Eski Ön Asya Hukukunda Ağaçlara Verilen Önem

Eski Ön Asya coğrafyasında yaşayan pek çok medeniyet ağaçlara sosyal, ekonomik, kültürel ve din alanlarında maddi ve manevi olarak her daim yer vermiş ve çeşitli anlamlar yüklemiştir. Yerleşik hayata geçişle beraber sosyal ve ekonomik hayat çerçevesinde Eski Ön Asya coğrafyasında yaşayan insanların başlıca geçim kaynakları tarım ve hayvancılık olmuştur. Ağaçlar bölge insanlarının hem beslenme ihtiyaçlarında hem de barınma alanlarında kullanılmasından dolayı önem arz etmiştir. Özellikle tarımsal faaliyetlerde kullanılan meyve ağaçlarının ve çevrenin korunması için Mezopotamya ve Hitit medeniyetleri çeşitli yasa maddelerini meydana getirmişlerdir. Makale içerisinde Mezopotamya halklarından Sumer, Babil ve Asurlara ait olan kanunlar ile Anadolu coğrafyasında hüküm sürmüş Hititlerin ağaçlar ile alakalı yasa maddeleri incelenmiştir. Mezopotamya hukukunda Urukagina Reformu, Lipit-İštar Kanunları, Hammurabi Kanunları ve Orta Asur Kanunlarında ağaç ile alakalı yasa maddelerine yer verilmiştir. Hitit yasalarının ikinci bölümünü oluşturan "eğer bağlar" ifadesi ile başlayan kısımda ise ağaçlar ile ilgili yasa maddelerine değinilmiştir. Makale yöntem olarak “Mezopotamya’da ağaç” ve “Mezopotamya Kanunlarında ağaç”, “Hititlerde ağaç” ve “Hitit Kanununda ağaç” olmak üzere çeşitli alt başlıklara ayrılarak çalışılmıştır. Makalenin amacı Eski Ön Asya coğrafyasında Mezopotamya ve Hitit toplumlarında gerek halk tarafından gerekse yönetim tarafından ağaçlara verilen önem ve bunun hukuki maddelere yansımasını incelemek ve hangi kanun maddelerinde ağaçlar ile alakalı ne gibi hususlara yer verildiğini tespit etmektir.

Anahtar Kelimeler:

Ağaç, Kanun, Mezopotamya, Hitit

The Importance Attached to Trees in Ancient Near East Law

Many civilizations living in the Ancient Near East geography have always given place to trees in social, economic, cultural and religious areas, both materially and spiritually, and attributed various meanings. With the transition to settled life, within the framework of social and economic life, the main livelihoods of the people living in the Ancient Near East geography were agriculture and animal husbandry. Trees have been important because they are used both for the nutritional needs of the people of the region and for sheltering areas. Mesopotamian and Hittite civilizations have created various laws for the protection of the environment and fruit trees used in agricultural activities. In the article, the laws belonging to the Sumerian, Babylonian and Assyrian peoples of Mesopotamia and the laws related to the trees of the Hittites who ruled in the Anatolian geography were examined. In Mesopotamian law, the Urukagina Reform, Lipid Ishtar Laws, Hammurabi Laws and Middle Assyrian Laws included the laws related to trees. The second part of the Hittite laws, starting with the phrase "if bonds", deals with the articles of law related to trees. The article has been studied as a method by dividing it into various sub-headings as "Tree in Mesopotamia" and "Tree in Mesopotamian Laws", "Tree in Hittites" and "Tree in Hittite Law". The aim of the article is to examine the importance given to trees by the people and by the administration in the Mesopotamian and Hittite societies in the Ancient Near East Asia and its reflection on the legal articles and to determine what kind of issues related to trees are included in which law articles.

Keywords:

Tree, Law, Mesopotamia, Hittite,

PDF

___

ALP, S., 1947. “Hitit Kanunları Hakkında”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5/5, ss. 465-482.
ARSLANTAŞ, Y., 2009. “Mezopotamya’nın Faunası ve Florası”, Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Uluslar Arası Dördüncü Orta Doğu Semineri (İlkçağlardan İslamiyetin Doğuşuna Kadar Orta Doğu), Elazığ, ss. 405-430.
BİLGİÇ, E., 1963. “Eski Mezopotamya Kavimlerinde Kanun Anlayışı ve An’anesi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 21/3-4, ss. 103-119.
CRAWFORD, H., 2015. Sümer ve Sümerler, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
DALLEY, S., 1993. “Ancient Mesopotamian Gardens and the Identification of the Hanging Gardens of Babylon Resolved”, Garden History, 21/1, ss. 1-13.
DEMİREL, S. - SEVİM, U., 2012. “Hitit Tarımı Hakkında Bir İnceleme”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6, ss. 200-211.
DİNÇOL, A. M., 1990. “Hitit Yasalarının Ana Çizgileri ve Eski Önasya Hukuku İle Etkileşimi”, Anadolu Araştırmaları, ss. 83-100.
ELLISON, E. R., 1978. A Study Of Diet in Mesopotamia (c.3000 - 600 BC) And Associated Agricultural Techniques And Methods Of Food Preparation, Doctoral Thesis, Institute Of Archaeology, University Of London, London.
ERKUT, S. - REYHAN, E., 2012. “Hititlerde Toprak Edinme ve Arazi Bağış Belgelerinden Örnekler”, Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, ss. 80-86.
ERTEM, H., 1987. Boğazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’sunun Florası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
GOOD, E. M., 1967. “Capital Punishment and Its Alternatives in Ancient Near Eastern Law”, Stanford Law Review, 19/5, ss. 947-977.
HASDEMİR, H. K., 2020. “Seme Visit as an Example of Mountain Cult in Sivas Reflected into the Present”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLVIII, ss. 324-345.
IMPARATI, F., 1992. Hitit Yasaları, Çev.: E. Özbayoğlu, İtalyan Kültür Heyeti, Ankara.
KARAUĞUZ, G., 2006. Hititler Döneminde Anadolu'da Ekmek, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
KARAUĞUZ, G., 2018. Hitit Yasaları, Çizgi Kitabevi, Konya.
KILIÇ, Y. - BAŞOL, S., 2015. “Hitit Büyü Metinlerinde Geçen Bazı Otsu Bitkiler, Ağaç Türleri ve Bazı Ahşap Nesneler”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 2/6, ss. 28-58.
KILIÇ, Y. - ESER, E., 2017. “Eskiçağ Toplumlarının Mitolojisinde Ölümsüzlük Arayışı (Ölümsüzlük Sembolü Olarak Bazı Bitki, Su ve Hayvanlar)”, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 4/13, ss. 122-156.
KINAL, F., 1987. Eski Anadolu Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
KÖROĞLU, K., 2011. Eski Mezopotamya Tarihi-Başlangıcından Perslere Kadar, İletişim Yayınları, İstanbul.
KRAMER, S. N., 1999. Tarih Sümerle Başlar, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
KRAMER, S. N., 2002. Sümerler-Tarihleri, Kültürleri ve Karakterleri, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
MEMİŞ, E., 2013. Eskiçağ Türkiye Tarihi-En Eski Devirlerden Pers İstilasına Kadar, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
MEMİŞ, E., 2021. “Eski Yakın Doğu’da Adalet Anlayışı ve Kanun Koyucular”, OANNES - Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3/1, ss. 1-37.
MORELLO, N., 2016. “A Giš On a Tree: Interactions Between Images And Inscriptions On Neo-Assyrian Monuments”. Ed.: M. Hilgert, Understanding Material Text Cultures : A Multidisciplinary View, Materiale Textkulturen 9.
ÖZ, C., 2018. “Kültürel Süreklilik Bağlamında Antikçağ'dan Günümüze Kutsal Ağaç veya Hayat Ağacı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11/56, ss. 214-215.
REYHAN, E., 2010. “Hititlerde Gündelik Hayata Dair İktisadi İlişkiler”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 29/47, ss. 65-82.
SELÇUK, H., 2019. Selenge'den Tuna'ya Türk Kültür Tarihine Dair Notlar, Kitaparası Yayınları, İstanbul.
TANYU, H., 1988. https://islamansiklopedisi.org.tr/agac.
TOSUN, M. - YALVAÇ, K., 1989. Sumer Babil Asur Kanunları Ve Ammi Şaduqa Fermanı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
ÜNAL, A., 2016. Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük, Hattice, Hurrice, Hiyeroglif Luvicesi, Çivi Yazısı Luvicesi ve Palaca Sözcük Listeleriyle Birlikte, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
ÜNAR, Ş., 2018. Arkeolojik ve Filolojik Veriler Işığında Hitit Çağı Florası, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
ÜNAR, Ş., 2019. “Hitit Dönemi Anadolu’sunda Meyve Ağaçları”, Anasay, 9, ss. 13-25.