Burcu TÜRKMEN, Kamuran AYHAN, Evrim GÜNEŞ ALTUNTAŞ

Dental Plak Oluşumundan Sorumlu Mikroorganizmalar ve Bunların Tüketilen Gıdalarla İlişkisi

Biyofilm yapıları yüzeylere DNA, protein ve polisakkarit içeren bir ekzopolisakkarit tabaka içinde tutunan mikroorganizma kümeleri olarak tanımlanmaktadır. Dental plak diğer bir deyişle biyofilm diş yüzeylerinde pek çok nedenle oluşabilmektedir. Daha çok streptokok türlerinin neden olduğu bu yapılarda farklı pek çok mikroorganizmanın var olduğu çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Dental plak olarak başlayan yapıların diş çürükleri ve hastalıkları ile ilişkili olduğu da bilinmektedir. Dolayısıyla, ağız ve diş sağlığını korumak açısından biyofilm yapılarını engelleyebilecek önlemlerin alınması gerekmektedir. Tükettiğimiz gıdaların çoğunun plak oluşumuna katkıda bulunduğu, özellikle sakkaroz başta olmak üzere karbonhidratların bakteriyel yapıların gelişimini teşvik ettiği ileri sürülmektedir. Buna karşın, bazı bitki ekstraktlarının biyofilm oluşumunu azaltıcı/engelleyici etkisinin olduğu ileri sürülmektedir. Günlük diyetimizde yer alan bitkisel gıdalar diş sağlığının korunması açısından önem arz etmektedir. Son yıllarda özellikle probiyotik gıda tüketiminin insanların immün sistemi ve bazı hastalıklara karşı korunmasındaki etkisi ise çeşitli araştırmalarla gösterilmiştir. Dental plak oluşumunun önlenmesi bakımından, bu gibi gıdaların tüketimi ile probiyotik mikroorganizmaların biyofilm yapısındaki popülasyonunun arttırılması ve streptokok kaynaklı hastalık etmeni bakterilerin uzaklaştırılmasında olumlu etki oluşturduğu ifade edilmektedir. Sonuç olarak, günlük diyetimizde yer alan gıdaların dental plak oluşumuna olumlu ya da olumsuz yönde katkısı sözkonusudur.

Anahtar Kelimeler:

Dental plak, Gıda tüketimi, Bitkisel gıdalar, Probiyotik

PDF

___

Yan He, Brandon W., Peterson Marije A., Jongsma Yijin R., Prashant K., Sharma Henk J., Busscher Henny C., van der Mei., “Stress relaxation analysis facilitates a quantitative approach towards antimicrobial penetration into biofilms”. PLoS One, May 27, 8(5), 2013
Costerton J.W., Geesey G.G., Cheng K.J. “How bacteria stick” Sci Am, 238(1), 86-95, 1978
Wanner O., Eberl H., Morgenroth E., Noguera D., Picioreanu C., Rittmann B., Loosdrecht M., “Mathematical modeling of biofilms”, IWA Biofilm Specialists Conference, 2014
Sterelny K., Griffiths P.E., “Sex and Death: An introduction to philosophy of biology” p.217 University of Chicago Press. ISBN O-226-77304-3, 1999
Öztürk Ş., Sakarya S., Öncü S., Ertuğrul M. “Biyofilmler ve yabancı cisim nfeksiyonları”, Klimik Dergisi, 21(3), 79-86, 2008
Çoğulu D., Menderes M., Ersin N., “Süt dişlenme döneminde biyofilm varlığının ağız ve diş sağlığı üzerine etkisi”, Selçuk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi , 18, 63-67, 2009
Zero D.T., “Sugars – The arch criminal” Caries Res, May- Jun; 38(3), 277-85, 2004
Leone S., Molinaro A., Alfieri F., Cafaro V., Lanzetta R., Donato A., Parrilli M., “The biofilm matrix of Pseudomonas sp. OX1 grown on phenol is mainly constituted by alginate oligosaccharides”, CarbohydrRes, 341, 2456 – 2461, 2006
Donlan R.M., Piede J.A., Heyes C.D., Sanii L., Murga R., Edmonds P., El-Sayed I., El-Sayed M.A., “Model system for growing and quantifying Streptococcus pneumoniae bioŞlms in situand in real time”, Applied and Environmental Microbiology, 70(8), 4980–4988, 2004
Çiftçi Z., “Kronik tonsillitte biofilmin rolü”, T.C. Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi KBB Kliniği, Uzmanlık Tezi, 69 sayfa, Basılmamıştır, 2005.
Ölmez Z., “Süt sanayisinde biyofilm oluşturan mikroorganizmalar ve biyofilm oluşumunun önlenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 2009
Allison D.G., “The biyofilm matrix”, Biofouling, 19 (2), 139-150, 2003
Padera R.F., “Infection in ventricular asist devices: the role of biofilm”, Cardiovasc Pathol, 15, 264– 270, 2006
Hussain M., Wilcox M.H., White P.J., “The slime of coagulase negative staphylococci: biochemistry and relation to adherence”, FEMS Microbiol.10, 191-207, 1993
Poulsen L.V., “Microbial biofilm in food processing”, Lebensm. Wiss. u. Techn.,32 (6), 321- 326, 1999
Costerton J.W., Lewandowski Z., Caldwell D.E., Korber D.R., Lappin-Scott H.M., “Microbial biofilms”, AnnuRevMicrobiol. 49, 711-745, 1995
Gün İ., Ekinci F., “Biyofilmler: yüzeylerdeki mikrobiyel yaşam”, Gıda 34 (3), 165-173, 2009
Odyakmaz S., “Mikrobiyel dental plak ile diş eti hastalıkları arasındaki ilişki”, Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Periodontoloji Ana Bilim Dalı Bitirme Tezi, İzmir, 2004
http://senardis.com/diseti.php (Erişim Tarihi: 23.03.2015)
http://www.saglikmutluluk.net/dis-plagi/ (Erişim Tarihi: 08.03.2015)
Huang R., Li M., Gregory R.L., “Bacterial interactions in dental biofilm”. Virulence, 2, 435-444, 2011
Foster J.S., Kolenbrander P.E., “Development of a multispecies oral bacterial community in a saliva-conditioned flow cell”, Appl Environ Microbiol, 70, 4340-8, 2004
Kolenbrander P.E., Andersen R.N., Blehert D.S., Egland P.G., Foster J.S., Palmer R.J., “Communication among oral bacteria”, Microbiology and Molecular Biology Reviews, 66, 486- 505, 2002
Ritz H.L., “Microbial population shifts in developing human dental plaque”, Archives of Oral Biology, 12, 1561-8, 1967
Marsh P.D., “Dental plaque: biological significance of a biofilm and community life-style”, Journal of Clinical Periodontology, 32,7-15, 2005
Oh S., Lee J., Kim G., Shim G., Back J., “Anticariogenic activity of a bacetracin produced by lactooccus bacteria”, Food Sci Biotech, 12, 9-12, 2003
Nes I.F., Diep D.B., Holo H., “Bacteriocin diversity in Streptococcus and Enterococcus”, J Bacteriol, 189, 1189-98, 2007
Kreth J., Merritt J., Shi W., Qi F., “Competition and Coexistence between Streptococcus mutans and Streptococcus sanguinis in the dental biofilm. J Bacteriol, 187(21), 7193–7203, 2005
Kreth J., Zhang Y., Herzberg M.C., “Streptococcal antagonism in oral biofilms: Streptococcus sanguinis and Streptococcus gordonii interference with Streptococcus mutans”, J Bacteriol, 190(13), 4632–4640, 2008
Shank E.A., Kolter R., “New developments in microbial interspecies signaling”, Current Opinion in Microbiology, 12(2), 205–214, 2009
Aydın M., “Porphyromonas gingivalis”, Ed. Cengiz, Mısırlıgil, Aydın. Tıp ve diş hekimliğinde genel ve özel mikrobiyoloji, S:633-644, Ankara, 2004
Bradshaw D.J., Marsh P.D., Watson G.K., Allison C., “Role of Fusobacterium nucleatum and coaggregation in anaerobe survival in planktonic and biofilm oral microbial communities during aeration”, Infect Immun, 66, 4729-32, 1998
Pangsomboon K., Bansal S., Martin G.P., Suntinanalert P., Kaewnopparat S., Srichana T., “Further characterization of a bacteriocin produced by Lactobacillus paracasei HL32”, Journal of Applied Microbiology, 106, 1928–1940, 2009
Jakubovics N.S., Gill S.R., Iobst S.E., Vickerman M.M., Kolenbrander P.E., “Regulation of gene expression in a mixed-genuscommunity: stabilized arginine biosynthesis in Streptococcus gordonii by coaggregation with Actinomyces naeslundii”, J Bacteriol, 190, 3646-57, 2008
Marcotte H., Lavoie M.C., “Oral microbial ecology and the role of salivary immunoglobulin A”, Microbiol Mol Biol Rev, 62, 71-109, 1998
Moynihan P.,Petersen P., “Diet, nutrition and the prevention of dental diseases”, Public Health Nutrition, 7(1A), s:201–226, 2004
Touger-Decker R., van Loveren C., “Sugars and dental caries”, Am J Clin Nutr, 78, 881–892, 2003
Jenkins G.N., Ferguson D.B., “Milk and dental caries”, British Dental Journal, 120, 472–7, 1966
Scheinin A., Makinen K.K., Ylitalo K., “Turku sugar studies, V. Final report on the effect of sucrose, fructose and xylitol diets on the caries incidence in man”, Acta Odontologica Scandinavica, 34, 179–98, 1976
Frostell G., Birkhed D., Edwardsson S., Goldberg P., Petersson L-P., Priwe C., et al., “Effect of partial substitution of invert sugar from sucrose in combination with duraph attreatment on caries development in pre-school children: the Malmo Study”, Caries Research, 25, 304–10, 1991
Edgar W.M., “Prediction of the cariogenicity of various foods”, International Dental Journal, 35, 190–4, 1985
Sakanaka S., Kim M., Taniguchi M.,Yamamoto T., “Antibacterial substances in jabanees green tea extracts aganist Streptococcus mutans”, Agr Biol Chem, 53, 2307-2311, 1989
Ariafar M.N., Altuntas E.G., İlçe B.Y., Diani M., Akçelik N., “Kekik ve yeşil çay ekstraktının biyofilm oluşturan ve dişlerden izole edilmiş olan Streptococcus spp. üzerindeki etkisi”, 8. Gıda Mühendisliği Kongresi, Ankara, 7-9 Kasım, 2013
http://tr.wikipedia.org/wiki/Stevia (Erişim Tarihi: 14.03.2015)
Gıongo F., Mua B., Parolo C., Carlén A., Maltz M., “Effects of lactose-containing stevioside sweeteners on dental biofilm acidogenicity”, Braz Oral Res, (São Paulo) 28(1), 1-6, 2014