OSMANLI-İSPANYA BARIŞINI GÜÇLENDİREN DİPLOMATİK HEDİYELER (1783-1787)

Osmanlı-İspanya ilişkilerinde ilk temas II. Bayezid döneminde başlamış ve XVI. yüzyıl boyunca görülen askerî mücadele Akdeniz’in batı kısmında ve Kuzey Afrika’da yoğunlaşmıştır. Dolayısıyla diplomatik ilişkiler de XVIII. yüzyıla kadar hasmâne bir şekilde seyretmiş, bu iki ülke arasında kalıcı bir barış tesis edilememiştir. Ancak İspanya’nın girişimleri ve Osmanlıların da meseleye daha ılımlı yaklaşımı neticesinde taraflar arasında antlaşma yapılması mümkün olmuştur. Bu antlaşmanın önemini kuvvetlendirmek için önce III. Carlos’un I. Abdülhamid’e gönderdiği hediyeler ve daha sonra da Osmanlı sultanının mukabil hediyeleri dönemin en nadide ürünlerinden oluşmaktaydı. Bu hediyeler taraflar arasındaki dostluğun pekiştirilmesinin yanı sıra kültürel alışverişi de sağlamaktaydı ve aynı zamanda tarafların birbirlerine zenginliklerini ve güçlerini de kanıtlamalarına vesile olmuştu. Zira devletler arasında hediyeleşme olumlu işlevleri olan bir mahiyeti haizdi ve diplomasinin bir parçası idi. Bu çalışmada Osmanlı-İspanya ilişkileri kısaca özetlendikten sonra Osmanlı arşiv belgesi, İspanyol kaynağı ve tetkik eserler incelenerek hediyelerin türleri tespit edilmeye çalışılmış ve Osmanlı-İspanya barışına giden yolda diplomatik hediyelerin işlevselliğine vurgu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, İspanya, Barış

DIPLOMATIC GIFTS STRENGTHENING THE OTTOMAN-SPAIN PEACE (1783-1787)

First contact with the Ottoman-Spain relations started in Bayezid II period and during XVI. century, the military struggle was concentrated in the western part of Mediterranean and in North Africa. Therefore, the diplomatic relations between two countries were hostile till XVIII. century and there were not a perpetual peace between these two countries. However, as a result of the initiatives of Spain and the more moderate approach of the Ottomans, it was possible to make an agreement between the parties. The gifts of Carlos III sent to Abdulhamid I and then the corresponding gifts of the Ottoman sultan were the most precious gifts of the period in order to strengthen the importance of this treaty. These gifts not only reinforced the friendship between the parties, but also provided cultural exchange, and at the same time the parties were able to prove their wealth and power to each other. Because gifts among states had a positive function and were a part of the diplomacy. In this study, after summarizing the Ottoman-Spain relations briefly, it is tried to determine the types of gifts by examining the Ottoman archival document, Spanish sources and examination works and the function of diplomatic gifts related to Ottoman- Spanish peace were emphasized. <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Keywords:

Ottoman, Spain, Peace,

PDF

___

KAYNAKÇA Arşiv Belgesi TSMA (Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi), E (Evrak), nr. (numara) 11976/14.
Telif ve Tetkik Eserler Açıkgöz, F. (2009). Osmanlı sultanına sunulan sıra dışı bir hediye: çikolata. Bildiriler-Genç Bilim Adamları Sempozyumu Bildiriler kitabı içinde (s. 393-404), Ankara. Ahmet Cevdet, (1993). Tarih-i Cevdet, II, İstanbul: Üçdal Neşriyat. Arıkan, M. ve Toledo P. (1995). 14-16. Yüzyıllarda Türk-İspanyol İlişkileri ve Denizcilik Tarihimizle İlgili İspanyol Belgeleri, Ankara: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Karargah Basımevi. Beydilli, K. (2001). İspanya, Türkiye diyanet vakfı islam ansiklopedisi. (C. 23 ss.161-176) İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları. Gravina, F. (2004). İstanbul Anlatımı, (Çev.) Yıldız Ersoy Canpolat , İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Hitzel, Frederic, (2010). Diplomatik armağanlar: Osmanlı imparatorluğu ile Batı Avrupa ülkeleri arasında modern çağda yapılan kültürel değiş-tokuş. Harp ve Sulh-Avrupa ve Osmanlılar, Dejanirah Couto (Ed.), (Çev.) Şirin Tekeli, Kitap Yayınevi, İstanbul, 243-257. İlgürel, M. (2007) Vakanüvis Ahmed Vâsıf Efendi’nin İspanya elçiliği ve götürdüğü hediyeler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, İstanbul, (46), 27-35. Öksüz, M. (1988). Türk İspanyol İlişkileri Çerçevesinde Ahmed Vasıf Efendi’nin İspanya Elçiliği (1787-1788), Karadeniz Teknik Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. Schweigger, S. (2004). Sultanlar Kentine Yolculuk (1578-1581), (Çev.) Türkis Noyan, İstanbul: Kitap Yayınev. Şen, S. (1997). Ahmed Vasıf Efendi’nin İspanya sefâreti ve sefâretnâmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale. Tabakoğlu, H. S. (2008). XVIII. Yüzyılın sonunda Osmanlı-İspanya ilişkileri: İlk ispanya elçisi Don Juan De Bouligny örneği. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 3 (7), 812-840. Tayyârzâde Atâ, (2010). Osmanlı Saray Tarihi– Târîh-i Enderûn, I, Mehmet Arslan (hzl.), İstanbul: Kitabevi Yayınları. Turan, A. N. (2002). Bir pîşkeş defteri için. OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), (13), 59-74. Unat, Faik Reşit, (1999). Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri, Türk, Ankara: Tarih Kurumu Basımevi. Coe, S. D. and Coe, M. D. (2005). Çikolata’nın Gerçek Tarihi, (Çev.) Ayşe Öztek, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Uzunçarşılı, İ. H., (2003). Osmanlı Tarihi, III/2, Ankara: TTK Basımevi. Parlatır, İ. (2014). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi. Büyük Türkçe Sözlük: http://www.tdk.gov.tr