RİZE’DE VATAN CEPHESİ

Türk siyasal hayatında kutuplaşmanın önemli örneklerinden birisi Vatan Cephesi olayıdır. 1957 genel seçimlerinin ardından oylarını artıran CHP’nin başını çektiği muhalefetin ortak tavır sergilemesi ve iktidarı kışkırtıcı söylemleri, DP’nin harekete çekmesine ve Başbakan Adnan Menderes’in “Nifak Cephesi” diye tanımladığı muhalefete karşı Vatan Cephesi’ni kurmasına yol açtı. Menderes’in 12 Ekim 1958 tarihli konuşması ile başlayan ve 27 Mayıs 1960 günü gerçekleşen askeri müdahaleye kadar yaklaşık 20 ay devam eden bu süreçte partiler arası kıyasıya bir çekişme yaşandı. Bu rekabet, halkın daha fazla politize olmasına ve ayrışmasına neden oldu. Bu çalışmada Rize vilayetinde DP’nin Vatan Cephesi kurma faaliyetleri irdelenmiştir. Rize halkının partiler arası geçiş nedenlerine değinilmiştir. İktidar ve muhalefet teşkilatlarının yoğun olarak yürüttüğü bu dönemki faaliyetler sonucunda Rize’de Vatan Cephesi’ne katılımın, dolayısıyla DP’ye iltihakların daha çok olduğu görülmüştür. Halkın DP’ye yöneliminde Menderes’in çağrısının etkili olmasının yanı sıra muhalif partilerin birleşmesinin de önemli tesiri olmuştur. CHP dışında özellikle son iki seçimde vilayette oylarını arttıran CMP’den DP’ye yoğun bir geçiş gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Vatan Cephesi, Rize, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi.

Keywords:

Vatan Cephesi, Rize, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi.,

PDF

___

Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi 10.9/ 217.672.2. 10.9/ 217.674.4. 10.9/ 15.46.2.
Süreli Yayınlar Zümrüt Rize 18 Kasım 1958 11 Temmuz 1959 22 Aralık 1959 29 Aralık 1958 22 Temmuz 1959 8 Ocak 1960 19 Mayıs 1959 30 Temmuz 1959 15 Ocak 1960 4 Haziran 1959 22 Eylül 1959 18 Şubat 1960 9 Haziran 1959 19 Ekim 1959 19 Şubat 1960 23 Haziran 1959 22 Ekim 1959 15 Mart 1960 2 Temmuz 1959 1 Aralık 1959 7 Nisan 1960 8 Temmuz 1959 7 Aralık 1959 18 Nisan 1960 10 Temmuz 1959 11 Aralık 1959 13 Mayıs 1960
Memleket 20 Kasım 1959 9 Şubat 1960 29 Nisan 1960 2 Aralık 1959 2 Mart 1960 14 Mayıs 1960 26 Ocak 1960
Ulus 8 Şubat 1959 4 Haziran 1959
Zafer 13 Ekim 1958 15 Aralık 1958 27 Aralık 1958
Aslan, Z. (2013), “Trabzon’da Vatan Cephesi (12 Ekim 1958-27 Mayıs 1960)”, Karadeniz Araştırmaları, (36), 129-148.
Başaran, S. (2019), “Demokrat Parti Dönemi (1950-1960)”, Zehra Aslan-Mustafa Arıkan (ed.), Cumhuriyet Döneminde Rize II (1950-1983) Siyasî Temeller, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Yayınları, Ankara, 15-94.
Doğaner, Y. (2013), Türk Demokrasi Tarihinde Vatan Cephesi, Siyasal Kitabevi, Ankara. (1959), “Faydasız Gayretler”, Zümrüt Rize, 4 Haziran, 1.
Öymen, A. (2013), “… Ve İhtilal”, Doğan Kitap, I. Baskı, İstanbul.
Tunç, B. (2017), “Eskişehir’de Vatan Cephesi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (52), 198-212.
Uyar, H. (2012), Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek Vatan Cephesi, Boyut Yayınları, İstanbul.