Analîza Strana Ez Xelef im li ser Şopa Dîroka Kurdan ya Sedsala XIXem
Ji ber ku di dîroka Kurdan de zargotina Kurdî, nemaze muzîka Kurdî, çavkaniyekegirîng e, xebatên di vî warî de dikarin di gelek xalên dîrokî de bibinrênîşaner. Li ser vê xetê strana Ez Xelef im a bi nav û deng -herçiqas derheqêjêdera stranê de em ne xwediyê agahdariyên dorpêç û eseh bin jî- dikaredi gelek waran de sedsala XIXem ronî bike û derfeta lêpirsînên taybet bidedestê me. Nirxandina vê stranê dê di nav şert û mercên sedsala XIXem denerînên me fireh, asoyên me geş bike û çend versiyonên vê stranê dê deriyêxwendinên cuda li ber me veke. Lewre ev stran xwediyê rîtîm û naverokekewisan e ku dikare atmosfera sedsala 19mîn a Kurdistanê ya şeran, yageşandinên polîtîk ku di dîroka Kurdan de bûne sedemên geşandinên girîngbide ber çavan. Ku bi nêrinek din mirov vê stranê bide ber xwe ev yek hemdê derfet bide ku mirov li geşandinên Kurdistanê yên ku din nav dîroka nivîskîde cih negirtine binihêre û li ser wan ji nû vebihizre, hem jî dikare li ber me deriyê şopênnirxandineke nû li ser hin şexsiyet û bûyerênku heya niha bi çavekî ji rastiyê û reseniyêdûr hatine nirxandin vebike.
Anahtar Kelimeler:
“Ez Xelef im”, sedsala XIXem, serhildan, berxwedana Êzdînşêr, Şêx Ubeydullah
The Analysis Of Ez Xelef im Song In The Footsteps Of Ninetenth Century Of Kurdish History
Kurdish oral cultur sepecially Kurdish traditional music has a great of importanceas being a source of Kurdish history. In this sense, Ez Xelef im song asbeing one of the popular represantive of Kurdish folk song is a oral sourceto clear and examine the nineteenth century of Kurdish history althoughthere isn’t any certain information about its meaning. To handle this songwith developments of ninetenth century of Kurdish history will provide bothhaving a new historical outlook about that said times and having variousevaluations about the meaning of song. Ez Xelef im song which has a epicmeaning in Kurdish verbal memory is a reflection of that moving period ofninetenth century Kurdish history. Because this song almost has a rhythmand content that reflect the the wars, political and politics development inKurdistan during nineteenth century. From another angle this song also hasa lot of hints which provide thinking about developments never handledby written history of Kurdistan and provide evaulating some events andpersons which registered to written history by a non-objective way with anew perspective.
Keywords:
“Ez Xelef im”, nineteenth century, uprising, resistance Êzdînşêr, Shaykh Ubeydullah,
___
- Averyanov, P.İ. (2010). Osmanlı İran Rus Savaşlarında Kürtler (19. Yüzyıl). Çev: İbrahim Kale. İstanbul: Avesta Yayınları.
- Bozarslan, H. (2005). Türkiye’de Kürt Milliyetçiliği Zımni Sözleşmeden İsyana (1919-1925). Vali, A. (Ed.), Kürt Milliyetçiliğinin Kökenleri (199-229). İstanbul: Avesta.
- Bruinessen, M.V. (2006). Ağa, Şeyh, Devlet (4. Baskı), Çev: Banu Yalkut. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Celil, C. (1992). 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Kürtler. Çev: Mehmet Demir. Ankara: Öz- Ge Yayınları.
- Cigerxwîn. (1988). Folklora Kurdî. Stockholm/Sweden: Weşanên Roja Nû.
- Çelebi, N., Yıldırım, V., Ataş, A.G. (2006). “Geleneksel Kürt Müziğine Genel Bir Bakış”, BGST. (http://bgst.org/kurtce-muzik/geleneksel-kurt-muzigine-genel-bir-bakis-).
- Hassanpour, A. (2005). Kürdistan’da Milliyetçilik ve Dil (1918-1985). Çev: İbrahim Bingöl, Cemil Bindoğan. İstanbul: Avesta Yayınları.
- Jwaideh, W. (2014). Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi Kökenleri ve Gelişimi (8. Baskı). Çev: İsmail Çekem- Alper Duman. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Kardam, A. (2011). Cizre-Bohtan Beyi Bedirhan Direniş ve İsyan Yılları (2. Baskı). Ankara: Dipnot Yayınları.
- Kardam, A. (2013). Cizre-Bohtan Beyi Bedirhan Sürgün Yılları. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Kutschera, C. (2013). Kürt Ulusal Hareketi (2. Baskı). Çev: Fikret Başkaya. İstanbul: Avesta Yayınları.
- Lazarev, M.S., Mihoyan, Ş.X. (2013). Kürdistan Tarihi (4.Baskı). Çev: İbrahim Kale. İstanbul: Avesta Yayınları.
- Mele Xelefê Bafî. (2005). Dîroka Kelepora Mîrnişîniya Botan, (Veguhestina Tîpan: Dilawerê Zengî,
- Derhêner û Kombiyûter: Royar Zengî). Beyrûd- Libnan: Çapxaneye Emîral.
- Nora, P. (1989). “Between Memory and History: Les Lieux de Mêmoire,” Representations 26, SpecialIssue: Memory and Counter Memory, Spring, pp. 7-24.
- Şerefhan, (1990). Şerefname. Çev: M. Emin Bozarslan. İstanbul: Hasat Yayınları.
- Öğün, T. (2010). Doğu’nun Mirlerine Son Veda: Cizreli İzzeddin Şîr Bey ve İsyanı. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
- Yüksel, M. (2009). “Kürtlerdeki Ulusalcı Damar” ya ku hevpeyvîn kiriye: Aynur Aydoğan, Dünya Bülteni (12.09.2009).
- ISSN: 2147-883X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2014
- Yayıncı: PAK AJANS Yayıncılık
Sayıdaki Diğer Makaleler
Bîbliyografyayeke Weşanên bi Îngilîzî li ser Folklora Kurdan
Şîroveyeke Êzîdîtiyê ya Mewlana Mihemedê Berqel’î
Şêx Muhyedînê Hênî: Di Edebiyata Kurdî de Nûnerekî Girîng ê Temaya Xwarinê
Analîza Strana Ez Xelef im li ser Şopa Dîroka Kurdan ya Sedsala XIXem
Standard Language, Phonology and Alphabet
Bakir O. ALİ, Abdulwahab KH. MOSA