., & Yıkmış, A. (2018). The effects of schema-based ın¬struction on the mathematical problem solving skills of children with mental retardation. Journal of Kalem Education and Human Sciences, 8(2), 335-358. https://doi.org/10.1177/002221949602900410
Maccini, P. & Gagnon, J. (2001). Preparing students with disabilities for algebra. Teaching Exceptional Children, 34(1), 8-15. https://doi.org/10.1177/004005990103400101
Mancl, D. B. (2011). Investigating the effects of a combined problem-solving strategy for students with learning difficulties in mathematics. Php Thesis, University of Nevada, Las Vegas.
Marshall, S. P. (1995). Schemas in problem solving. New York: Cambridge University Press.
Miller, S. P., & Mercer, C. D. (1997). Educational aspects of mathematics disabilities. Journal of Learning Disabilities, 30(1), 47-56. https://doi.org/10.1177/002221949703000104
Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000097
Montague, M., & Bos, C. (1986). The effect of cognitive strategy training on verbal math problem solving performance of learning disabled adolescents. Journal of Learning Disabilities, 19, 26-33. https://doi.org/10.1177/002221948601900107
Montague, M., & Dietz, S. (2009). Evaluating the evidence base for cognitive strategy instruction and mathematical problem solving. Exceptional Children, 75(3), 285-302. https://doi.org/10.1177/001440290907500302
*Morin, L. L., Watson, S. M., Hester, P., & Raver, S. (2017). The use of a bar model drawing to teach word problem solving to students with mathematics difficulties. Learning Disability Quarterly, 40, 91–104. https://doi.org/10.1177/0731948717690116
Owen, R. L., & Fuchs, L. S. (2002). Mathematical problem-solving strategy instruction for third-grade students with learning disabilities. Remedial and Special Education, 23(5), 268-278. https://doi.org/10.1177/07419325020230050201
Özkubat, U., Karabulut, A., & Özmen, E. R. (2020). Mathematical problem-solving processes of students with special needs: A cognitive strategy instruction model 'Solve It!'. International Electronic Journal of Elementary Education, 12(5), 405-416. https://doi.org/10.26822/iejee.2020562131
Özkubat, U., & Özmen, E. R. (2018). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin matematik problemi çözme süreçlerinin incelenmesi: Sesli düşünme protokolü uygulaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19(1), 155-180. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.299494
Powell, S. R., & Fuchs, L. S. (2018). Effective word-problem instruction: Using schemas to facilitate mathematical reasoning. Teaching exceptional children, 51(1), 31-42. https://doi.org/10.1177/0040059918777250
Powell, S. R. (2011). Solving word problems using schemas: A review of the literature. Learning Disabilities Research & Practice, 26(2), 94-108. https://doi.org/10.1111/j.1540-5826.2011.00329.x
Rakap, S. Yucesoy-Ozkan, S., & Kalkan, S. (2020). Tek denekli deneysel araştırmalarda etki büyüklüğü hesaplama: Örtüşmeyen veriye dayalı yöntemlerin incelenmesi. Turkish Journal of Psychology, 35(85), 1-63.
Rockwell, S. B., Griffin, C. C., & Jones, H. A. (2011). Schema-based strategy instruction in mathematics and the word problem-solving performance of a student with autism. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 26(2), 87-95. https://doi.org/10.1177/1088357611405039
Scruggs, T. E., Mastropieri, M. A., & Casto, G. (1987). The quantitative synthesis of single-subject research: Methodology and validation. Remedial and Special education, 8(2), 24-33. https://doi.org/10.1177/074193258700800206
Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (1998). Summarizing single-subject research: Issues and applications. Behavior modification, 22(3), 221-242. https://doi.org/10.1177/01454455980223001
Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (2001). How to summarize single-participant research: Ideas and applications. Exceptionality, 9(4), 227-244. https://doi.org/10.1207/S15327035EX0904_5
Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (2013). PND at 25: Past, present, and future trends in summarizing single-subject research. Remedial and Special Education, 34(1), 9-19. https://doi.org/10.1177/0741932512440730
*Sharp, E., & Shih Dennis, M. (2017). Model drawing strategy for fraction word problem solving of fourth-grade students with learning disabilities. Remedial and Special Education, 38(3), 181-192. https://doi.org/10.1177/0741932516678823
Tufan, S., & Aykut, Ç. (2018). Şemaya dayalı strateji ve kendini izleme stratejisi öğretiminin hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin sözel matematik problemi çözme performanslarına etkisi. İlkogretim Online, 17(2), 613-641. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.419005
Tuncer, A. T. (2009). Şemaya dayalı sözlü matematik problemi çözme stratejisinin görme yetersizliği olan öğrencilerin sözlü problem çözme performanslarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 34(153), 183-197.
Walker, D. W., & Poteet, J. A. (1990). A Comparison of Two Methods of Teaching Mathematics Story Problem-Solving with Learning Disabled Students. National Forum of Special Education Journal, 1(1), 44-51.
*Xin, Y. P. (2008). The effect of schema-based instruction in solving mathematics word problems: An emphasis on prealgebraic conceptualization of multiplicative relations. Journal for Research in Mathematics Education, 39, 526–551.
Xin, Y. P., Jitendra, A. K., & Deatline-Buchman, A. (2005). Effects of mathematical word Problem Solving instruction on middle school students with learning problems. The Journal of Special Education, 39(3), 181-192. https://doi.org/10.1177/00224669050390030501