Gizem Arıkan, Tuğçe KARATAŞ, Nevzat KAVCAR

Fizik Öğretmenlerinin 12. Sınıf Fizik Kitabına İlişkin Görüşleri: İzmir İli Örneği

Araştırmanın amacı, İzmir ilindeki ortaöğretim fizik öğretmenlerinin, 2007 Ortaöğretim Fizik Programına uygun Fizik 12 ders kitabına ilişkin görüşlerini belirlemek; bunları cinsiyet, okul türü, mezun oldukları yükseköğretim kurumu, kitabı okutma sıklığı, mesleki deneyim, hizmet içi eğitim programına katılma durumu, kitabı tanıma derecesi, kitabı kullanma durumu, öğretim programını tanıma derecesi ve tanıma durumu değişkenleri ve ayrıca açık uçlu sorular açısından inceleyerek, 2013 Ortaöğretim Fizik Programına uygun yeni ders kitapları için de geçerli olabilecek değerlendirmeler yapmaktır. Nicel ve nitel araştırma yöntemlerine dayalı tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubu, İzmir’in 11 merkez ilçesindeki ortaöğretim kurumlarında görevli ve 12. sınıf fizik dersini son iki yıl içinde en az bir kez okutan 93 fizik öğretmenidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, yedi alt boyuttan oluşan bir kitap değerlendirme ölçeği, kişisel bilgiler ile ek sorulardan oluşan bir anket kullanılmıştır. Nicel veriler için SPSS 15 paket programı, açık uçlu sorular için içerik çözümlemesi uygulanmıştır. Öğretmenler kitabın düzeyini bütünsel açıdan iyi olarak nitelendirmektedirler. Kitabı sürekli kullanan öğretmenler, ara sıra kullananlara ve hiç kullanmayanlara göre kitaba daha olumlu bakmaktadırlar. Öğretmenler öncelikle, fizik dersine ayrılan sürenin yetersizliğinden ve ders kitaplarının üniversite giriş sınavı ile uyumsuzluğundan yakınmaktadırlar. Fizik 12; öğretim programının felsefesine uygun olması, günlük yaşamla bağlantı kurdurması, öğrenciyi araştırmaya yönlendirmesi ve görsel açılardan olumlu bulunmakta; örnekler ile problem sayısının azlığı ve üniversite giriş sınavlarına yönelik olmayışı, konuların sıralanışı, konu yoğunluğu ve anlatımın açık olmayışı, gereksiz ayrıntıların yer alması yönlerinden eleştirilmektedir. Öğretmenlerin üniversite giriş sınavlarının öğretim programına ve ders programına uyumu konusundaki kaygılarını giderecek çalışmalar yapılması; fizik ders saatinin arttırılması, öğretim programında öngörülen etkinlik ve kazanım durumu göz önüne alınarak kitaptaki kimi etkinliklerin seçenekli olmasıyla öğretmenlerin süreye yönelik sıkıntılarının giderilmesi; konu anlatımlarında, kavram yanılgılarını giderici kavram haritaları, kavram ağları, anlam çözümleme tabloları ve kavram karikatürlerine yer verilmesi; Fizik 12 kitabının, özellikle ölçme değerlendirme yönüyle geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ders kitabı, Öğretmen görüşleri, Fizik eğitimi, Kitap analizi

PDF

___

Aktamış, H., Feyzioğlu, B., Özenoğlu Kiremit, H. ve Delioğlu, Y. (2010). 9. Sınıf Fizik Öğretim Programına göre hazırlanan ders kitabının deney türleri ve bilimsel süreç becerileri açısından değerlendirilmesi. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (UFBMEK) Özet Kitabı, s. 80, 23-25 Eylül 2010, Buca Eğitim Fakültesi, İzmir.
Arslan, A., Tekbıyık, A. ve Ercan, O. (2012). Fizik ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 1 (2), 67-79.
Ayvacı, H. Ş. (2010). Fizik öğretmenlerinin bağlam temelli yaklaşım hakkındaki görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 42-51.
Ayvacı, H. Ş. ve Devecioğlu, Y. (2013). 10. Sınıf Fizik ders kitabı ve kitaptaki etkinliklerin uygulanabilirliği hakkında öğretmen değerlendirmeleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 418-450.
Bahçıvan, E. & Eraslan, F. (2011). Critical investigation of 10th Class Physics textbook submitted by Turkey Ministry of National Education: Chapter of Modern Physics. Balkan Physics Letters, 19, 126-128.
Banister, F. & Ryan, C. (2001). Developing science concepts through story-teIling, School Science Review, 83 (302), 7S-83.
Çepni, S. (1993). Lise I Fizik ders kitabında öğrencilerin anlamakta zorluk çektikleri kavramların tespiti. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (15), 86-96.
Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D. ve Turgut, M. F. (1997). Fizik Öğretimi, Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi. Ankara: YÖK Yayını.
Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (6. basım). Bursa: Celepler Matbaacılık.
Çepni, S., Ayvacı, H. Ş., Şenel Çoruhlu, T. ve Yamak, S. (2014). Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik ders kitabının güncellenen 2013 Öğretim Programında yer alan kazanımlara ve kazanımlarda verilen sınırlamalara uygunluğunun araştırılması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11 (2), 137-160.
Daşdemir, B., Aydın, Ö. ve Şen, A. İ. (2015). 2007 ve 2013 Fizik Dersi Öğretim Programlarında yer alan bağlam temelli kazanımların derslere yansıması. II. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2015) bildirisi, Özet Kitabı, s. 174. 10-12 Eylül, 2015. ODTÜ, Ankara.
Demir, C., Maskan, A. K., Çevik, Ş. ve Baran, M. (2009). Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik ders kitabının ders kitabı inceleme ölçeğine göre incelenmesi. D. Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 125-140.
Demirel, Ö. (2000). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Duit, R. & Treagust, D. (1995). Students’ conceptions and constructivist teaching. In. B. J. Fraser, and H. J. Walberg (Eds.), Improving Science Education. The National Society for the Study of Education (pp. 46-69).
EARGED (1998). Ortaöğretim kurumları fizik dersi taslak öğretim programı. Ankara: MEB.
Eke, C., (2013). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında yer alan etkinliklerin bilimsel süreç becerileri bakımından analizi. I. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2013) bildirisi, Özetler, s. 58, 12-14 Eylül 2013, Hacettepe Üniv., Ankara.
Ellis, R. (1997). The empirical evaluation of language teaching materials. ELT Journal, 51, 36-42.
Fraenkel, J. R. & Wallen, N. E. (2008). How to design and evaluate research in education (7th ed.). New York: McGraw-Hill Higher Education (ISBN: 0071287922, 707 pages).
Freitas, C. A. (2007). Talked images: Examining the contextualized nature of image use. Pedagogies, 2, 151-164.
Gilbert, J. K. (2003). On the contribution of diagrams to learning and to assessment. Paper presented at the meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Philadelphia, PA.
Gönen, S. ve Kocakaya, S. (2006). Fizik öğretmenlerinin öğretim etkinliklerine ve fizik ders kitaplarının içeriğine yönelik düşünceleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3 (1), 86-96.
Güzel, H., Oral, İ. ve Yıldırım, A. (2009). Lise II Fizik ders kitabının fizik öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. S. Ü. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 133-142.
Heinze-Fry, J. A. & Novak, J. D. (1990). Concept mapping brings long-term movement toward meaningful learning, Science Education, 74 (4), 461-472.
Issitt, J. (2004). Reflections on the study of textbooks. History of Education, 33 (6), 683-697.
Kalyoncu, C., Tütüncü, A., Değermenci, A., Çakmak, Y. ve Pektaş, E. (2009). Ortaöğretim Fizik 9 ders kitabı. Devlet Kitapları (2. basım), İstanbul: Kelebek Matbaacılık.
Kalyoncu, C., Pektaş, E., Değermenci, A., Kurnaz, M. A., Tütüncü, A., Çakmak, Y. ve Bayraktar, G. (2010). Ortaöğretim Fizik 10 ders kitabı. Devlet Kitapları (2. basım), İstanbul: Kelebek Matbaacılık.
Kanlı, U. (2013). 2006 ve 2013 yıllarında geliştirilen fizik dersi öğretim programlarının öğretmen görüşleri çerçevesinde incelenmesi. I. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2013) bildirisi, Özet Kitabı, s. 61. 12-14 Eylül, 2013. Hacettepe Üniv., Ankara.
Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi (25. basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Karadağ, M., Dülgeroğlu, İ. ve Ünsal, Y. (2013). Ortaöğretim 9. Sınıf Fizik ders kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (GEFAD), 33 (3), 549-568.
Jonsson, G., Gustafsson, P. & Enghag, M. (2007). Context rich problems as an educational tool in physics teaching-A case study. Journal of Baltic Science Education, 6 (2), 26-34.
Kılıç, A. ve Seven, S. (2011). Konu alanı ders kitabı incelemesi (8. basım). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Klassen, S. (2006). A theoretical framework for contextual science teaching. Interchange, 37 (1-2), 31-62.
Knapp, N. F. & Peterson, P. L. (1995). Teachers implementation of ‘CGI’ after four years: Meanings and practices. Journal for Research in Mathematics Education, 26 (1), 40-65.
Komisyon (2012). Ortaöğretim Fizik 12 ders kitabı. Devlet Kitapları (2. basım). Ankara: Korza Yayıncılık.
Kurnaz, M. A., Değermenci, A., Kalyoncu, C., Pektaş, E., Bayraktar, G., Aydın, U. ve Moradaoğlu, Y. (2010). Ortaöğretim Fizik 11 ders kitabı. Devlet Kitapları (1. basım), Ankara: Özkan Matbaacılık Şti.
Lewin, K. (1990). International perspectives on the development of science education: Food for thought. Stud. Sci. Educ., 18, 1-23.
Marulcu, I. ve Doğan, M. (2010). Ortaöğretim fizik ders kitaplarına ve müfredatlarına Afyonkarahisar'daki öğretmen ve öğrencilerin bakışı. Erciyes University Journal of Social Sciences Institute, 193-209.
MEB (2007). Fizik Öğretim Programı. http://www.fizikprogrami.info adresinden indirilmiştir (29.10.2015).
MEB (2013). 9., 10., 11. ve 12. Sınıf Fizik Öğretim Programı. http://www.fizikprogrami.info adresinden indirilmiştir (12.11.2015).
Nakipoğlu, C. ve Çamurcu, M. (2014). Grafik düzenleyiciler ve ortaöğretim fizik ders kitaplarında kullanımlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniv. Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, (1) 51-74.
Novak, J. D., Gowin, D. B. & Johansen, G. T. (1983). The use of concept mapping and knowledge vee mapping with junior high school science students, Science Education, 67 (5), 625-645.
Ogan-Bekiroğlu, F. (2007). To what degree do the currently used physics textbooks meet the expectations?. Journal of Science Teacher Education, 18, 599-628.
Oğuzkan, F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Emel Matbaacılık.
Sadoski, M. (2001). Resolving the effects of concreteness on interest, comprehension, and learning important ideas from text. Educational Psychology Review, 13 (3), 263-281.
Senem, B. Y. ve Eryılmaz, A. (2015). 9. Sınıf Fizik ders kitabında yer verilen bilimsel süreç becerileri. II. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2015) bildirisi, Özet Kitabı, s. 135, 10-12 Eylül 2015, ODTÜ, Ankara.
Smerdon, B. A. & Burkam, D. T. (1999). Access to constructivist and didactic teaching: who gets it? Where is it practised?. Teachers College Record, 101 (1), 5-35.
Su, M. ve Güneş, B. (2015). 2007 ve 2013 Fizik Öğretim Programlarının incelenmesi. II. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi ( UFEK 2015) Bildirisi, Özet Kitabı, s. 66. 10-12 Eylül 2015. ODTÜ, Ankara.
Swanepoel, S. (2010). The assessment of the quality of science education textbooks: Conceptual framework and instruments for analysis. Doctoral thesis, University of South Africa.
http://uir.unisa.ac.za/handle/10500/4041, adresinden indirilmiştir (30.10.2015).
Şimşek, H., Sarıkoç, A. ve Bozkurt, E. (2011). Lise Fizik 12 ders kitabının fizik öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 285-294.
Tekbıyık, A. (2006). Lise Fizik I ders kitabının okunabilirliği ve hedef yaş düzeyine uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (2), 441-446.
Trowbridege, L. W. & Bybee, R. W. (1996). Teaching Secondary School Science: Strategies for Developing Scientific Literacy. New Jersey, NY: Prentice Hall, Inc.
Ünal, C. (2013). 9. Sınıf Fizik ders kitaplarının araştırmaya dayalı öğrenme çerçevesinde incelenmesi. I. Ulusal Fizik Eğitimi Kongresi (UFEK 2013) bildirisi, Özetler, s. 11, 12-14 Eylül 2013, Hacettepe Üniv., Ankara.
Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2004). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB Lise 1. Sınıf Fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (3), 305-321.
Windschitl, M. (2002). Framing constructivism in practice as the negotiation of dilemmas: An analysis of the conceptual, pedagogical, cultural, and political challenges facing teachers. Review of Educational Research, 72 (2), 131-175.
Yazarlar-1 (2014a).
Yazarlar-2 (2015a).
Yazarlar-3 (2008a).
Yazarlar-4 (2011a).
Yazarlar-5 (2008b).
Yazarlar-6 (2013).
Yazarlar-7a. (2014b).
Yazarlar-7b. (2015b).
Yazarlar-8 (2011b).
Yazarlar-9 (2012).
Yazarlar-10 (2015c).
Yazarlar-11 (2013b).
Yazarlar-12 (2014c).
Yazarlar-13 (2015d).
Yazarlar-14 (2014d).
Yazarlar- 15 (2015e).
Yazarlar-16 (2014e).
Yazarlar-17 (2015f).
Yazarlar-18 (2015g).
Yazarlar-19 (2013c).
Yıldırım, A. (2007). Seçilen bir ders kitabı değerlendirme ölçeğinin lise II fizik ders kitabına uygulanması. Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Zhang, Z. & Burry-Stock, J. A. ( 2003). Classroom assessment practices and teachers’self-perceived assessment skills. Applied Measurement in Education, 16 (4), 323-342.