Troas Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırmalarının Işığında Pers Savunma Sistemi

Troas bölgesinde yapmış olduğumuz arkeolojik yüzey araştırmalarında bölgenin antik dönemlere ait yollara hakim tepeler üzerinde kale ve yerleşimler tespit edilmiştir. Bu tepe üstü yerleşim yerlerinin neredeyse tamamı iç, orta ve doğu Troas’tan akan nehir vadileri boyunca sıralanmakta olup, birbirlerini görebilecek konumdadırlar. Araştırmalarımızda bu yerleşim yerlerinde ve civarında ele geçen arkeolojik buluntulardan kalelerin en erken MÖ 6. yüzyılda inşa edildikleri anlaşılmaktadır. Hellenistik dönemin başlarında da pek çoğu terk edilmiştir. Bu kalelerin faaliyette olduğu zaman Troas bölgesinin Pers hakimiyetinde olduğu zamana uymaktadır. Bu nedenle Daskyleion satraplığı içinde Perslere bağlı bir çeşit savunma sisteminin parçası oldukları düşünülmektedir. Bu tepe üstü kale yerleşimlerine Troas bölgesinde Aesepos, Granikos, Rhodios ve Skamandros nehir havzaları boyunca bölgenin tamamında, nehir vadileri boyunca ve ayrıca stratejik geçitlere bakan tepeler üzerinde rastlanmıştır. Bu kaleler Perslerin bölgedeki askeri faaliyetlerinde kullandıkları yollar ve güzergahlar boyunca sıralanmaktadır. Büyük bir kısmı araştırmalarımız sonucu tespit edilen Troas bölgesindeki bu kalelerin konumlandırılışları Perslerin Batı Anadolu’daki savunma amaçlı askeri stratejisine büyük ölçüde ışık tutacaktır. Bu tepe üstü kale yerleşimlerine Troas bölgesinde Aesepos, Granikos, Rhodios ve Skamandros nehir havzaları boyunca bölgenin tamamında, nehir vadileri boyunca ve ayrıca stratejik geçitlere bakan tepeler üzerinde rastlanmıştır. Kserkses’in ordusunun geçtiği güzergah boyunca bulunduğu gibi, Granikos savaşı öncesi Pers ordusunun geldiği düşünülen Zeleia’dan Granikos’a giden yolu koruyan yol üzerinde de bulunmuştur. Büyük bir kısmı araştırmalarımız sonucu tespit edilen Troas bölgesindeki bu kalelerin konumlandırılışları Perslerin Batı Anadolu’daki savunma amaçlı askeri stratejisine büyük ölçüde ışık tutacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Troas, Pers, Akhaemenid, Satrap, Hellespontos

Persian Defense System in the Light of Archaeological Surveys of the Troas Region

Our archaeological surveys in the Troas region has discovered several fortified hilltop settlements with commanding views over the ancient highways of the Troad. Almost all these hilltop settlements were located along the river valleys that cut across the central and eastern Troad, and virtually all of them were in visual contact with each other. Pottery recovered from within and around these forts suggests that they were built in the sixth century B.C. and largely abandoned by the beginning of the Hellenistic period. In other words, they coincide with Persian rule in the Troad and were probably intended as Persian outposts linked to regional satrapal capital at Daskyleion. These fortified hilltop settlements were strategically located in the river valleys of the Granicus, Aesepus, Scamandrus, and Rhodius, as well as on hills overlook ing narrow passes. Apart from the fort overlooking the Gulf of Adramytteion that Xerxes and his army would have passed on their way to the Hellespont, we lo cated an important fortress that guarded the route from Zeleia to the Granicus plain. The Persians must have crossed this pass on their way to confront Alexander in 334 B.C.E. The siting of these Troad strongholds conforms to the defensive Persian military strategy followed elsewhere in western Asia Minor, wherein they preferred inland rather than coastal sites. Most of these forts have never before been identified. These fortified hilltop settlements were strategically located in the river valleys of the Granicus, Aesepus, Scamandrus, and Rhodius, as well as on hills overlook ing narrow passes. Apart from the fort overlooking the Gulf of Adramytteion that Xerxes and his army would have passed on their way to the Hellespont, we lo cated an important fortress that guarded the route from Zeleia to the Granicus plain. The Persians must have crossed this pass on their way to confront Alexander in 334 B.C.E. The siting of these Troad strongholds conforms to the defensive Persian military strategy followed elsewhere in western Asia Minor, wherein they preferred inland rather than coastal sites. Most of these forts have never before been identified.

Keywords:

Troad, Persians, Achaemenid, Satrap, Hellespontus,

PDF

___

ATABAY, M. – KÖRPE, R., 2019, Antik Çağ’dan Günümüze Çan, İstanbul, 2019.
BAKIR, T., 2001. “Die Satrapie in Daskyleion”, ed., T. Bakır Achaemenid Anatolia, Proceedings of the First International Symposium on Anatolia in the Achaemenid Period, Bandırma 15.-18. August 1997, Achaemenid Anatolia XCII, Leiden, ss. 169-180.
BALCER, J. M., 1972. "The Date of Herodotus 1V.1: Darius' Scythian Expedition", HSCP 76, ss. 99-132.
BALCER, J. M., 1993. “The ancient Persian Satrapies and satraps in western Anatolia” AMI 26, ss. 81-90.
BALCER, J. M., 1985. Sparda by the Bitter Sea: Imperial Interaction in Western Anatolia, Providance.
BRIANT, P., 2002. From Cyrus to Alexander: A history of the Persian Empire, Winona Lake, Eisenbraun.
BURN, A. R., 1985. "Persia and the Greeks", CHI 2, ss. 303-313.
COOK, J. M., 1983. The Persian Empire, London.
COOK, J. M., 1973. The Troad, An Archaelogical and Topographical Study, Oxford University Pres.
DEBORD, P., 1999. L’Asie Mineure au IVe Siècle 412-323 a.c., Bordeaux.
ERDOĞAN, A., 1991. Batı Anadolu Surları, Ege Üniversitesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
FOX, R. L., 1973. Alexander the Great, London.
GEZGİN, İ., 2001. “Defensive Systems in Aiolis and Ionia Regions in Achaemenid Period. Achaemenid Anatolia. Proceedings of the First International Symposium on Anatolia in the Achaemenid Period, Bandırma 15-18 August 1997, Leiden, ss. 181-187.
GEZGİN, İ., 1997. Pers yönetimi döneminde Batı Anadolu şehir devletlerinin politik ve sanatsal yaşamı, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
HARDING, P., 1985. From the end of the Peloponnesian war to the battle of Ipsus, Cambridge University Pres.
HOFSTETTER, J., 1978. Die Griechen in Persien, Prosopographie der Griechen im Persischen Reich vor Alexander, Berlin.
HORNBLOWER, S., 1994. "Persia", ed., Lewis, D.M. – Boardman, J. – Hornblower, S. – Ostwald, M., CAH VI (2nd edition), Cambridge Ancient History.
JACOBS, B., 2003. “Nach einmal zur Bewertung von Herodot, Historien III 89-94, und der altpersischen dahyáwa-Listen”, ed., R. Dittmann, C. Eder and b. Jacobs In Altertums wissenchaften im Dialog Festschrift für Wolfram Nagel zur Vollendung seins 80. Lebensjahres Alter Orient und Altes Testament 306, Münster, ss. 411-418.
KAPTAN, D., 2002. “The Daskyleion Bullae: seal images from the western Achaemenid empire Achaemenid History XII, Leiden.
KÖRPE, R. - YAVUZ, M. F., - ROSE, B., 2010. “Persian Hilltop Settlements and Military Strategy in the Troad”, Archaeological Institute of America 111th Annual Meeting, January 2010, Anaheim, ss. 127.
KÖRPE, R., 2010a. “Akhaimenid Hakimıyetinde Troas Bölgesi (M.Ö. 545-M.Ö. 334): Arkeolojik Veriler Ve Antik Kaynaklar Işığında Tarihsel-Kültürel Bir Değerlendirme”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
KÖRPE, R., 2010b 2010. “Kuzeybatı Troas'ta Yeni Tespitler (Araplar Boğazı Araştırmaları)”, KUBABA, ss. 15, 19-30.
KÖRPE, R., 2019a. Skamandria Troas’ın Kayıp Kenti, İstanbul.
KÖRPE, R., 2019b “Çanakkale’nin Bilinmeyen Savaşçı Kraliçesi Mania”, Çanakkale Troia, 18, ss. 48-49.
KÖRPE, R., 2020. “Karesene’den Propontis’e: Granikos Irmagı Havzası Yerlesimleri Üzerine Bir Değerlendirme“, ed. Vedat Keleş, Propontis ve Çevre Kültürleri Propontis and Surrounding Cultures, Parion Studies III, İstanbul, ss. 557-568.
KÖRPE, R., 2021. “Granikos Savaşı Öncesi Kuzey Batı Anadolu’da Pers-Grek İlişkileri”, ed. Gülgüney Masalcı Şahin - Alican Doğan, Eskiçağda Savaş ve Diplomasi, İstanbul, ss. 47-66.
KUHRT, A., 1995. The Ancient Near East c. 3000-300, London
KUHRT, A., 2007.The Persian Empire a corpus of sources from the Achaemenid Period, London.
LAZZARINI, L., 1986. “Note Sulle Monete Bronze di Kebren Nella Troade” Rivista Italiana Di Numismatica E Scienze Affini Indice LXXXVIII, ss. 27-35.
LEAF, W., 1923. Strabo on The Troad, London
LEWIS, D. M., 1977. “Sparta and Persia”, Lectures delivered at the University of Cincinnati, autumn 1976 in memory of Donald W. Bradeen, Leiden.
MA, J., 2008, “Mysians on the Can Sarcophagus? Ethnicity and Domination in Achaimenid Military Art”, Historia 57, ss. 243-254.
MERİÇ, R., 1988. ‘‘Antik Dönemde Küçük Menderes Havzasının Tarihsel Coğrafyasına Genel Bir Bakış’’, Ege Coğrafya Dergisi 4, ss. 202-213.
MERİÇ, R., 2009. “Das Hınterland von Ephesos, Archaologisch-toporaphische Forschungen im Kaystros-Tal, Erganzungshefte” Zu Den Jahresheften Des Österreichischen Archaologischen Institutes Wien.
MERKELBACH, R. - STAUBER, J., 1998. Steinepigramme aus dem Griechischen Osten, Band 1, Leibzig.
MILLER, M. C., 1997. Athens and Persia in the fifth century B.C.: A study in cultural receptivity, Cambridge University Pres.
OSBORNE, M. J., 1975. "The Satrapy of Mysia" Grazer Beiträge, 3, ss. 291-315.
PETIT, T., 1990. Satrapes et satrapies dans L’empire achémenide de Cyrus Le Grand à Xerxès, Liege.
ROSE, C. B. - TEKKÖK, B. - KÖRPE, R., 2008. “The Granicus River Valley Archaeological Survey Project, 2004-2005”, Studia Troica, Band XVII, ss. 65-150.
ROSE, C. B. - KÖRPE, R., 2016. “The Tumuli of Troy and the Troad”, ed., Olivier Henry, Ute Kelp, Tumulus as Sema, Space, Politics, Culture and Religionin the First Millennium BC, De Gruyter, ss. 373-385.
ROSTOVTZEFF, M. I., 1923. “Economic Policy of the Pergamene Kings”, ed. W. H. Buckler-W. M. Calder Anatolian Studies presented to Sir William Mitchell Ramsay, Manchester, ss. 359-390.
SANCISI-WEERDENBURG, H., 2001. “Yauna by the sea and across the Sea”, ed., I. Malkin Ancient Perceptions of Grek Etnicity, Washington, ss. 323-346.
SEKUNDA, N., 1988a. “Achaemenid Military Terminology” AMI Band 21, ss. 69- 77.
SEKUNDA, N., 1988b. “Persian Settlement in Hellespontine Phrygia” A. Kuhrt, H. Sancisi-Weerdenburg (ed.), Achaemenid History III. Method and Theory, Proceedings of the London 1985 Achaemenid History Workshop, Leiden, ss. 175-196.
SARIKAYA, S., 2016. “Anadolu’da Pers Satraplık Sistemi”, CEDRUS, Vol. IV, ss. 75-90.
SEVİNÇ, N. - KÖRPE, R. - TOMBUL, M. - ROSE, C. B., 2001. “A New Painted Graeco- Persian Sarcophagus From Çan”, Studia Trioca, Band XI, ss. 383-420.
STRAUSS, B. S., 1987. “A note on the topography and tactics of the battle of Aegospotami” AJPh 108, ss. 741-745.
TENGER, B., 1999. “Zur Geographie und Geschiche der Troas”, ed., E. Schwertheim-H. Wiegartz, Die Troas Neue Forschungen III Asia Minor Studien 25, ss. 103-180.
TOLUN, V., "A 2005. Persianizing Terracotta Statuette from Assos", İ. Delemen (ed.), The Achaemenid Impact on Local Populations and Cultures in Anatolia, 20-21 May, İstanbul, ss. 271-273.
TUPLIN, C., 1987a. “Administration of the Achaemenid Empire” ed., D. Carradine, Coinage and Administration in the Athenian and Persian Empires. BAR international series, 343, Oxford.
TUPLIN, C., 1987b. “Xenophon and the garrisons of the Persian Empire”, AMI 20, ss. 167-245.
YAVUZ, M. F. – KÖRPE, R., 2005. “Archaeological Support of Lysandros’s Expulsion of the Athenians from the Chersonese after Aigospotamoi,” Archaeological Institute of America 107th Annual Meeting, Montreal, ss. 107-108.
WASSILLEVA, M., 1995. “Tharacian-Phrygian cultural zone. The Daskyleion evidence” Orpheus. Journal of Indo-European, Paleo-Balkan and Tharican Studies 5, ss. 27-34.
WELLES, C. B., 1934. The Royal Correspondence in the Hellenistic Period, London.