ANADOLU’DA FARSÇA ÖĞRETİMİ İÇİN YAZILMIŞ BİR KONUŞMA KILAVUZU: FÂRİSÎ TEKELLÜM RİSÂLESİ

Türkçe ile tarih boyunca müşterek bir coğrafyada karşılıklı etki içerisinde bulunan Farsça, bizim kültürümüzde ve edebiyatımızda önemli bir yer tutmaktadır. Türkçe ve Farsçanın bu denli iç içe olmasının tek nedeni elbette aynı coğrafya üzerinde konuşulan iki dil olması değildir. Medreselerde ikinci dil olarak Arapça ile birlikte Farsçanın öğretilmesi ve bu topraklarda yaşayan şair ve ediplerin hem Türkçe hem Farsça olarak muhtelif konularda pek çok eser kaleme almış olmaları bu iki dilin birbiriyle hemhal olmasının diğer önemli sebeplerindendir. Bu birliktelik neticesinde kaleme alınan eserler arasında medreselerde mevzu bahis olan dilleri öğretmek için yazılan kitaplar da vardır. Telif edilen bu eserler arasında Türkçe açıklamalı Farsça manzum ve mensur sözlükler, dil bilgisi kitapları, şerhler ve Farsça okuma kitapları önemli bir yer tutar. Sözlük ve gramer kitaplarından ayrı olarak Farsça öğretmek amacıyla az sayıda da olsa Farsça konuşma kılavuzları hazırlanmıştır. Bu tarz kitaplardan birisi de Fârisî Tekellüm Risâlesî’dir. Bu makalede, kısaca Anadolu’da Farsça öğretiminin tarihî seyrine değinilecek; miladî on dokuzuncu yüzyılda Farsça öğretimi amacıyla konuşma kılavuzu tarzında hazırlanmış olan Fârisî Tekellüm Risâlesî adlı eser tanıtılacaktır.

The Written Phrasebook for Teaching of Persian in Anatolia: Fârisî Tekellüm Risâlesi

Persian which has a mutual influence on Turkish language and history in a common geography, has an important place in our culture and literature. The only reason why Turkish and Persian are so intertwined is of course not the two languages spoken on the same geography. The teaching of Persian together with Arabic as a second language in the madrasas , and the poets and scholars living in these lands have received many works in both Turkish and Persian languages, which are other important reasons why these two languages are in deeply harmony with each other. At the and of this intercourse there are also books written to teach the languages that are the subject of medreses. Among these written works are Persian verse and authentic dictionaries with Turkish clarification, grammar boks and commentaries Persian reading books have an important place. Persian speaking guides have been also prepared in order to teach Persian separately from the dictionary and grammar books. One of these books is Fârisî Tekellüm Risâlesi. In this article, briefly the historical view of the teaching of Persian in Anatolia will be mentioned; the Fârisî Tekellüm Risâlesi that prepared in the form of a phrasebook for the teaching of Persian in the nineteenth century, will be introduced.

___

  • Anonim (1262/1845). Fârisi Tekellüm Risâlesi. İstanbul: Tabhâne-i Amire.
  • Efşâr, İ (2006). Tuhfetü’l-Uşşâk”, Nâme-i Aşinâ. (Kış-İlkbahar, 23-24, s. 46-70), Ankara.
  • Hamdi, A. (1301/1884). Rehnumâ-yi Mükâleme-i Fârsî. Mahmud Bey Matbaası: İstanbul.
  • Öz, Y. (2000). “Anadolu’da Farsça öğretiminde Mevlevîlerin rolü”, Mevlâna Panellerinde Sunulan Bildiriler-I, (s. 77-84). Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi.
  • Öz, Y. (2010). Tarih boyunca Farsça-Türkçe sözlükler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Öz, Y. (2018). “Tuhfetü’l-Uşşâk eserî telîf şode be manzûr-i âmûzeş-i zebân-i Fârsi be Turkân” Nüsha. (Ocak-Haziran, 46, s. 1-14), Ankara.
  • Vâsıf, İ. (1324/1906). Fârisice Konuşalım. İstanbul: Matbaa-i Kütübhâne-i Cihân.