İBN ABBÂS’IN (Ö. 68/687-88) İBADETLERE DAİR İSTİDRAKLERİ

Müksirûn sahâbîler, Allah Rasûlü’nün (s.a.s) vefatından sonra yaklaşık yarım asır yaşamış ve birkaç kuşak sonraki nesille görüşme imkânı bulabilmişlerdir. Bu bağlamda müksirun sahâbîlerin daha fazla miktarda rivâyette bulunmasının sebeplerini zaman unsuru şeklinde açıklamak mümkündür. Nitekim müksirûn sahâbîlerden İbn Abbâs küçük yaşlarında Hz. Peygamber’e yetişmiş, onun vefatından sonra uzun bir yaşam sürmüş, dolayısıyla hem ondan hem de diğer sahâbîlerden hadis dinlemiştir. Fetihler sonucunda genişleyen İslâm coğrafyasında ortaya çıkan yeni fıkhî meselelere çözüm bulmak amacıyla, bilhassa müksirun sahâbîlere başvurulmuştur. Onlar Hz. Peygamber’in sözlerini ve fiillerini kendi anlayışları çerçevesinde yorumlamışlardır. Müksirûn sahâbilerden birisi olan İbn Abbâs, fıkhî konularda diğer sahâbîlerden farklı hükümler vermiş, kendisine bir mesele sorulduğu zaman, Kur’an’la, Sünnetle, hadisle fetva vermiş, onlarda da bir şey bulamazsa kendi görüşü ile ictihâd etmiştir. İbn Abbâs’ın hayatına, İslâmî ilimlerdeki konumuna dair çalışmalar vardır. Ancak onun ibadetler hususunda yaptığı istidraklerine dair bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızda onun ibadetlere dair istidraklerine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler:

İbn Abbas, Hadis, Fıkıh, İbadet, İstidrak

IBN ABBAS’S (D. 68) CORRECTIONS (ISTIDRAK) REGARDING WORSHIPS

Müksirûn companions have lived approximately half a century after the death of Prophet and they had the chance to see a few next generations. İn this context, it’s possible to explain the reason for narrating more sayings of him by them by the elements of time. Indeed, Ibn Abbas who is among them, had the chance to see him while he was younger, survived a long life after his death and thusly heard sayings of him both from him and others. People applied to them to find solutions for the new regarding jurisprudence emerging in Muslim lands expanding due to the conquests. They’ve interpreted sayings and actions of him in the framework of their own understanding. Ibn Abbas was among them, provided legal opinions which were different from those of others in matters regarding jurisprudence and when question was asked to him, he provided answers from Qur’an, Sunnah, hadith, if he was unable to find in them, he was providing his own opinions. There’re various studies regarding him in Islamic sciences. However, there isn’t study regarding his corrections that he made in the area of worships. In our study, they regarding the worships’ll be addressed.

Keywords:

Ibn Abbas, Hadith, Fiqh, Worship, Correction,

PDF

___

Abdurrezzâk, E. B. A. b. H. S. (1390/1970). el-Musannef. Beyrut: el-Meclisü’l-İlmî.
Ahmed b. Hanbel, E. A. A. b. M. (1421/2001). Müsned, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Ahmed b. Hanbel, E. A. A. b. M. (1982). Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları.
Aşık, N. (1981). Sahâbe ve hadis rivâyeti. İzmir: Akyol Neşriyat.
Ateş, S. (1989). Kur’an ve sünnetin ışığında abdestte ayakları meshetme veya yıkamanın hükmü. İslâmî Araştırmalar, 3(4) 188-193.
Aytekin, M. A. (2020). Abdestte ayak yıkamanın veya mesh etmenin fıkhî boyutu. İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 5(2), 367-401.
Beyhakî, E. B. A. b. H. (1424/2003). es-Sünenü’l-kübrâ, Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye.
Buhârî, E. A. M. b. İ. (1438/2017). Sahîhu’l-Buhârî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Buhârî, E. A. M. b. İ.. (1422/2001). Sahîhu’l-Buhârî, Beyrut: Dâru Tavkı’n-Necât.
Cessâs, E. B. A. b. A.. (1412/1992). Ahkâmü’l-Kur’ân, Beyrut: Dâru İhyâ-i Türâsi’l-Arabî.
Cirit, H. (2008). Rubeyyi’ bint Muavviz. İstanbul: TDV Yayınları.
Çakan, İ. L., Eroğlu, M. (1988). Abdullah b. Abbas. İstanbul: TDV Yayınları.
Dârimî, E. M. A. b. A. (1981). Sünen, Dâru İhyâ-i Sünneti’n-Nebeviyye.
Ebû Dâvûd et-Tayâlisî, S. b. D. (1425/2004). Müsned, Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye.
Ebû Dâvûd, S. b. el-E. (1981). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Hâkim en-Nîsâbûrî, E. A. M. b. A. (1990). Müstedrek ale’s-sahîhayn, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
Humeydî, E. B. A. b. ez-Z. (1381/1961). Müsned, Beyrut: Âlemü’l-Kütüb.,
İbn Ebî Şeybe, E. B. A. b. M. (1427/2006). el-Musannef, Kâhire: Mektebetü’r-Rüşd.
İbn Hacer el-Askalânî, E. F. Ş. A. b. A. (1380/1960). Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî, Kahire: Matbaatü’s-Selefiyye.
İbn Hacer el-Askalanî, E. F. Ş. A. b. A. (1973). el-Metâlibu’l-âliye, thk. Habîbu’r-Rahmân el-Azamî Kuveyt: el-Matbaatu’l-Asrî.
İbn Hazm, E. M. A. b. A. (1347/1928). el-Muhallâ, Kâhire: İdâretü Tıbaati’l-Müniriyye.
İbn Kesîr, E. F. İ. İ. b. Ş. (1434/2013). Tefsîru Kur’âni’l-Azîm, Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
İbn Mâce, A. M. b. Y. (1981). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
İbn Sa’d, E. A. M. b. S. (1989/1409). es-Sîretü’n-Nebeviyye min tabakâti’l-kübrâ, Kâhire: ez-Zehrâuli’l-A’lâmi’l-Arabî.
Kahraman, H. (2010). Hadislere göre cinsel organa dokunmanın (Messü’l-Ferc) abdeste etkisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 111-142.
Kal’aci, M. R. (t.y.) Mevsûatü fıkhî Abdillâh b. Abbâs, Mekke: et-Türâsü’l-İslâmî.
Koca, F. (1999). İbadet. İstanbul: TDV Yayınları.
Koçkuzu, A. O. (1994). Ebü’t-Tufeyl. İstanbul: TDV Yayınları.
Mâlik b. Enes, E. A. (1981). el-Muvatta’, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Mekkî, E. A. M. b. İ. b. A. (1414/1994). Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehr ve hadîsih, Beyrut: Dâru Hadr.
Müslim, E. H. M. b. el-H. (1437/2016). Sahîhu Müslim, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Müslim, E. H. M. b. el-H. (1981). el-Câmiu’s-sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Nazlıgül, H. (2005). Misver b. Mahreme. İstanbul: TDV Yayınları.
Nesâî, E. A. A. b. Ş. (1981). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Nevevî, E. Z. Y. (1283/1866). el-Minhâc şerhü Sahîh-i Müslim b. Haccâc, Kahire: Matbaatü’l-Kestelliye.
Polat, S. (1985). Mürsel hadisler ve delil olma yönünden değeri, Ankara: TDV Yayınları.
Şebbîr Ahmed Osmanî. (2006). Fethu’l-mülhim şerhi Sahih-i Müslim, Beyrut: Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî.
Tirmizî, E. Î. M. b. Î. (1981). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
Uğur, M. (1992). Ansiklopedik hadis terimleri sözlüğü. Ankara: TDV Yayınları.
Yalçın, İ. (2019, Haziran). Abdestte çoraplar üzerine meshin hükmü. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23(1), 354-374.
Yardım, A. (1999). İbn Ebû Müleyke. İstanbul: TDV Yayınları.
Yatkın, N. (2012). Abdullah İbn Abbâs ve hadis ilmindeki Yeri. Ankara: Yatkın N. Yayınevi.
Yücel, A. (2011). Hadis usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları.
Zehebî, E. A. Ş. (1406/1986). Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, thk. Şuayb Arnaût, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.