Hemodiyaliz Tedavisi Alan Hastalarda Yaşam Doyumu ve Etkileyen Faktörler/The Life Satisfaction and Affecting Factors in Patients Receiving Hemodialysis Treatment

Amaç: Bu çalışmanın amacı, hemodiyaliz tedavisi alan hastaların yaşam doyumunu ve etkileyen bazı faktörleri belirlemektir. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, Mayıs – Haziran 2021 tarihleri arasında hemodiyaliz ünitesinde tedavi gören hastalardan araştırmaya katılmaya gönüllü, herhangi bir iletişim ve ruhsal sorunu olmayan ve en az altı aydır hemodiyaliz tedavisi alan 115 hasta ile tanımlayıcı olarak gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında Hasta Tanıtım Formu ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Veriler yüz-yüze görüşme yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Veriler SPSS 23.0 paket programında; tanımlayıcı istatistikler, Student t testi ve One-way ANOVA testleri kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalaması 56,86±13,88’dir. Hastaların %60’ı erkek, %74,8’i evli, %60,9’u emekli, %64,3’ü ilköğretim mezunudur. Ayrıca hastaların %88,7’sinin sigara kullanmadığı, %45,2’sinin arada egzersiz yaptığı, %87,8’inin haftada üç kez hemodiyaliz tedavisi aldığı belirlenmiştir. Hastaların yaşam doyumu puan ortalamaları 14,96±6,01 olarak saptanmıştır. Düzenli egzersiz yapanların yapmayanlara göre yaşam doyumlarının daha fazla olduğu, hastalığına ek kronik hastalığı olanların yaşam doyumlarının daha düşük olduğu (p<0,05) ve hastaların yaşları arttıkça yaşam doyumlarının azaldığı tespit edilmiştir (p<0,05).Sonuç: Hemodiyaliz hastalarının yaşam doyumu orta düzeydedir ve yaş, egzersiz yapma, ek kronik hastalığın varlığı yaşam doyumunu etkilemektedir. Hemşirelerin hastaların yaşam doyum düzeylerini ve etkileyen faktörleri belirlemeleri, hastaların yaşam doyumunu yükseltmeye yönelik girişimleri planlamaları açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Hemodiyaliz, Hemşirelik, Kronik Böbrek yetmezliği, Yaşam doyumu

The Life Satisfaction and Affecting Factors in Patients Receiving Hemodialysis Treatment

Aim: The aim of this study is to determine life satisfaction and some of the factors affecting life satisfaction in patients receiving hemodialysis treatment. Material and Method: The study was carried out as adescriptive study with 115 patients who were treated in the hemodialysis unit between May and July 2021, who volunteered to participate in the study, did not have communication and psychological problems and had been on hemodialysis treatment for at least 6 months. The Patient Information Form and Life Satisfaction Scale were used to collect the data. The data were collected using face-toface interview method. The data was analyzed with the SPSS 23.0 package program, by using descriptive statics, Student t Test and One-way Anova test. Results: The average age of the patients participating in the research is 56,86 ± 13,88. 60% of the patients are male, 74,8% are married, 60,9% are retired, 64,3% are primary school graduates. In addition, it was found that 88,7% were nonsmokers, 45,2% sometimes exercised and 87,8% had been on hemodialysis treatment three times a week. The life satisfaction score averages of the patients are 14,96 ± 6,01. It was determined that those who do regular exercise have higher life satisfaction than those who do not, and those with chronic disease in addition to their disease have lower life satisfaction (p <0,05). In addition, the more the ages of the patients increased,the less life satisfaction they had (p <0,05). Conclusion: Hemodialysis patients have moderate life satisfaction levels and age, doing exercise and presence of comorbid chronic diseases affect life satisfaction. It is important for nurses to determine the life satisfaction levels of patients and the factors affecting them in terms of planning interventions to increase patients’ life satisfaction.

Keywords:

Hemodialysis, Nursing, Chronic Kidney Failure, Life Satisfaction,

PDF

___

1. Bikbov B, Purcell CA, Levey AS, Smith M, Abdoli A, Abebe M, et al. Global, regional, and national burden of chronic kidney disease, 1990–2017: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet. 2020;395(10225):709–33. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30045-3
2. Lv J-C, Zhang L-X. Prevalence and disease burden of chronic kidney disease. In: Liu B-C, Lan H-Y, Lv L-L, ed. Renal fibrosis: Mechanisms and therapies. Singapore: Springer Singapore; 2019. p. 3–15.
3. Saha M, Allon M. Diagnosis, treatment, and prevention of hemodialysis emergencies. Clinical Journal of the American Society of Nephrology. 2017;12(2):357–69. https://doi.org/10.2215/CJN.05260516
4. Horigan AE, Schneider SM, Docherty S, Barroso J. The experience and self-management of fatigue in patients on hemodialysis. Nephrology Nursing Journal. 2013;40(2):113–22.
5. Suleymanlar G, Ates K, Seyahi N. Registry of the nephrology, dialysis and transplantation in Turkey registry 2019. Ankara; 2020. Erişim: https://www.nefroloji.org.tr/folders/file/registry_2019.pdf Erişim Tarihi: 01.09.2021
6. Veenhoven R. The overall satisfaction with life: subjective approaches (1). In: Glatzer W, Camfield L, Rojas M, Rojas M, ed. Global handbook of quality of life. Dordrecht: Springer Netherlands 2015. p. 207–38.
7. Çevı̇k NK, Korkmaz O. Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2014;7(1):126–45.
8. Kula S, Çakar B. Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi bağlamında toplumda bireylerin güvenlik algısı ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2015;6(12):191–210.
9. Ertaş H, Kıraç FÇ. Hastaların yaşam doyumu düzeylerinin belirlenmesi. 3. Uluslararası 13. Uluslararası Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, 2019, Sakarya, 329-38.
10. Kumsar AK, Yılmaz FT. Kronik hastalıklarda yaşam kalitesine genel bakış. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2014;2(2):62–70.
11. Aslan KSÜ, Alkan SA. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam memnuniyetinin değerlendirilmesi. Türk Fen ve Sağlık Dergisi. 2021;2(1):146–55.
12. Akpınar NB, Ceran MA. Kronik hastalıklar ve rehabilitasyon hemşireliği. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2019;3(2):140–52.
13. Özdemir Ü, Taşçı S. Kronik hastalıklarda psikososyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2013;1(1):57–72.
14. Camacho D, Lee Y, Bhattacharya A, Vargas LX, Kimberly L, Lukens E. High life satisfaction: Exploring the role of health, social ıntegration and perceived safety among mexican midlife and older adults. Journal of Gerontological Social Work. 2019;62(5):521–42. https://doi.org/10.1080/01634372.2019.1621975
15. Usta Yıldırım YY, Demir Y. Hemodı̇yalı̇z hastalarında yorgunluğa etkı̇ eden faktörlerı̇n değerlendı̇rı̇lmesı̇. Anatolian Journal of Clinical Investigation. 2014;8(1):21–7.
16. Jhamb M, Argyropoulos C, Steel JL, Plantinga L, Wu AW, Fink NE, et al. Correlates and outcomes of fatigue among incident dialysis patients. Clinical Journal of the American Society of Nephrology. 2009;4(11):1779–86.
17. Erdem N, Karabulutlu E, Okanlı A, Tan M. Hemodiyaliz hastalarında umutsuzluk ve yaşam doyumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2004;1(2):1–14.
18. Başaran D, Altun ÖŞ, Kaban F, Ecder T. Hemodiyaliz hastalarının umutsuzluk düzeylerinin değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2016;1(1):9–16.
19. Sarı Ö. Sosyal boyutlarıyla kronik böbrek yetmezliği (KBY). Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2015;4(2):71–80.
20. Kankaya H, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde günlük yaşam aktivite düzeylerinin yaşam kalitesi ve yaşam doyumuna etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. 2017;6(4):21–9.
21. Akgöz N, Arslan S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların incelenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2017;12(1):20–8.
22. Khodadadi B, Niksima SH, Panahi J, Sagharjoghi MF. Comparison between life satisfaction, depression, anxiety, stress in hemodialysis patients and kidney transplantation. Indo American Journal of Pharmaceutical Sciences. 2017;4(12):4310–4. https://doi.org/10.5281/zenodo.1098069
23. Biçer S, Demir G. Determination of body image perception and life satisfaction in patients undergoing hemodialysis. Journal of Novel Physiotherapy and Rehabilitation. 2020;4:16-21. https://doi.org/10.29328/journal.jnpr.1001032
24. Alston H, Burns A. Conservative care of the patient with end-stage renal disease. Journal of Clinical Medicine. 2015;15(6):567– 70. https://doi.org/10.7861/clinmedicine.15-6-567
25. Ekin İH. (2019) Hemodiyaliz hastalarının yaşam doyumu ile benlik saygısı ilişkisinin incelenmesi ve tıbbi sosyal hizmet müdahalesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
26. Diener E. Subjective well-being. Psychological Bulletin. 1984;95(3):542–75. https://doi.org/10.1037/0033-2909.95.3.542
27. Köker S. (1991) Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi.
28. Tabachnick B, Fidell L. Using multivariate statistics. 6th Ed. Pearson, Boston; 2013.
29. Varol E, Sivrikaya SK. Kronik böbrek yetmezliğinde yaşam kalitesi ve hemşirelik. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2018;8(2):89–96.
30. Naz S. Relationship of life satisfaction and job satisfaction among Pakistani army soldiers. Journal of Business Research. 2015;7(1):7–25.
31. Strine TW, Chapman DP, Balluz LS, Moriarty DG, Mokdad AH. The associations between life satisfaction and health-related quality of life, chronic illness, and health behaviors among U.S. community-dwelling adults. Journal of Community Health. 2008;33(1):40–50. https://doi.org/10.1007/s10900-007-9066-4
32. Akandere M. Huzurevinde kalan yaşlılarda fiziksel aktivitelerin yaşam doyum ve düzeylerine etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2007;18:1–8.
33. Baştuğ G, Duman S. Examining life satisfaction level depending on physical activity in Turkish and German societies. Procedia Social and Behavioral Sciences. 2010;2(2):4892–5. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.790
34. Kutner NG, Brogan D, Hall WD, Haber M, Daniels DS. Functional impairment, depression, and life satisfaction among older hemodialysis patients and age-matched controls: A prospective study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation. 2000;81(4):453–9. https://doi.org/10.1053/mr.2000.3878
35. Kaczmarek LD, Behnke M, Enko J, Hoffman A, Kiciński M, Paruszewski J, et al. Would you be happier if you moved more? Physical activity focusing illusion. Current Psychology. 2019;40:3716-24. https://doi.org/10.1007/s12144-019-00315-9
36. Doğaner S, Balcı V. Effect of regular physical activity on individuals’ stress, happiness and leisure satisfaction levels. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi. 2018;16(3):132–48. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000382
37. İşcan Ayyıldız N, Ergüney S. Hipertansiyon hastalarında yaşam doyumu ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2017;33(3):21–31.
38. Pinto JM, Fontaine AM, Neri AL. The influence of physical and mental health on life satisfaction is mediated by self-rated health: A study with Brazilian elderly. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2016;65:104–10. https://doi.org/10.1016/j.archger.2016.03.009
39. Yang D-C, Lee J-D, Huang C-C, Shih H-I, Chang C-M. Association between multiple geriatric syndromes and life satisfaction in community-dwelling older adults: A nationwide study in Taiwan. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2015;60(3):437– 42. https://doi.org/10.1016/j.archger.2015.02.001
40. Ng ST, Tey NP, Asadullah MN. What matters for life satisfaction among the oldest-old? Evidence from China. PLoS One. 2017;12(2):e0171799. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0171799
41. Karyani AK, Matin BK, Gebru AA, Dizaj JY, Rezaei S. Life and health satisfaction and their association toward health-related quality of life, body mass index and chronic diseases in Iran. Journal of Education and Health Promotion. 2019;8(71):1–7. https://doi.org/10.4103/jehp.jehp_204_18
42. Habib DG, Donald C, Hutchinson G. Religion and life satisfaction: A correlational study of undergraduate students in Trinidad. Journal of Religion and Health. 2018;57(4):1567–80. https://doi.org/10.1007/s10943-018-0602-6