MUSTAFA SÖNMEZ, Faruk AYDIN, ABDURRAHMAN LERMİ, Simge OĞUZ SAKA

NİĞDE VOLKANİK KOMPLEKSİ’NİN BATI KESİMİNİN JEOLOJİSİ VE VOLKANOSTRATİGRAFİSİ (KAPADOKYA, ORTA ANADOLU): KEÇİBOYDURAN DAĞI VE YAKIN ÇEVRESİ

Keçiboyduran Stratovolkanı ve yakın çevresindeki monojenetik koniler, Kapadokya Bölgesi’nin (Orta Anadolu) güneyindeki Niğde Volkanik Kompleksi (NVK) içinde yer alırlar. Stratovolkan’a ait birimler iki evrede oluşan volkanik ürünlerle temsil edilir. Birinci evre; yer yer volkanik breş ve tüf seviyeleri içeren piroklastik yayılma çökelleri ile başlar ve bunların üzerine amfibolce zengin, piroksenli, andezitik-dasitik bileşimli lav akıntıları gelir. İlk evre, blok ve kül akmaları içeren piroklastik akma çökelleri ile sona erer. İlk evrenin amfibollü dasitlerinden elde edilen 40Ar/39Ar yaşları (2.21±0.06 My), bu evrenin erken Alt Pleyistosen’de oluştuğunu gösterir. İkinci evre; piroksence daha zengin, fakat amfibol içermeyen andezitik-dasitik bileşimli lav ürünleri ile başlar ve bunların üzerine iki seviyeden oluşan piroklastik akma çökelleri gelir. Yığın akma çökelleri bu evrenin son ürünleridir. İkinci evrenin andezit ve ignimbritlerinden elde edilen 40Ar/39Ar yaşları (sırasıyla 1.63±0.02 My ve 1.26±0.18 My), bu ürünlerin geç Alt Pleyistosen’de oluştuğunu gösterir. Asidik bileşimli Hasandağı Volkanitleri, akma yapılı, biyotitçe zengin riyolitlerle (0.53-0.45±0.04My) başlar ve pümisce zengin kül yağış ve türbülans çökelleriyle (0.44-0.34±0.05 My) sona erer. Orta Pleyistosen’de aktif olan bu asidik volkanizmaya eşlik eden Karataş Volkanitleri, olivin-içeren bazaltik lav akıntıları (0.65-0.22±0.02My) ve stromboli-tip cüruf yağış ve türbülans çökellerinden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Keçiboyduran, Stratovolkan, Kuvaterner, Volkanostratigrafi, Ar-Ar yaşı

THE GEOLOGY AND VOLCANOSTRATIGRAPHY OF WESTERN PART OF NİĞDE VOLCANIC COMPLEX (CAPPADOCIA, CENTRAL ANATOLIA): MOUNT KEÇİBOYDURAN AND ITS NEAR SURROUNDINGS

The Keçiboyduran Stratovolcano and its near surrounding monogenic cones are located in the Niğde Volcanic Complex (NVC) in the south part of the Cappadocia region, central Anatolia. The units belonging to the stratovolcano are represented by volcanic products that occur in two stages. The first stage starts with pyroclastic surge deposits containing occasionally volcanic breccia and tuff levels, and then these deposits are overlapped by amphibole-rich, pyroxene-bearing lava flows with andesitic-dacitic composition. This stage ends with pyroclastic flow deposits containing block and ash flows. 40Ar/39Ar age (2.21±0.06 Ma) obtained from the amphibole-rich dacites indicate that the first volcanic activity formed in the Early Lower Pleistocene. The second stage starts with more pyroxene-rich, but amphibole-free andesitic-dacitic lava flows, and these are covered by two-levels of pyroclastic flow deposits. The debris flow deposits are the last products of this stage. 40Ar/39Ar ages obtained from the andesitic lava flows and ignimbrites (1.63±0.02 Ma and 1.26±0.18 Ma, respectively) show that the formation time of the second volcanic activity is the Late Lower Pleistocene. Acidic Hasandağı Volcanites begin with biotite-rich rhyolites that have flow-banding (0.53-0.45 ± 0.04 Ma) and end with pumice-rich ash fall and surge deposits (0.44-0.34 ± 0.05 Ma). Karataş Volcanics, which accompany to this acidic volcanism actived in the Middle Pleistocene consist of olivine-bearing basaltic lava flows (0.65-0.22 ± 0.0 2Ma) and strombolian-type scoria fall and surge deposits.

Keywords:

Keçiboyduran, Stratovolcano, Quaternary, Volcanostratigraphy, Ar-Ar dating,

PDF

___

[1] INNOCENTI, F., MAZZUOLI, G., PASQUARE, F., RADICATI DI BROZOLA, F., VILLARI, L., “The Neogene Calcalkaline Volcanism of Central Anatolia : Geochronological Data on Kayseri-Niğde Area”, Geol. Mag. 112, 349-360, 1975.
[2] BESANG, C., ECKHARDT, F.J., HARRE, W., KREUZAR, H., MÜLLER, P., “Radiometrische Alterbestimmungen an Neogenen Eruptivgesteinen Der Türkei”, Geol. Jb., B25, 3-36, 1977.
[3] ERCAN, T., FUJITANI, T., MATSUDA, J.I., TOKEL, S., NOTSU, K., UL, T., CAN, B., SELVİ, Y., YILRIRIM, T., FISEKEI, A., ÖLMEZ, M., AKBAŞLI, A., “The Origin and Evolution of the Cenozoic Volcanism of Hasandağı-Karacadağ Area (Central Anatolia)”, Jeomorfoloji Dergisi, 18, 39-54, 1990.
[4] GÖNCÜOĞLU, M. C., TOPRAK, V., “Neogene and Quaternary Volcanism of Central Anatolia: a Volcano-Structural Evaluation”, Bull. de La Section de Volcanologie Soc. Géol. France, 26, 1-6, 1992.
[5] TOPRAK, V., “Vent Distribution and Its Relation to -Regional Tectonics, Cappadocian Volcanics, Turkey”, J. Volcanol. Geotherm. Res.,. 85, 55-67, 1998.
[6] TOPRAK, V., Göncüoğlu, M. C., “Tectonic Control on the Evolution of the Neogene-Quaternary Central Anatolian Volcanic Province, Turkey”, Geol J., 28:357–369, 1993.
[7] GÖNCÜOĞLU, M. C., “Geochronological Data From the Southern Part (Niğde Area) of the Central Anatolian Massif”, Bull. Mineral. Res., Explor. Inst. (MTA), 105/106, 83-96, 1986.
[8] WHITNEY, D.L., DİLEK, Y., “Core Complex Development in Central Anatolia”, Geology, 25, 1023-1026, 1997.
[9] DİRİK, K., BOZKURT, E., GAUTIER, P., “Kırşehir Masifi ve Civarında ‘Gerilmeli Tektonizmanın’ Gelişimi, Etkileri ve Sonuçları. Tübitak Projesi, YDABAG-100Y030, 69 s., Ankara, 2003.
[10] AYDİN, F., “Contrasting Complexities in the Evolution of Calc-alkaline and Alkaline Melts of the Nigde Volcanic Rocks, Turkey: Textural, Mineral Chemical and Geochemical Evidence”, European Journal of Mineralogy 20, 101-118, 2008.
[11] AYDİN, F., SCHMITT, A.K., SIEBEL, W., SÖNMEZ, M., ERSOY, Y., LERMİ, A., DİRİK, R.K., DUNCAN, R., “Quaternary Bimodal Volcanism in the Niğde Volcanic Complex (Cappadocia, Central Anatolia-Turkey): Age, Petrogenesis, and Geodynamic İmplications”, Contributions to Mineralogy and Petrology. 168:1078, 1-24, 2014.
[12] AYDİN, F., DİRİK K., SÖNMEZ, M., “Niğde Volkanik Kompleksi'nin Jeokronolojisi ve Petrojenezi: Neo-Kuvatemer Döneminde Orta Anadolu'daki Manto Bileşimi, Magma Gelişimi ve Jeodinamik Süreçler Üzerine Uygulamalar”, Tübitak Projesi, 108Y003, 192 s, Ankara, 2011.
[13] AYDAR, E., GOURGAUD, A., “The Geology of Mount Hasan Stratovolcano, Central Anatolia, Turkey”, J. Volcanol. Geothermal. Res. 85, 129-152, 1998.
[14] DENIEL, C., AYDAR, E., GOURGAUD, A., “The Hasan Dagi Stratovolcano (Central Anatolia, Turkey): Evolution From Calc-alkaline to Alkaline Magmatism in a Collision Zone”, J. Volcanol. Geotherm. Res. 87, 275-302, 1998.