KARAYOLU YÜK VE YOLCU TAŞIMACILIĞININ ÇEVRESELSÜRDÜRÜLEBİLİRLİK BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİVE KONYA İLİ SERA GAZI EMİSYONUNUN HESAPLANMASI

Küreselleşme ve sanayileşme sonucu artan ticaret hacmi ve insan hareketliliğinin sebep olduğu taşımacılık faaliyeti, ekonomik ve sosyal açıdan toplumların gelişmesine katkı sağlamakta, bununla birlikte çevresel bakımdan dünya ekosistemini tehdit eden sera gazı emisyonlarına kaynaklık etmektedir. Bu çalışmada, sera gazı emisyonlarının dünyada ve Türkiye’deki durumu değerlendirilerek, karayolu yük ve yolcu taşımacılığının söz konusu emisyonlar üzerindeki etkisi ve yıllar itibariyle seyri ortaya konulmuştur. Sonrasında ise daha mikro ölçekte Konya ilinin 2010-2018 dönemi karayolu yük ve yolcu taşımacılığından kaynaklı sera gazı emisyonu IPCC tarafından önerilen hesaplama yöntemlerinden Tier 1 kullanılarak hesaplanmıştır. Söz konusu hesaplama yöntemi için gerekli yakıt tüketim miktarları EPDK tarafından yayınlanan yıllık sektör raporlarından elde edilmiştir. Yapılan hesaplamalar, il bazındaki karayolu yük ve yolcu taşımacılığından kaynaklı sera gazı emisyonunun toplamda 2010 yılından 2018 yılına kadar %87, kişi başına düşen emisyon oranının ise %70 arttığını ve sadece 2014 yılında bir önceki yıla göre azalış, diğer tüm yıllarda ise bir artış olduğunu göstermektedir. Dünya ülkelerinin önceliğine aldığı konuların başında yer alan iklim değişikliği ve küresel ısınma ile mücadele kapsamında, karayolu yük ve yolcu taşımacılığının çevresel etkilerini azaltıcı tedbirler bu çalışmada belirtilmiş ve Konya ilinde bu kapsamda yürütülmekte olan çalışmalara ve önerilere yer verilmiştir.

EVALUATIONOFROADTRANSPORTATIONINTERMSOFENVIRONMENTALSUSTAINABILITYANDCALCULATIONOFKONYAPROVINCEGREENHOUSEGASEMISSION

Transportation activity caused by increasing commercial volume and human mobility as a result of globalization and industrialization provides the economic and social development of societies. The situation of greenhouse gas emissions in the world and in Turkey is evaluated and the effect of road transportation on these emissions and its course over the years have been represented with this study.Then, on a more microscale, the greenhouse gas emission in Konyaprovince from road transportation was calculated using Tier 1, which is one of the calculation methods proposed by IPCC in 2010-2018 period. The required fuel consumption amounts for the calculation method have been obtained from the annual sector reportspublished by EMRA. The calculations showthat the greenhouse gas emissions from road transport on the provincial basis increased by 87% from 2010 to 2018, and the emission rate per capita increased by 70% and in all the calculation period, except 2014 this rate has been increased. Within the scope of combating climate change and global warming, which is one of the top priority issues of the world countries, measures to reduce the environmental impacts of road transportation are stated in this study and the activities carried out in this context in Konya province and suggestions are also included

PDF

___

Akın, G. (2006). Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(2), 29-43. http://www.dtcfdergisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/1450
Argun M. E., Ergüç R.,&Sarı Y., (2019), Konya/Selçuklu ilçesi karbon ayak izinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(2),287-297.DOI: 10.15317/Scitech.2019.199
Atabey, T.(2013). Karbon ayak izinin hesaplanması: Diyarbakır örneği.(Yüksek Lisans Tezi).Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.Bekiroğlu, O. (2011). Sürdürülebilir kalkınmanın yeni kuralı: karbon ayak izi. II. Elektrik Tesisat Ulusal Kongresi. http://www.emo.org.tr/ekler/49c17cab08ed10e_ek.pdf
Bıyık, Y.(2018). Isparta ilinde karayolu kaynaklı karbon ayak izinin hesaplanması. (Yüksek Lisans Tezi ).Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Isparta.
Bıyık, Y., &Civelekoğlu, G., (2018). Ulaşım sektöründen kaynaklı karbon ayak izi değişiminin incelenmesi. Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2(2), 157-166. DOI: 10.30516/bilgesci.427359,
Çakır, G.(2012, Nisan). Sürdürülebilirkalkınma adına iklim değişikliğinin küresel ölçekte irdelenmesi. Yeşil Çağ Sempozyumunda sunulanbildiri. Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
Çimtay, M. A. (2020). Kentsel lojistik açısından düşük emisyon bölgelerinin belirlenmesi: İstanbul uygulaması. (Doktora tezi). Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
Demirci, A., ve Manavgat, G.(2019, Nisan).Lojistik sürdürülebilirlik ve yeşil lojistik kapsamında karbon ayak izleri ve kişisel karbon ayak izi analizi.8. Ulusal Lojistik Ve Tedarik Zinciri Kongresinde sunulan bildiri,Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde.Erişim adresi: http://static.ohu.edu.tr/uniweb/media /portallar/ultzk2019//sayfalar/16596/s31h3bxf.pdf
Dulkadiroğlu, H. (2018). Türkiye’de elektrik üretiminin sera gazı emisyonları açısından incelenmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi,7(1), 67-74.https://doi.org/10.28948/ ngumuh.369948
Dündar, A.O.(2020). Yeni Ekonomi ve küreselleşme bağlamında yeşil ve tersine lojistik. F.N. Özsoy veA. Özpolat (Ed.). Küreselleşme çerçevesinde yeni ekonomi ve bileşenlerikitabı içinde (s. 165-186) Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
Dünya Bankası (2020, August19), CO2 emissions (kt).Retrieved fromhttps://data.worldbank.org/indicator /EN.ATM.CO2E.KT.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2019a).Petrol piyasası sektör raporu 2018.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2019b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2018 yılı sektör raporu. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2018a).Petrol piyasası sektör raporu (2017).Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2018b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu2017.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2017a).Petrol piyasası sektör raporu (2016). Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2017b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu 2017.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2016a).2015 Petrol piyasası sektör raporu. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2016b).2015 Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2015a).2014 Petrol piyasası sektör raporu. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2015b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu 2014.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2014a).Petrol piyasası sektör raporu 2013.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2014b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2013 yılı sektör raporu. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2013a).Petrol piyasası sektör raporu 2012.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2013b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2012 yılı sektör raporu. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2012a).Petrol piyasası sektör raporu 2011.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2012b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2011 yılı sektör raporu.Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2011a).Petrol piyasası sektör raporu 2010. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2011b).Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2010 yılı sektör raporu. Retrieved from https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu.
Holmberg, J., & Sandbrook, R. (1992). Sustainable development: what is to be done?. In J. Holmberg (Eds.) Making development sustainable: redefining institutions, policy, and economics(pp 19-38).Washington D.C.: Island Press.
International EnergyAgency (IEA) (2020), Data and statistics. Retrieved from https://www.iea.org/data-and-statistics?country=WORLD&fuel=CO2%20emissions&indicator=CO2%20emissions%20by%20sector.
International Panel on Climate Change (IPCC) (2006). 2006 Guidelines for National Greenhouse gas inventories.Retrieved from https://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/.
Işık, N., &Kılıç, E. (2014). Ulaştırma sektöründe CO2 emisyonu ve enerji Ar-Ge harcamaları ilişkisi. Sosyoekonomi, 22(22), 321-346.http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid =a76de70b-5696-4a6e-a0ae-42c72296e449%40pdc-v-sessmgr02
Krstanoski, N. (2006).Defining the policy for reduction of CO2 emissions from the road transport sector in Republic Of Macedonia,Conference on Applied Infrastructure Research Konferansında sunulan bildiri, Technische Universitat Berlin, Berlin. Retrieved fromhttps://www.infraday.tu-berlin.de/fileadmin/fg280/veranstaltungen/infraday/conference_2006/papers_presentations/paper---krstanoski.pdf
McKinnon, A.C. (2007). CO2 emissionsfrom freight transport: an analysis of UK data. Logist Res Network Conference’da sunulan bildiri, University of Hull, Hull.UK.
McKinnon, A.C. (2011, September). Developing a decarbonisation strategy for logistics. 16th Annual Logistics ResearchNetwork Conference’da sunulan bildiri, University of Southampton,Southampton.
National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) (2020). Global time series.Retrievedfromhttps://www.ncdc.noaa.gov/cag/global/time-series/globe/land_ocean/ytd/12/1900-2019.
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2020). Greenhouse gas emission.Retrieved fromhttps://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=AIREMISSIONS#.
Özdemir Sain, S. (2019Mayıs).Lojistik sektörünün geleceği: yeşil lojistik veC-ayakizi.IRDITECH 2019 Uluslararası Ar-Ge, İnovasyon ve Teknoloji Yönetimi Kongresi’nde sunulan bildiri, Okan Üniversitesi, İstanbul.Erişim adresi: https://www.okan.edu.tr/uploads/pages/bildiri-kitapcigi/kongre-kitapcigi-30102019.pdf
Öztürk, M., &Öztürk, A. (2019). BMİDÇS'den Paris Anlaşması'na: Birleşmiş Milletler'in iklim değişikliğiyle mücadele çabaları. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 527-541. DOI: 10.25287/ohuiibf.494667
Piecyk, M. I., & McKinnon, A. C. (2010). Forecasting the carbon footprint of road freight transport in 2020. International Journal of Production Economics, 128(1), 31-42.https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2009.08.027
Soruşbay, C. (2007). Karayolu ulaşımından kaynaklanan CO2 emisyonlarının çevreye etkisi ve kontrolü. Mühendis ve Makina Dergisi, 48(564), 22-27.Erişim adresi:https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/9461a19e9ed dfb3_ek.pdf
Soruşbay, C.,Ergeneman, M., Pekin, M.A., Kutlar, A., &Arslan, H. (Ekim, 2008), Karayolu ulaşımından kaynaklanan sera gazı emisyonları: Türkiye’deki durumun değerlendirilmesi.Hava Kirliliği ve Kontrolü Ulusal Sempozyumunda sunulan bildiri, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay. Erişim adresi: http://hkadtmk.org/Bildiriler/HKK-2008/bildiriler/Soru%C5%9Fbay.pdf
Synák F.,Gaňa J., Rievaj V., & Mokričková L. (2019). Ways of reducing carbondioxide from road transport.The Archives of Automotive Engineering –Archiwum Motoryzacji, 86(4), 41–54. DOI 10.14669/AM.VOL86.ART3
Şahan, D.(2017). Türkiye’de taşımacılığın çevresel sürdürülebilirlik çerçevesinde analizi.Politik Ekonomik Kuram, 1(2),1-15. DOI: 10.30586/pek.356787
Türkay, M.(2018). Karayolu ulaşımından kaynaklanan sera gazı emisyonunun (karbon ayak izinin) hesaplanması:Eskişehir ili örneği.(Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet ÜniversitesiFen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2020a).Turkishgreenhouse gas inventory 1990 –2018 national inventory report for submission under theUnited Nations framework convention on climate change.Retrieved from https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/icerikler/sera_gazi_em-syon-raporu-2020050614 1834.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2020
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2020b).Motorlu kara taşıtları istatistikleri.Retrieved from http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1051
United States Environmental Protection Agency (US EPA), (2020). Globalgreenhouse gas emissionsData.Retrieved from https://www.epa.gov/ghgemissions/global-greenhouse-gas-emissions-data.
Yang C., McCollum D., McCarthy R., & Leighty W. (2009). Meeting an 80% reduction in greenhouse gas emissions from transportation by 2050: A case study in California.Transportation Research Part D, 14, 147-156. https://doi.org/10.1016/j.trd.2008.11.010