ESKİÇAĞDA ZİLE VE ÇEVRESİ
Tokat ilinin en büyük ilçelerinden olan Zile, Orta Karadeniz Bölgesi’nde bulunmaktadır. Tokat’a 70 km uzaklıkta bulunan Zile’nin doğusu Turhal, kuzeyi Amasya ili Göynücek ilçesi, güneyi Artova ve Yozgat ili Kadışehri ilçesi, batısı ise Yozgat ili Çekerek ilçesi ile çevrilidir. Jeopolitik açıdan Anadolu’nun önemli bir noktası üzerinde olan Zile’de çağlar boyunca birçok imparatorluk hüküm sürmüştür. Bunlar; Hitit, Frig, Pers, Pontus, Roma ve Bizans’tır. Bölgede yapılan araştırmalar sonucu elde edilen bulgular ışığında tarih öncesi devirleri de aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bunların yanı sıra dinsel açıdan da önemli bir konumda olan Zile, Anaitis mezhebinin dini merkezliğini yapmıştır. Dini ayinler sırasında panayırlar kurulmuş ve canlı bir ticaret merkezi olmasını sağlamıştır. Böylelikle kent, ekonomik yönden güçlü duruma gelmiştir.
ZİLE AND ITS SURROUNDINGS IN ANCIENT PERIOD
Zile is one of the biggest cities of Tokat province and is located in the Middle Black Sea Region. Located 70 kilometers from Tokat, Zile is surrounded by Turhal to the North, Amasya to Göynücek to the South, Artova and Yozgat to the west, Kadışehri and Yozgat to the Çekerek district. Many empires have been ruled during the city, which is on the important point of Anatolia terms of geopolitics. These are the Hittite, Phrygian, Persian, Pontus, Rome and Byzantium. The results of studies made in the region have been tried to be illuminated in prehistoric periods in the light of findings. In addition to these, Zile Anaitis what is also important in terms of religion has done the religious center of the sect. During the religious ceremonies, fairgrounds were established and the city became a lively commercial center. As a result, the city has become stronger in economic terms.
___
- HERODOTOS, Historia (Tarih), Çev.: Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2014.
- STRABON, Geographika: XII, XIII, XIV, Çev.: Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2000.
- ADATEPE, M. K., 1988. İ.Ö. II. Binyıl’da Orta Karadeniz Bölgesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- ALP, S., 1977. “Maşat-Höyük’te Keşfedilen Hitit Tabletlerinin Işığı Altında Yukarı Yeşilırmak Bölgesinin Coğrafyası Hakkında”, Belleten, XLI/164, Ankara, ss. 637 - 647.
- ALP, S., 2000. Hitit Çağında Anadolu, TÜBİTAK Yayınları, Ankara.
- AKURGAL, E., 2007. Anadolu Uygarlıkları, NET Turistik Yayınlar, İzmir.
- AKURGAL, E., 2008. Anadolu Kültür Tarihi, TÜBİTAK Yayınları, Ankara.
- ARSLAN, M., 2007. Mıthradates VI Eupator Roma’nın Büyük Düşmanı, Odin Yayıncılık, İstanbul.
- DEMİREL, S., 2013. “Hitit-Kaşka İlişkilerinde Yanıtı Aranan Bazı Sorular”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, VI/12, Ankara, ss. 193 - 203.
- FUL, Ş. D., 2012. ‘‘Antik Dönemde Tokat’ta Tapınım Gören Kültler’’, Tokat Sempozyumu (1-3 Kasım 2012), C.III, Tokat, ss. 89 - 108.
- GİRGEÇ, N., 2008. Zile Panayırı Üzerine Halkbilimsel Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- IŞIK, A., 2001. Antik Kaynaklarda Karadeniz Bölgesi, TTK, Ankara.
- KIYMET, K., 2004. M.Ö. II. Binde Orta Karadeniz Bölgesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- LAFLI, E. – PATACI, S., 2012. “Roma Dönemi’nde Tokat İli’nin Arkeolojisi ve Tarihi: Neocaesarea (Niksar) ve Zela (Zile) Kentleri”, Tokat Sempozyumu (01-03 Kasım 2012), C. I, Tokat, ss. 207 - 224.
- SEVİN, V., 1982. “Frigler”, Anadolu Uygarlıkları – Görsel Anadolu Tarihi Ansiklopedisi, C. 2, Görsel Yayınlar, İstanbul.
- ÖZÇAĞLAR, A., 1995. ‘‘Zile’nin Kuruluşu Gelişmesi ve Bugünkü Fonksiyonel Özellikleri’’, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.3, Ankara, ss. 145 - 163.
- ÖZGÜÇ, T., 1978. Maşat Höyük Kazıları ve Çevresindeki Araştırmalar, TTK Yayınları, Ankara.
- ÖZTÜRK, Ö., 2012. Antik Çağdan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi “Pontus”, Genesis Kitabevi, Ankara.
- PEHLİVAN, M., 1991. “Kaşkaların Eski Anadolu Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2/2, Van, ss. 7 – 10.
- RAMSAY, W. M., 1960. Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Çev.: Mihri Pektaş, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
- ŞAHİN, M., 2013. ‘‘İlk ve Ortaçağlarda Zile’’, History Studies International Journal Of History, C.V, S.7, Mayıs, ss. 207 - 222.
- TEKİN, M., 2012. “Hititler Dönemi’nde Tokat Ve Çevresi”, Tokat Sempozyumu (01-03 Kasım 2012), C. I, Tokat, ss. 287 - 312.
- TEXIER, C., 2002. Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, Çev.: Ali Suat, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, C. III, Ankara.
- TOKAT 1973 İl Yıllığı, Tokat 1973.
- YALÇIN, H., 2010. Niksar İlçesi Tarihi ve Arkeolojik Araştırmaları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
- YANBEYİ, T. G., 2013. Sikkeler Işığında Pontos Kralı Mithridates VI Eupator Dönemi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- YILDIRIM, R., 2004. Uygarlık Tarihine Giriş, Asil Yayınları, Ankara.
- YILMAZ, O., 2015. ‘‘Caesar ve II. Pharnakes’nin Zile Savaşı (M.Ö. 47) Yeri Üzerine Bir İnceleme’’, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/11, ss. 61 - 64.
- YİĞİT, T., 2003. ‘‘İlk Tunç Çağı'nın Son Evresinde Anadolu'nun Siyasal Görünümü’’, TAD, C.XXI, S.33, Ankara, ss. 167 - 182.
- YİĞİT, T., 2014. ‘‘Anadolu Uygarlıkları’’, Uygarlık Tarihi, Ed.: İsmail Güven, Pegem Akademi Yayınları, Ankara, ss. 85 - 147.
- ISSN: 2667-7059
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: Okay PEKŞEN