BELÂGAT İLMİNDE FASIL VE VASIL

Kastedilen mananın doğru bir şekilde ifade edilip sözün, anlaşılmama ya da yanlış anlaşılma gibi olumsuz durumlardan korunması için cümleyi oluşturan öğelerin doğru seçilip her birinin yerli yerinde kullanılması son derece önem arz etmektedir. Bu önemine binaen konuşma ya da yazma faaliyetinde bulunan her kişinin, önemle üzerinde durması gereken konulardan biri de kelâmı meydana getiren unsurların hangi durumlarda birbirine bağlanacağı (vasıl) ve hangi durumlarda birbirinden bağımsız zikredileceği (fasıl) konusudur. Çünkü sözü meydana getiren unsurlar arasında fasıl ya da vasıl yapma hususunda yapılan her yanlış, kastedilen manayı kendi mecrasından çıkarıp muhatabın sözü yanlış anlamasına sebep olur. Bu sebeple Câhiliye döneminden bu yana konu üzerinde hassasiyetle durulmuş, daha sonraları ise Meânî bilginleri tarafından fasıl ve vasıl yapılması gereken yerlerin tespiti hususunda çok büyük çabalar gösterilmiştir. Bu alanda yapılmış çalışmalar dikkatle incelendiğinde, bu yerlerin tespitinde, kelâmın unsurları arasında atıf mantığının varlığı ya da yokluğunun en önemli unsur olduğu görülecektir. Konu etrafında bazı ihtilaflar meydana gelmiştir ki bunlardan en önemlisi, konunun sınırlarının tespiti hususunda yapılanıdır. Bu ihtilaf, doğal olarak konu için yapılmış olan tanımlara da doğrudan yansımıştır. Bu çalışmada, konunun cümlelere hasredilmeyip müfredlere de teşmil edilmesi ve aynı şekilde vâv harfiyle yapılan atfa indirgenmeyip diğer atıf harflerini de kapsamasının imkânı üzerinde durulacaktır. Buna binâen, yapılmış olan tanımlar arasında bir tercih yapılacak ve belâgatçilerin, fasıl ve vaslın nerelerde yapılacağına dair tespitleri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dili, Fasıl, Vasıl, Atıf

Fasl and Wasl in Rhetoric

It is of the utmost importance that the elements that make up the sentence are chosen correctly and used correctly to express the implied meaning correctly and to protect a word against negative situations such as misunderstanding and be not understood.According to this importance, one of the issues that everyone who speak or write should emphasize is in which conditions the elements that make up the word are connected together (wasl) and in which cases it will be mentioned independently (fasl). Because every wrong made about making a fasl or wasl among elements that made word derives meaning from the implied meaning and causes misunderstanding of word of interlocutor. For this reason, it has been emphasized on the subject since the period of pre-Islamic age of ignorance; and later great efforts have been shown about the determination of the fasl and the wasl to be done by the Me’ânî savants. When the studies carried out in this area are examined carefully, it will be seen that the existence or absence of citation logic among the elements of kalam is the most important element in the determination of these places.There has been some controversy around the subject. But most important dispute is determination of the limits of the subject. This conflict is directly reflected in the definitions made for the subject. In this study, it deliberates the possibility of including other atf letters without subject is applied to sentences and the possibility to be extended to the singulars is reduced to atf made by letter Vâv. In consequence of this a definition preference will be made and the fixations of rhetorics will be discussed where Fasl and Wasl are made.

Keywords:

Arabic Language, Fasl, Wasl, Atf,

PDF

___

Abbâs, Fadl Hasan (1997). el-Belâgatu funûnuhâ ve efnânuhâ (İlmu’l-meânî), byy. Daru’l-furkân.Akkâvî, İn’âm Fevvâl (1996). el-Mu’cemu’l-mufassal fî ulûmi’l-belâga, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.Âkûb, İsa Ali-Şüteyvî, Ali Sa’d (1993). el-Kâfî fî ulûmi'l-belâğati'l-Arabiyye, byy. Menşûrâtu’l-Câmi’ati’l-Meftûha.Alevî, Yahya b. Hamza (2010). et-Tırâzu’l-mütedammin li esrâri’l-belâga ve ulûmi hakâiki’l-i’câz, (thk. eş-Şirbînî Şerîde) Kahire: Daru’l-hadis.Askerî, Ebû Hilal Hasan (1952). Kitâbu’s-sınâ’ateyn, (thk. Ali Muhammed Becâvî - Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim) Kahire: Daru ihyâi kütübi’l-Arabiyye.Câhız, Ebû Osmân Amr b. Bahr b. Mahbûb el-Kinânî (1998). el-Beyân ve’t-tebyîn, (thk. Abdusselam Muhammed Harun) Kahire: Mektebetu’l-hâncî.Cevherî, İsmail b. Hammâd (2012). Sıhâh, (thk. Halil Me’mûn Şeyha) Beyrut: Daru’l-marife.Cürcânî, Abdulkahir b. Abdurrahman (2007). Delâilu’l-i’câz, (thk. Muhammed Rıdvan ed-Dâye- Fâyiz ed-Dâye) Dımeşk: Daru’l-fikr. Cürcânî, Seyyid Şerîf Ali b. Muhammed (1997). el-İşârât ve’t-tenbîhât fî ilmi’l-belâga, (thk. Abdulkadir Hüseyin) Kahire: Mektebetu’l-âdâb.Çubukçu, Asri, “Eksem b. Sayfî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (10, s. 550-551), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Düsûkî, Muhammed b. Ahmed Arafe (1890). Hâşiye alâ Muhtasari’l-meânî, İstanbul: el-Matbaatu’n-nefîsetu’l-Osmaniyye.Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakub (t.y.). el-Kâmûsu’l-muhît, Beyrut: Daru’l-kalem.Haşimî, Seyyid Ahmed (1999). Cevâhiru’l-belâga, Beyrut: el-Mektebetu’l-asriyye.İbn Abdillah, Ahmed Şuayb (2008). Buhûs menheciyye fî ulûmi’l-belâgati’l-Arabiyye, Beyrut: Dâru İbn Hazm.İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Osman (1952). el-Hasâis, (thk. Muhammed Ali Neccâr) Kahire: Daru’l-kütübi’l-Mısriyye.İbn Haldun, Abdurrahman b. Muhammed (1988). Târîhu İbn Haldûn, (thk. Halil Şehâde) Beyrut: Daru’l-fikr.İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebubekir, (t.y.). Bedâi’u’l-Fevâid, (thk. Ali b. Muhammed el-İmrân) Cidde: Daru Alemi’l-Fevâid.İbn Mâlik, İbnu’n-Nâzım Bedruddin Muhammed b. Muhammed (1989). el-Misbâh fi’l-meânî ve’l-beyân ve’l-bedî’, (thk. Hüsnî Abdulcelil) Kahire: Mektebetu’l-âdâb.İsâmuddin, İbrahim b. Muhammed Arabşâh el-İsferâyînî (2001). el-Etvel şerhu Telhîsi Miftâhi’l-Ulûm, (thk. Abdulhamid Hindâvî) Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.Kalkîle, Abduh Abdülaziz (1992). el-Belâgatü'l-ıstılâhiyye, Kahire: Daru’l-fikri’l-Arabî.Kazvînî, el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer (2013). el-Îdâh, Beyrut: el-Mektebetu’l-asriyye.Kirmânî, Muhammed b. Yûsuf (2004). Tahkîku’l-Fevâidi’l-Ğiyasiyye, (thk. Ali b. Dahîlillah) Medine: Mektebetu’l-ulûmi ve’l-hikem.Merâğî, Ahmed Mustafa (2014). Ulûmu’l-belâga, Beyrut: el-Mektebetu’l-asriyye.Meydânî, Abdurrahman Hasan Habenneke (2010). el-Belâgatu'l-Arabiyye, Dımeşk: Daru’l-kalem.Özdoğan, M. Akif (2012). “Arap belâgatinde fasıl ve vasıl olgusu”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (c. 9, sy. 19), s. 41-74.Sa’îdî, Abdulmüte’âl (1991). el-Belâgatü’l-‘âliye, Kahire: Mektebetu’l-âdâb. ————, (1973). Buğyetu’l-îdâh li Telhîsi’l-Miftâh, byy. Mektebetu’l-âdâb.Sekkâkî, Sirâcuddin Yûsuf b. Ebî Bekr el-Hârizmî (1987). Miftâhu’l-ulûm, Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.Sübkî, Bahâuddin Ahmed b. Ali (2003). Arûsu’l-Efrâh fî şerhi Telhîsi’l-Miftâh, (thk. Abdulhamid Hindâvî) Beyrut: el-Mektebetu’l-asriyye.Teftâzânî, Mes’ûd b. Ömer(2013). Muhtasaru’l-meânî, (thk. Abdulhamid Hindâvî), el- Beyrut: Mektebetu’l-asriyye.————, (2013). el-Mutavvel şerhu Telhîsi Miftâhi’l-ulûm, (thk. Abdulhamid Hindâvî) Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.