TÜRK SİNEMASINDA MİLLÎ MÜCADELE VE ATATÜRK DÖNEMİ FİLMLERİ

1895 yılında Lumière Kardeşler’in icat ettikleri sinematograf, 1896 yılında ilk kez Türk topraklarına girmiştir. Sinematograf, zamanla sinema adını alarak dünyaya yayılmış ve tüm toplumları değişik şekillerde etkisi altına almıştır. Ülke çapında film gösterilerinin artması ve halkın sinemaya yoğun ilgi göstermesi üzerine ulusal güvenlik ve karşıt propaganda dikkate alınarak temel yasal düzenlemeler yapılmış ve sinema faaliyetlerine belirlenen kurallar çerçevesinde izin verilmiştir. Millî Mücadele Dönemi’inde İtilaf Devletleri, ABD, Osmanlı Devleti ve TBMM’ye bağlı resmî kuruluşlar ile yarı-resmî veya özel şirketler tarafından daha çok haber maksatlı belge niteliğindeki filmler çekilmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında bu belge filmler resmî veya özel yapımevlerince çekilen İstiklal Harbi, Atatürk İlke ve İnkılapları ile ilgili belgeseller ile sinema filmlerinde etkili bir şekilde sıkça kullanılmıştır. Atatürk Dönemi’nde sinemanın ulusal ve uluslararası ekonomik, teknik ve hukuksal alt yapısı oluşturulurken, Kuvayı Milliye ruhu ile Millî Mücadele’nin nasıl ve hangi şartlarda yapıldığını gelecek nesillere aktarmak maksadıyla tüm yoksunluk ve yetersizliklere karşın belgesel filmlerin yanında çarpıcı sinema filmleri de yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sinema, Film, Millî Mücadele, Atatürk Dönemi, Cumhuriyet, İstiklal Harbi.

PDF

___

Referans1 Afetinan, (2018). Kurtuluş Savaşında Türk Kadını, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Referans2 Akçura, G. (1992). Doğumunun Yüzüncü Yılına Armağan Muhsin Ertuğrul, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Dairesi Başkanlığı Yayınları.
Referans3 Akşin, S. (1992). İstanbul Hükümetleri ve Millî Mücadele Son Meşrutiyet (1919-1920), İstanbul: Cem Yayınevi.
Referans4 Atatürk, G. M. K. (2012). Nutuk- Söylev, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Referans5 Atatürk, M. K. (1936). Ben Bir İnkılap Çocuğuyum, Atatürk’e Ait Bir Direktif, Ankara: Millî Kütüphane Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
Referans6 Atuk, M. V. (2017). İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye Ziyareti. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 17(35), 219-247.
Referans7 Ayışığı, M. (2004). Kurtuluş Savaşı Sırasında Türkiye’ye Gelen Amerikan Heyetleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Referans8 Aysal, N. (2011). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Giyim ve Kuşamda Çağdaşlaşma Hareketleri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 22(1), 3-32.
Referans9 Bayav, D. (2009). Leonardo Da Vinci’de Sanat, Bilim ve Etkileşimi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 123-142.
Referans10 Bayındır U. S. (2010). Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Referans11 BCA, 30-18-1-2_66-52-1, 16.6.1936.
Referans12 BCA, Fon: 30. 10. 0. 0. Dosya:261, Kutu: 755, Sıra 14.
Referans13 BEO, 0829-062116, Posta Telgraf; 59906, H-10-3-1314, M-19.8.1896.
Referans14 BEO, 0843-063218, H-18-4-1314, M-26.9.1896.
Referans15 Betton, G. (1993). Sinema Tarihi Başlangıcından 1896’a Kadar Histoire du Cinéma des Origines à 1986, İstanbul: İletişim Yayınları.
Referans16 Betül M. (2020). İz Bırakanlar, Bir Sanat Militanı Muhsin Ertuğrul. Yıllar Boyu Tarih, 86 (Ekim), 86-87.
Referans17 Biryıldız, E. (1994). Atatürk ve Sinema. Marmara İletişim Dergisi, 7 (Temmuz), 251-256.
Referans18 Biryıldız, E. (2002). Örneklerle Türk Film Eleştirisi (1950-2002), İstanbul: Beta.
Referans19 BOA, HR. İM., 00028-00091-1, Fr.-Osm.-İng. M- 8.5.1923.
Referans20 BOA, Y. PRK. AZJ., 00046/00016, 1320, H-29-12-1320, M-29.3.1903.
Referans21 Bozis, Y. ve Bozis, S. (2013). Paris’ten Pera’ya Sinema ve Rum Sinemacılar, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Referans22 Bozok, S. ve Bozok, C. (2019). Hep Atatürk’ün Yanında (Baba Oğul Bozoklardan Anılar), İstanbul: Atatürk Vakfı Yayınları.
Referans23 Cebesoy, A. F. (1997). Sınıf Arkadaşım Atatürk – 1, İstanbul: Cumhuriyet Yenigün Haber Ajansı.
Referans24 Çalışlar, İ. (2021). Halide Edib biyografisine Sığmayan Kadın, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Referans25 Çetinsaya, G. (1999). Millî Mücadeleden Cumhuriyete Türk-İran İlişkileri 1919-1925. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 16(48), 769-796.
Referans26 De Curel, F. (1923). Terre inhumaine Drame En Trois Actes, Paris: G. Crès.
Referans27 Dinamo, H. İ. (2010). Kutsal İsyan Millî Kurtuluş Savaşının Gerçek Hikâyesi 3, İstanbul: Tekin Yayınevi.
Referans28 Dinçer, H. (2016). Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti’nin Kültürel Faaliyetleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (4)30, 475-479.
Referans29 Dorsay, A. (1981). Atatürk ve Sinema. Atatürk’e Armağan, İstanbul: Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayını.
Referans30 Dorsay, A. (1998). Sinema ve Çağımız, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Referans31 Duca, L. (1947). Sinema Tarihi, (Çev.) Nuri Sarıdoğan, İstanbul: Remzi Kitabevi.