Konya 42 numaralı Şer’iyye Sicil Defterine Göre 18. YüzyılınBaşlarında Konya’da Aile Hukuku Davaları

Bilindiği gibi Osmanlı Devleti’nde, kuruluşundan sona erdiği tarihe kadar özel hukuk alanında İslam hukuku hükümleri uygulanmıştır. Aile hukuku alanında kimi zaman örfi düzenlemeler yapılmış olsa bile devlet tarafından yapılan bu düzenlemeler çok sınırlı kalmıştır. Bu çalışmada, Konya 42 numaralı şer’iyye sicilinden seçtiğimiz bazı örnek dava ve belgelerden hareket ederek 18. yüzyılın başında Konya’da aile hukuku ile ilgili somut verilere ulaşılması amaçlanmaktadır. Araştırma kapsamında, 1705-1707 yıllarına ait olan şer’iyye defterinde yer alan hükümler konularına göre nişanlanma, evlenme, boşanma ve nafaka başlıkları altında incelenmiştir. Mahkeme kayıtlarından, aile hukukuna ilişkin davalarda kimlerin hangi nedenlerle mahkemeye başvurdukları tespit edilirken, nişanın bozulması halinde uygulanan usuller, nikâh işleminin ne sıklıkla sicile işlendiği, büluğ muhayyerliğinin kullanılması, talâk ve muhâlea ile evliliğin sona ermesi ve nafaka talepleri konularında somut bazı veriler elde edilmiştir.

Family Law Cases in Konya at the Beginning of the 18th Century According to the Sheria Registry Book numbered 42 in Konya

As it is known in the Ottoman Empire, the provisions of Islamic law were applied in thefield of private law from its establishment until its end. Even though customary regulationswere made in the field of family law from time to time, these regulations made by the stateremained very limited. In this study, it is aimed to reach concrete data on family law inKonya at the beginning of the 18th century, based on some sample cases and documents thatwe have selected from the sheriya registry number 42 in Konya. Within the scope of thereseach, the provisions in the sheriya books belonging to the years 1705-1707 wereexamined under the titles of engagement, marriage, divorce and alimony according to theirsubjects. While determining who applied to the court for what reasons in cases related tofamily law, some concrete data were obtained on the procedures applied in case of breachof the engagement, how often the marriage procedure was recorded in the registry, the useof puberty, the termination of marrige with allegiance and muhâlea and alimony request.

PDF

___

Acar, H. İbrahim. “Talâk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 39, İstanbul 2010, (s.496- 500).
Acar, H. İbrahim.“Mehrin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 17, 2011, (s. 367-388).
Akyılmaz, Gül. “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, Türkler Ansiklopedisi, C. 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002
Akyılmaz, Gül. İslam ve Osmanlı Hukukunda Kadının Hukuki Statüsü, Konya 2000.
Atar, Fahrettin. “Muhâlea”, Türk İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2005, C.30, (s. 399-402).
Atar, Fahrettin. “Nikâh”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 33, İstanbul 2007, (s.112- 117).
Aydın, Mehmet Akif. “Mehr”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 28, İstanbul 2003
Aydın, Mehmet Akif. Türk Hukuk Tarihi, 5. Bası, İstanbul 2005.
Aydın, Mehmet Akif. “Osmanlı Hukukunda Kazai Boşanma: Tefrik”, Osmanlı Araştırmaları V, İstanbul 1986.
Aydın, Mehmet Akif. “Osmanlı Hukukunda Nikâh Akitleri”, Osmanlı Araştırmaları III, İstanbul 1982.
Aydın, Mehmet Akif. İslâm-Osmanlı Aile Hukuku, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1985.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuk-i İslamiyye ve Istılahatı Kamusu, C.II, İstanbul 1950.
Cin, Halil/ Akyılmaz, Gül. Türk Hukuk Tarihi, 4. Bası, Konya 2011.
Cin, Halil. “İslâm Hukukunda Mehr” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29 (1),1972, (s. 199-254).
Cin, Halil. İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1974.
Cin, Halil. Eski Hukukumuzda Boşanma, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1956.
Dinç, Güven. “Şer’iyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyıl Ortalarında Antalya’da Ailenin SosyoEkonomik Durumu”, OTAM, 17, Ankara 2005
Doğangüzel, Semra Betül. Osmanlı Hukukunda Nişanlanma, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Kamu Hukuku Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2019
Ekinci, Ekrem Buğra. “Osmanlı Hukukunda İzinname ile Nikâh”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, 2006 (Güz), (s. 41-60).
Hatemi, Hüseyin. İslam Hukuku Dersleri, 4. Bası, Sümer Kitabevi, İstanbul 2012.
Kılınç, Ahmet/ Kılınç, Ayşe Nur. “Mehrin Türk Pozitif Hukuku Açısından Yeniden Değerlendirilmesi Gerekliliği”, İnÜHFD, S. 10(1), y. 2019 ,(s.103-118).
Okur, Gümrükçüoğlu, Saliha. “İslam Aile Hukukunda Kadının Mehir Hakkına Toplumun Bakışı Üzerine Bir Değerlendirme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(4), 2013, ( s. 223-256).
Ortaylı, İlber. Osmanlı Toplumunda Aile, 9. Bası, İstanbul 2009.
Sak, İzzet/Aköz, Alaaddin. “Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma ile Sona Erdirilmesi: Muhalaa (18. Yüzyıl Konya Şer’iyye Sicillerine Göre)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (2004), (s. 91-140).
Yakut, Esra. “İslam Osmanlı Hukukunda Erkek Tarafından Konulan Şart veya Belirlenen Süre ile Evlilik Akdinin Sona Erdirilmesi”, AndHD, 2016, C.2, sayı 4 , ( s. 63-71).
Yakut, Esra. “Klasik Dönem Osmanlı Aile Hukukunda Kadının Konumu”, AndHD, 2015, C.1, (s.1- 23).