HİTİT SAVAŞ ARABALARINI ÇEKEN ATLARIN KUTSANMASI

Hitit Devleti’nin askerî yapılanmasında süvari birliği yoktu. Bunun yerine piyade birliği Anadolu’nun dağlık, tepelik alanlarında etkin rol oynamaktaydı. Belki de bu nedenle süvari birliğine ihtiyaç duyulmamıştır. Diğer yönden, eğitimli atların çektiği savaş arabaları, Hitit ordusunun en elit askerî gücünü oluşturmaktaydı. Hitit savaş arabası dağlık, tepelik gibi alanlarda etkili olmasa da meydan savaşlarında iki tekerlekli yapısı sayesinde üstün manevra kabiliyetine sahipti. Savaş arabasını yönlendiren sürücünün eğitimli olması ne kadar gerekliyse savaş arabasını çeken atların da o derece üstün yeteneğe sahip olması beklenirdi. Bu nedenle atlar düzenli fiziksel eğitimlere alınırdı. Bunun yanında atların arınmaları ve kutsanmaları amacıyla büyüsel eylemlere de başvurulduğu günümüze kadar ulaşan Hititçe bir ritüel metninden anlaşılmaktadır. Buradan yola çıkılarak yapılan çalışmanın amacı, Tanrı Pirinkir Ritüeli’nin kapsamlı bir analizinin yapılarak ortaya konmasıdır. Bu amaçla günümüze ulaşan satırlarından hareketle ritüel metni, “zaman ve mekân”, “amaç”, “katılımcılar”, “büyü objeleri”, “büyü eylemleri” ve “büyü metodları” gibi konular üzerinden tartışılmış ve bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Savaş arabalarını çeken atların kötülüklerden arındırılarak kutsanması için atların Koruyucu Tanrısı Pirinkir ile birlikte, Tanrı Telipinu ve Tanrı Huzziya gibi önemli tanrılar da ritüele davet edilmiş ve akabinde bu tanrılara bol ve çeşitli ikramlar ve sunular eşliğinde reverans yapılmıştır. Ayrıca atların koşum takımları da büyüsel işlemlerden geçirilerek kutsanmıştır. Tanrılara sunulan ritüel malzemeleri, “Arabalı Savaşçı” unvanına sahip bir askerin evinden temin edilmiştir. Kral, ritüel eylemlerine özellikle katılmıştır. Atlar, ritüel objeleriyle hazırlanan arınma koridorundan geçirildikten sonra ırmağa ulaştırılmış ve bu ırmaktan üzerlerine su serpilerek arınma işlemleri tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hititçe askerî metinler, Ritüel, Savaş arabası, At eğitimi, Hitit savaşı

THE BLESSING OF HORSES PULLING HITTITE CHARIOTS

There was no cavalry unit in the military structure of the Hittite State. Instead, the infantry unit played an active role in the mountainous and hilly areas of Anatolia. Maybe that's why cavalry was not needed. On the other hand, the chariots pulled by trained horses constituted the most elite military force of the Hittite army. Although the Hittite chariot was not effective in mountainous and hilly areas, it had superior maneuverability in field battles thanks to its two-wheeled structure. The more educated the driver of the chariot was, the more skillful the horses pulling the chariot were expected to have. For this reason, horses were taken to regular physical training. In addition, it is understood from a Hittite ritual text that has survived to the present day that magical actions were also used for the purification and sanctification of horses. The aim of the study, based on this, is to present the God Pirinkir Ritual by making a comprehensive analysis. For this purpose, the ritual text, “time and place”, “purpose”, “participants”, “magic objects”, “magic acts” and “magic methods” were discussed and some conclusions were reached based on the lines that have survived to the present day. Important gods such as God Telipinu and God Huzziya were invited to the ritual together with DPirinkir, the Protector God of the horses, in order to sanctify the horses pulling the chariots from evil. Afterwards, these gods were respected with abundant and various treats and offerings. In addition, the horse halter was blessed by magical processes. The ritual materials offered to the gods were obtained from the house of a soldier with the title “Warrior with Chariot”. The king specifically participated in ritual acts. After the horses passed through the purification corridor prepared with ritual objects, they were transported to the river and the purification process was completed by sprinkling water on them from this river.

Keywords:

Hittite military texts, Ritual, Chariot, Training horse, Hittite warfare,

PDF

___

AZZAROLI, A., 1985. An Early History of Horsemanship, Netherlans, Brill.
BALTACIOĞLU, H., 2006. “Güneş Kursları, Alacahöyük ve Arinna”, Hayat Erkanal’a Armağan Kültürlerin Yansıması, Ed.: Betül Avuç. İstanbul, ss. 129-137.
BAHAR, H. – TURGUT, M. – KÜÇÜK, B., 2018. “Hititlerde Yerleşim Yeri-Kutsal Dağ İlişkisi Üzerine Bir Mesafe Önerisi” Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, ss. 403-424.
BAWANYPECK, D. (ed.), hethiter.net/: CTH 393 (Erişim tarihi 18.02. 2021)
BEAL, R. H., 1992. The Organisation of the Hittite Military, C. Winter, Heidelberg.
BEAL, R. H., 1995. “Hittite Military Rituals”, Ancient Magic and Ritual Power, Ed.: Marvin Meyer and Paul Mirecki, Leiden, New York, Köln, ss. 63-76.
BEAL, R. H., 2007. “Making, Preserving, and Breaking the Peace with the Hittite State” War and Peace in the Ancient World, Ed.: Kurt A. Raaflaub, Blackwell Pub. Malden, MA, Oxford, ss. 81-97.
BECHTEL, G. – STURTEVANT, E. H., 1935. A Hittite Chrestomathy, Linguistic Society of America University of Pennsylvania, Philadelphia.
BECKMAN, G., 1999. “The Goddess Pirinkir and Her Ritual from Ḫattuša (Cth 644)”, KTEMA, ss. 25-39.
BECKMAN, G., 2010. “Mesopotamian Forerunners to the ‘Babilili Ritual’ from Bogazköy?”, Acts of the VIIth International Congress of Hittitology Bildiri Kitabı, Çorum, 2008, ss. 109-120.
BECKMAN, G., 2014. The Babilili-Ritual from Hattusa (Cth 718), Mesopotamian Civilizations, Eisenbrauns.
BREASTED, J., 1906. Ancient Records of Egypt, University of Chicago Press, Chicago.
BRYCE, T., 2002. Life and Society in the Hittite World, Oxford University Press, Oxford UK.
COLLINS, B. J., 1990. “The Puppy in Hittite Ritual” JCS, 42, ss. 211-226.
DADDI, F. P., 2016. “Zippalanda and the Cities of Central Anatolia: Economic and Religious Connections” Audias Fabulas Veteres. Anatolian Studies in Honor of Jana Součková-Siegelová, Ed.: Šárka Velhartická Brill, ss. 296-308.
DARDANO, P., 2006. Die Hethitischen Tontafelkataloge Aus Ḫattuša (Cth 276-282), Otto Harrassowitz Verlag, Length.
GAVAZ, Ö. S., 2012. Hitit Krallarının Kült Gezileri Ayinler, Ziyaret Merkezleri, Yollar ve Lokalizasyonla İlgili Yeni Gözlemler, Tekmatsan Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş., Çorum.
GOETZE, A., 1963. “Warfare in Asia Minor”, Iraq 25, ss. 124-30.
GOETZE, A., 1964. “State and Society of the Hittites”, Neuere Hethiterforschung, Historia, Ed.: Gerald Walser, F. Steiner, Wiesbaden, ss. 23-33.
HAAS, V. – BAWANYPECK, D., 2003. Materia Magica Et Medica Hethitica: Ein Beitrag Zur Heilkunde Im Alten Orient, Walter de Gruyter Berlin, New York.
HAAS, V., 1994. Geschichte Der Hethitischen Religion. E. J. Brill, Köln. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/164586/mod_resource/content/0/7.%20YAZILIKAYA.pdf. (Erişim tarihi 12.12.2021)
HZL., 1989. Hethitisches Zeichenlexikon: Inventar Und Interpretation Der Keilschriftzeichen Aus Den Boğazköy-Texten, Ed.: Rüster Christel – Neu Erich, Otto Harrassowitz Verlag, Wiesbaden.
IVANOV, V., 1998. “Horse Symbols and the Name of the Horse in Hurrian”, Kelly-Buccellati, ss.145-166.
KOŠAK, S. – MÜLLER, G. W., 2005. Konkordanz Der Hethitischen Keilschrifttafeln, Otto Harrassowitz Verlag, Wiesbaden.
KÜMMEL, H. M., 1967. Ersatzrituale Für Den Hethitischen König, Biblio Verlag, Osnabrück,
LEVINE, M. A., 1999. “The Origins of Horse Husbandry on the Eurasian Steppe” Late Prehistoric Exploitation of The Eurasian Steppe, ss. 5-58.
LITTAUER, M. A. – JOOST, H. C., 1979. Wheeled Vehicles and Ridden Animals in the Ancient near East: Brill Academic Pub., Leiden.
MILLER, J. L., 2004. Studies in the Origins, Development and Interpretation of the Kizzuwatna Rituals, StBot 46, Harrassowitz, Wiesbaden.
ÖZ, E., 2014. Kültepe Metinleri Işığında Eski Anadolu'da Tarım ve Hayvancılık, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
PELED, I., 2010. “Expelling the Demon of Effeminacy: Anniwiyani’s Ritual and the Question of Homosexuality in Hittite Thought” JANER 10, ss. 69-81.
REYHAN, E., 2008. “Eski Anadolu’da Askeri Disipline Dair Bir Hitit Metni: Asker Yemini” Eskiçağdan Modern Çağ’a Ordular-Oluşum, Teşkilat ve İşlev, Ed.: Feridun M. Emecen, İstanbul Ün. Edebiyat Fakültesi ve Kitabevi Ortak Yayını, İstanbul, ss. 49-71.
ROSENKRANZ, B., 1964. “Ein Neues Hethitisches Ritual Für DLama Kuš Kuršaš” OrNs 33, ss. 238-256.
STURTEVANT, E. H., 1927. “A Hittite Tablet in The Yale Babylonian Collection” Transactions and Proceedings of the American Philological Association, 58, ss. 5-31.
TORRI, G., 2003. La Similitudine Nella Magia Analogica Ittita, Herder, Roma.
TRIMM, C., 2017. Fighting for the King and the Gods: A Survey of Warfare in the Ancient near East, Resources for Biblical Study. SBL Press, Atlanta.
ÜNAL, A., 2013. “Eski Anadolu’da At: Hititçe Kikkuli at Eğitimi Metinleri ve “Tavlaya Çekmek” le İlgili Teknik Bir Ayrıntı” Çorum Kültür Sanat: Bilim, Kültür, Sanat, Tarih ve Turizm Dergisi II, ss. 40-66.
ÜNAL. A., 2016. Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük: Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Sözcük Listeleriyle Birlikte, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
YİĞİT, T., 2006. “Uršu Kuşatması Metni’nin Yeniden Değerlendirilmesi” Anadolu /Anatolia, ss. 43-55.