Kanonik İncillerde İsa ve Şeytan Diyaloğu: Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım
Şeytanın sınayıcı yönü birçok dinî anlatıda mevcuttur. Şeytan bu yönüyle Tanrı tarafından seçilmiş pek çok dinî önderi saptırmaya çalışmıştır. Bununla birlikte Şeytan; insanoğlunun dünyada yaşamasının ve günahkâr olmasının da asıl sebebi görülmektedir. Hıristiyan dinî geleneğinde de Şeytan bu özelliği ile bilinmekte ve İncillere bakıldığında İsa’nın böyle bir durumla karşılaştığı görülmektedir. İlk başta Şeytan, Âdem ve karısı Havva’yı kandırarak onların cennetten düşüşüne sebep olurken, İsa ile olan diyalogda İsa’nın vahşi hayvanlarla birlikte oluşu, bir cennet tasviri barındırmaktadır. Yahudi geleneğinde Tanrı’nın hizmetindeki kötü varlık özellikleriyle betimlenen Şeytan, Hıristiyan geleneği ile birlikte Tanrı’nın karşısında konumlanmıştır. Şeytan, İsa’yı çölde önemli bir sınamaya tabi tutmuştur. Yahudilerin çölde geçirdikleri kırk yıl süre içindeki tutumları ile İsa’nın kırk günlük açlığa ve susuzluğa direnmesi arasında bir benzerlik söz konusudur. Bu süreçte İsa, Yahudilerden farklı olarak “günahsız Oğul” olma özelliğiyle sınanma karşısında Şeytan’ın çabalarını boşa çıkarmıştır. Kanonik İncillerde Şeytan’ın İsa’yı sınamasına ilişkin anlatılar benzerlikler kadar farklılıklar da içermektedir. Bu bağlamda vaftiz hadisesi, göğün yarılması, Kutsal Ruh’un betimlenmesi, çölde sınanma ve Şeytan’ın İsa’ya yaklaşımı ile içinde bulunduğu çaresizlik durumu makalenin odak noktasını oluşturmaktadır. Makale İncillerdeki farklı anlatımlar ve çelişkiler sonuç için betimleyici ve özetleyici bir tablo sunmaktadır. Bu çalışma karşılaştırmalı bir yöntemle ele alınmıştır ve İnciller arasındaki farklılıkların ortaya çıkarılması, değerlendirilmesi ve rivayetlerin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Dinler Tarihi, İsa, Şeytan, İsa ve Şeytan Diyaloğu, Sınanma, Kanonik İnciller
Jesus and Satan Dialogue in the Canonical Gospels: A Comparative Approach
The testing aspect of Satan is present in many religious narratives. Satan has tried to mislead many religious leaders chosen by God. However, Satan is also seen the real reason for mankind’s earthly life and for being sinners. In the Christian religious tradition, Satan is known for this feature and when we look at the Gospels, it is seen that Jesus encountered such a situation. At first, Satan deceives Adam and his wife Eve, causing them to fall from heaven. The dialogue with Jesus, on the other hand, contains a heavenly depiction of Jesus being with wild animals. Satan, a being depicted in Jewish tradition by his evil qualities in God’s service, has positioned before God along with the Christian tradition. Satan subjected Jesus to an important test in the desert. There is a similarity between the attitude of the Jews during their forty years in the desert and Jesus’ resistance to forty days of hunger and thirst. In this process, Jesus, unlike the Jews, frustrated Satan’s efforts in the face of being tested by being the sinless Son. The accounts of Satan's testing of Jesus in the Canonical Gospels contain variances as well as similarities. This article discusses the baptism, the tearing of the sky, the manifestation of the Holy Spirit, Jesus' testing in the desert, Satan's approach to Jesus, and Satan's despair. The article provides a table that summarizes and describes the discrepancies and inconsistencies in the Gospels with regard to Satan’s testing of Jesus. It used a comparative method to reveal and evaluate the differences between the Gospels, as well as to contribute to a better understanding of the narrations.
Keywords:
History of Religions, Jesus, Satan, Jesus and the Devil Dialogue, Tested, Canonical Gospels,
___
- Atâu’r-Rahim, Muhammed & Thomson, Ahmed. Bir İslam Peygamberi İsa. Çev. Gülsüm Mehdiyev, 6. bs., İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
- Aydın, Mahmut. Hristiyanlık: İnanç, Tarih ve Uygulama. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
- Aydın, Mehmet. Ansiklopedik Dinler Sözlüğü. Konya: Nüve Kültür Merkezi, 2005.
- Bane, Theresa. Encyclopedia of Demons in World Religions and Cultures. North Caroline: McFarland, 2012.
- Besalel, Yusuf. Yahudilik Ansiklopedisi. 3 Cilt. İstanbul: Gözlem Yayınları, 2001.
- Bottéro, Jean. Mezopotamya: Yazı, Akıl ve Tanrılar. Çev. Mehmet Emin Ayten & Emin Özcan, Ankara: Dost Kitabevi, 2012.
- Bottéro, Jean & Kramer, Samuel Noah. Mezopotamya Mitolojisi. Çev. Alp Tümertekin, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
- Catechism of The Catholic Church (CCC): Revised in Accordance with the Official Latin Text Promulgated by Pope John Paul II. 2. bs., Washington, DC: United States Conference of Catholic Bishops, 1997.
- Çelebi, İlyas. “Şeytan”. İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2010, 39: 99-101.
- Çınar, Aynur. “Lilith: Yahudi Mitolojisinde Ana Tanrıça’nın Düşüş ve Şeytana Dönüşüm Serüveni”. Bilimname 27/1 (2018): 361-393.
- Çoban, Bekir Zakir. “Bir Yahudi Olarak Hz. İsa”. Dokuz Eylül Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi XXV (2007): 43-58.
- Demirci, Kürşat. Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş. İstanbul: Ayışığı Yayıncılık, 2017.
- Diyanet İşleri Başkanlığı. “Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir”. Erişim: 20.10.2022. https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir/.
- Duygu, Zafer. İsa, Pavlus, İnciller. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2018.
- Evans-Pritchard, Edward Evan. İlkellerde Din. Çev. Hüsen Portakal, Ankara: Öteki Yayınevi, 1999.
- Floramo, Giovanni. Gnostisizm Tarihi. Çev. Selma Ayşegül Baş & Bilal Baş, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2005.
- Frazer, James George. Altın Dal: Dinin ve Folklorun Kökenleri 1-2. Çev. Mehmet H. Doğan, 2. bs., İstanbul: Payel Yayınevi, 2004.
- Grudem, Wayne. Hıristiyan İlahiyatı. Çev. Levent Kınran, İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2005.
- Güç, Ahmet. Satanizm. 3. bs., Ankara: DİB Yayınları, 2022.
- Günaltay, M. Şemseddin. İslam Öncesi Araplar ve Dinleri. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
- Gündüz, Şinasi. Din ve İnanç Sözlüğü. İstanbul: Vadi Yayınları, 1998.
- Gündüz, Şinasi. Hıristiyanlık. İstanbul: İSAM Yayınları, 2013.
- Gürkan, Salime Leyla. “Şeytan”. TDV İslam Ansiklopesi, İstanbul: TDV Yayınları, 2010, 39: 101-103.
- Harnack, Adolf. History of Dogma III. Çev. Neil Buchanan, Oregon: Wift & Stock, 2005.
- Heil, John Paul. “Jesus with the Wild Animals in Mark 1:13”. The Catholic Biblical Quarterly 68/1 (2006): 63-78.
- Hinga, Teresia Mbari. “Afterlife: African Concepts”. Encyclopedia of Religion, ed. Lindsay Jones, New York: Macmillian, 2005, 1: 139-144.
- İbnü’l-Kelbî, Ebü’l-Münzir Hişâm b. Muhammed. Kitabü’l-Esnâm, Thk., Ahmet Zeki Paşa, 4. bs., Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2000.
- Kelly, Henry Ansgar. Satan in the Bible, God’s Minister of Justice. Oregon: Wipf and Stock Publishers, 2017.
- Kutsal Kitap. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2016.
- Lofstedt, Torsten. The Devil, Demons, Judas, and “the Jews”: Opponents of Christ in the Gospels. Oregon: Wift and Stock Publishers, 2021.
- McCall, Henrietta. Mezopotamya Mitleri. Çev. Bircan Baykara, 2. bs., Ankara: Phoenix Yayınevi, 2017.
- Neusner, Jacob & Avery-Peck, Alan J. The Routledge Dictionary of Judaism. New York: Routledge, 2004.
- Notoviç, Nikolas. İsa’nın Bilinmeyen Yılları: Kayıp Tibet İncili. Çev. Evla Erkin, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları, 2009.
- Öz, Ruhullah. Tanrı’nın Kimliği: Semâvi Kitapların Betimledikleri Tanrı Tipolojileri. Ankara: İlâhiyât Yayınları, 2022.
- Öztürk, Mustafa. “İblis’in Trajik Hikayesi -Allah, Şeytan, İnsan ve Kötülüğe Dair-”. Çukurova Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2005): 39-65.
- Öztürk, Mustafa. Kur’an ve Yaratılış. 2. bs., İstanbul: KURAMER, 2016.
- Pagels, Elaine. “The Social History of Satan, Part II: Satan in the New Testament Gospels”. Journal of the American Academy of Religion 62/1 (1994): 17-58.
- Pagels, Elaine. “The Origin of Satan in Christian Traditions”. Tanner Lectures on Human Values 20 (1999): 1-18.
- Pellegrin, Marie-Frédérique. Tanrı. Çev. Adnan Akan, Ankara: Fol Kitap, 2022.
- Rahman, Fazlur. Ana Konularıyla Kur’an. Çev. Alparslan Açıkgenç, 3. bs., Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1996.
- Russell, Jeffrey Burton. The Devil: Perceptions of Evil from Antiquity to Primitive Christianity. Londra: Cornell University Press, 1977.
- Russell, Jefrey Burton. Mephistopheles: The Devil in the Modern World. Londra: Cornell University Press, 1986.
- Schimmel, Annemarie. İslamın Mistik Boyutları. Çev. Ergun Kocabıyık, 3. bs., İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2012.
- Sharma, Ardvind. “Satan”. Encyclopedia of Religion, ed. Lindsay Jones, 2. bs., New York: Macmillian, 2005, 12: 8123-8126.
- Stokes, Ryan E. “The Devil Made David Do It... or ‘Did’ He? The Nature, Identity, and Literary Origins of the ‘Satan’ in 1 Chronicles 21:1”. Journal of Biblical Literature 128/1 (2009): 91-106.
- Temir, Hakan. Arap Yarımadasında Kabile Hayatı, İstanbul: Siyer Yayınları: 2020.
- Tylor, Edward Burnett. Primitive Culture: Researches Into the Development of Mythology, Religion, Art and Custom. Londra: Murray, 1871.
- Usta, İbrahim. İslâm Öncesi Arap Mitolojisi. 2. bs., Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
- Grudem, Wayne. Hıristiyan İlahiyatı. çev. Levent Kınran. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2005.
- Van Henten, Jan Willem. “The First Testing of Jesus: A Rereading of Mark 1.12–13”. New Testament Studies 45/3 (1999): 349-366.
- Wray, Tina J. & Mobbey, Gregory. The Birth of Satan: Tracing the Devil’s Biblical Roots. New York: Macmillan, 2005.
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Bursa Uludağ Ü. Garbiyat Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi