A General Perspective on the Kurdish Literature of The Period of Hakkari Principality

Hakkari has become an area of settlement for mankind since the earliest centuries; it has hosted many cultures and civilizations, and become the cradle of various religions, civilizations and identities. This city gets the attention of many people through its natural beauty and wealth. One can see the traces of pre-Islamic Hakkari culture mostly on rock paintings, castle ornaments, rock tombs, steles and dirhes A majority of extant written culture works, on the other hand, emerged in the early Islamic period. The sources of the written Kurdish Literature were composed in the Kurdish madrasahs constituted during this period. After the establishment and expansion of the Principality of Hakkari, the madrasah based Kurdish culture and literature showed more progress. The developments in the area of Kurdish culture and literature centered in this principality influence other areas where Kurdish people live. Masterpieces of the classic Kurdish Literature, especially those written in the Kurmanji dialect, were composed during the period of principalities. It should be emphasized that the Principality of Hakkari plays a central and pioneering role in this cultural and literary breakthrough. Literary personalities from this center such as Batei, Pertew, Xani, Arwasi and so on. became the representative of the Kurdish literature of this region and also became the founder of a literary tradition. This study aims to investigate the Kurdish Literature during the period of the Principality of Hakkari. The aim of this study is to identify the foundations and sources of classical Kurdish literature in the region of Hakkari. Also review the classical literature of this region and its representatives.

Keywords:

Principality of Hakkari, Madrasah, Kurdish, Hekarî Kurdish literature,

PDF

___

1- Acar H. (2019), Dîwana Şêx Ehmedê Feqîr, Weşanên Nûbihar, İstanbul.
2- Adak, A. Destpêka Edebiyata Kurdî ya Klasîk, Weşanên Nûbihar, İstanbul 2013.
3- Adak, A., Teşeyên Nezmê Di Edebiyata Kurdî ya Klasîk de, Weşanên Nûbihar, İstanbul 2019.
4- Bağusuy B. (2009), Selahaddin Eyyubî Devrinde İlmi Faaliyetler, İstanbul: Hivda Yayınları.
5- Baluken. Y. (2014), “Kuruluşundan Osmanlı Hakimiyetine Kadar Hakkari Şenbu Beyliği”, Uluslarası Tarhte Hakkari Sempozyumu, Cilt: 1, Hakkari: Hakkari Üniversitesi Yayınları.
6- Beg, M. E. Z. (2012), Kürtler ve Kürdistan Tarihi, , İstanbul: Nûbihar Yayınları.
7- Bozarslan, Z. (2004), Nêrînek Li Dîroka Kurdistan, İstanbul: Doz Yayınları.
8- Colemêrgî, İ. (2019), Mezopotamya Uygarlığında Hakkari, Diyarbekir: Weşanên Lis,
9- Çiçek, M. H. (2007), Doğu Medreselerinin Serencamı, İstanbul: Beyan Yayınları.
10- Doskî, T. İ. (2014), “Emevşler ve Abbasiler arasında Hakkari Beyleri”, Uluslarası Tarhte Hakkari Sempozyumu, Cilt: 1, Hakkari:Hakkari Üniversitesi Yayınları.
11- Doskî, T. İ. (2013), “Mîrên Kurd yên Şair û Rola Wan Di Pêşvebirina Edebiyata Kurdî de”, Kimlik Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlıdan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyum bildirileri, Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları.
12- Eminoğlu, N. (2016), Nêrîneke Gelemperî Li Serdema Mîrektiya Hîzanê: Îlm û Edebiyat, Zanîngeha Mardîn Artûklûyê, Enstituya Zimanên Zindî, Mardîn
13- Epözdemir, Ş., Osmanlı - Kürt İttifakı ve Mevlana İdris-i Bitlisi, Pêrî Yayınları, İstanbul- 2005.
14- Epözdemir, Ş. (2015), Medreseyên Kurdistanê, İstanbul: Weşanên Nûbihar.
15- Erdoğmuş, H. Orkin, Ş. Gürtürk, E. (2014), “Tarihte İz Bırakmış Hakkarili Önemli Edebi Şahsiyetler”, Uluslarası Tarhte Hakkari Sempozyumu, Cilt: 2, Hakkari: Hakkari Üniversitesi Yayınları.
16- Ergün, Z. (2015), Bajar-Edebiyat Cizîra Botan, İstanbul: WeşanÊn Nûbihar.
17- Ergün, Z. (2017), “Peywendiya Mîr û Mela Di Çarçoveya Patronaja Edebî de” Mukaddime, C:8, H:3. r.153.
18- Hekarî, P. B. (2010), Dîwana Pertew Begê Hekarî, İstanbul: Weşanên Nûbihar.
19- Izady, M. (2009), Kürtler, İstanbul: Doz Yayıncılık.
20- Kılıç D. (2006), İrisan Beyleri Abbasi Devletinden Hakkari Beyliğine, İstanbul: Tarih Düşünce Yayınları.
21- Kurdo, Q. (1983), Tarîxa Edebyeta Kurdî-I, Stokholm: Weşanên Roja Nû.
22- Özer, A. (2010), Beş Büyük Tarihi Kavşakta Kürtler ve Türkler, İstanbul: Hemen Kitap Yayınları.
23- Şemi, Tercüme-i Tevarih-i Şeref Han, İnceleyen Adnan Oktay, Weşanên Nûbihar, İstanbul 2016.
24- Tan, H. (2017), Hakkari Beylerinin Tarihi Muhtasar Ahval’ül-Umera Van Vilayeti Dahilinde ve Hakkari Merkez ve Kazalarındaki Beylerin Tarihi- Metin ve Tahlil, Mardin artuklu Üniversitesi sosyal bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Mardin.
25- Top, M. (2007), Güneşin Yükseldiği Yer Muş, Bitlis, Van, Hakkari, Muş: Muş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
26- Tovi, M. (2014), “Hakkari bölgesinde Eğitim-Öğretim ve Medreseler”, Uluslarası Tarhte Hakkari Sempozyumu, Cilt: 2, Hakkari: Hakkari Üniversitesi Yayınları.
27- Şemi, (2016), Tercüme-i Tevarih-i Şeref Han, İnceleyen Adnan Oktay, İstanbul: Weşanên Nûbihar.
28- Varlı A. (1997), Dîroka Dugelên Kurdan, Ankara: Weşanên Sîpan.
29- Yıldırım, K. (2018), Kürt Medreseleri ve Alimleri: Beylik Medreseleri, Cilt: 1, İstanbul: Weşanên Avesta.
30- Yıldırım, K. (2012), “İki yüz Yıllık Kürtçe Tıp Kitabı Buludu”, (Wergera Ji Kurdî: Nevzat Eminoğlu) Kürt Tarihi Dergisi, Sayı: 2, sayfa 54, Ağusto- Eylül 2012.