12032

Yıllar Sonra Süt Kardeşi Oldukları Tahmin Edilen Eşlerin Durumunun İslâm Hukuku Açısından Mukayeseli Değerlendirilmesi

Konu ve Amaç: İslâm dini, toplumun en küçük birimi olan ailenin huzur ve güven içinde bir arada yaşamasının sağlanması için gerek evlenmeden önce gerek evlilik esnası ve sonrası için birtakım kurallar koymuştur. Bu kurallardan birisi de süt akrabalığı olanların birbirlerine haram olmalarıdır. Bu makalede evlendikten sonra süt kardeşi olma ihtimali olan eşlerin İslâm âlimlerine göre durumları ve bunun hukuki sonuçları ele alınacaktır. Bu çalışmanın yapılmasındaki amaç, böylesi durumlara karşı âlimlerin tutumlarını mukayeseli olarak tespit etmektir. Yöntem: Çalışmada konu ile ilgili ayet ve hadisler ışığında İslâm âlimlerinin görüşleri mukayese yöntemi ile incelenmiştir. Bulgular: Yıllar sonra süt kardeşi olma ihtimali olan eşlerin öncelikle durumlarını netleştirmeleri, yani ihtimali gidermeleri gerekir. Hanbeli mezhebinde bunu gidermek diğer mezheplere göre daha kolay olmasına karşın Şafiî mezhebinde daha zor olduğu tespit edilmiştir. Tüm âlimlere göre de malum çiftin süt kardeşi olmalarının kesinleşmesi halinde Hanefî mezhebi âlimleri dışındakilere göre bu evliliğin batıl evlilik olduğu, Hanefî mezhebi âlimlerine göre ise fasit evlilik olduğu anlaşılmıştır. Sonuç: Süt kardeşi oldukları tahmin edilen eşlerin, öncelikle mezheplere göre tespit yöntemleriyle süt kardeşi olup olmadıklarını kesinleştirmeleri gerekir. Emzirmenin miktarı, tespiti noktasında Şafiî mezhebinin daha garantici bir tutum sergilediği tespit edilmiştir. Tüm âlimlere göre de süt kardeşi oldukları tespit edilen eşlerin durumları da mezheplerin fasit-bâtıl ayrımına göre farklı sonuçlar meydana getireceği incelenmiştir. Hanefî mezhebi âlimlerinden Ebû Hanife’ye göre böyle bir akit fasittir. Diğer âlimlere göre ise bâtıldır

Anahtar Kelimeler:

Radâ, Süt Akrabalığı, Nikâh, Fasit Nikâh, Bâtıl Nikâh, Süt Mahremiyeti, Haramlık Doğuran Emme

A Comparative Evaluation of the Situation of Spouses Who Are Presumed to be Milk Siblings Years Later in Terms of Islamic Law

PDF

___

Abdürrezzâk es-San'ânî. el-Musannef. Beyrut: Mektebetü’l-İslâmî, 1970.
Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1982.
Askalânî, İbn Hacer Ahmed b. Âli b. Muhammed. Fethu’l-Bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. nşr. Abdurrahman b. Nâsır el-Berrâk. Riyad: Dâru’l-marife, 1. Basım, 2015.
Aslan, Mehmet Selim. İslam Âile Hukuku. Bursa: Emin Yayınları, 2015.
Aynî, Bedreddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed. el-Binâye fî Şerhi’l-Hidâye. Beyrut: Daru'l-Fikr, 2. Basım, 1990.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Ali. es-Sünenü’l-Kübrâ. Haydarâbâd: Dârü’l-Me’ârif, 1. Basım, 1334.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. el-Câmi'u’s-sahîh. Mısır: Dârü’l-ğadd elcedid, 1. Basım, 2002.
Çeker, Orhan. İslam Hukukunda Akidler. Konya: Tekin Kitapevi, 1. Basım, 2014.
Çeker, Orhan. “İslam Hukukunda Süt Akrabalığı”. İslam Hukuk Araştırmaları Dergisi 34 (2009), 341-358.
Çolak, Abdullah. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Yayınları, 3. Basım, ts.
Derdîr, Ebu’l-Berekât Ahmed b. Muhammed b. Ahmed el-Adevî, Akrebü’l-mesâlik ’ale’ş-Şerhi’s-sağîr. thk. Muhammed Abdüsselam Şahin. Beyrut: Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 2009.
Düsûkî, Muhammed. el-Ahvâlü’ş-şahsıyye fi’l-mezhebi’ş-Şafiî. Kahire: Dârü’s-Selâm, 1. Basım, 2011.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş'as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. nşr. İzzet Ubeyd ed-De'as ve Adil es-Seyyid. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1. Basım, 1997.
Sa'dî, Ebu Muhammed Celâlüddin Abdullah b. Necm b. Şâs b. Nizâr el-Cüzâmi, İkdü’l-cevâhiri’s-semîne fî mezhebi âlimi’l-Medîne. yy, ts.
Erturhan, Sabri. Temel Fıkıh Bilgileri. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2. Basım, 2018.
Hallâf, Abdülvehhâb. Ahkâmü’l-ahvâli’ş-şahsiyye fi’ş-şerîati’l-İslamiyye. Kuveyt: Dârü’l-Kalem, 2. Basım, 1990.
Haskefî, Alâüddîn Muhammed b. Alî b. Muhammed. ed-Dürrü’l-muhtâr. thk. Abdülmunim Halil İbrahim. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2002.
İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Reddü’l-muhtâr aled-Durri’l-muhtâr şerhi Tenvîri’l-ebsâr. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1998.
İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd. el-Muhallâ. 12 Cilt. Beyrut: Darul Fikr, 1431.
İbn Kudâme, Muvaffakuddin Ebû Muhammed Abdullah b. Ahmed b. Muhammed el-Makdisî. el-Muğnî. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 15 Cilt. Riyad: Dârü’l Alemi'l Kütüb, 1. Basım, 1997.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. nşr. Muhammed Nâsiru’d-Din el-Elbânî. Riyad: Mektebetü’l-Me’ârif, ts.
İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’lmüktesid. thk. Abdülmecid Tam’a Halebî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1. Basım, 1997.
İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. Fethu’l-Kadîr li’l-âcizi’l-fakîr. Lübnan: Dâru’l Fikr, 1. Basım, 1970.
Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd. Bedâi'u’s-sanâi’ fî tertibi’ş-şerâi. thk. Ali Muhammed Muavvaz ve Adil Ahmed Abdülmevcud. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 2010.
Kaşıkçı, Osman. “Rada‘" Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 15 Mayıs 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/rada
Kumbasar, H. Murat. “Süt akrabalığı”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (30 Aralık 2001), 317-332.
Kur’an-ı Kerim ve Renkli Kelime Meâli. Sad. Abdüsselam Tunç. İstanbul: Seda Yayınları, 2020.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’. thk. Muhammed Mustafa el-Azamî. Dâru’l İhyâ, 1. Basım, 2014.
Merginânî, Ebü’l-Hasen Burhânüddîn Alî b. Ebî Bekr b. Abdilcelîl el-Fergânî. el-Hidâye şerhu Bidâyeti’lmübtedî. 4 Cilt. Darul İhya, 1990.
Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. Kitâbü’l-İhtiyâr li ta’lîl’l-Muhtâr. thk. Halid Abdürrahman el-Akk. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2007.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Hacca. el-Câmiu's-Sahîh. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2000.
Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. el-Muctebâ mine’s-Sünen el-Meşhur bi Süneni’n-Nesâî. Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Düveliyye, ts.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Mecmû Şerhu’l-Mühezzeb. thk. Muhammed Necib el-Mutî. Cidde: Mektebetu’l-İrşâd, ts.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. Ravzatü’t-tâlibîn. thk. Abdu Ali Köşk. Dımaşk: Dârü’l-Feyhâ, 2012.
Özdemi̇r, Esra. “İslam’da Süt Akrabaliği ile İlgi̇li̇ Ri̇vayetleri̇n Değerlendi̇ri̇lmesi̇”. İlahiyat 2 (29 Haziran 2019), 15-32.
Paçacı, Esra. Sünnette Süt Akrabalığı ve İlgili Rivayetlerin İncelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008
Sa'dî, Ebu Muhammed Celâlüddin Abdullah b. Necm b. Şâs b. Nizâr el-Cüzâmi, İkdü’l-cevâhiri’s-semîne fî mezhebi âlimi’l-Medîne. yy, ts.
Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. el-Mebsût. Beyrut: Dârü’l-Ma'rife, 1989.
Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. el-Üm. thk. Rufat Fevzi Abdülmuttalip. Dârü’l-Vefâ, 4. Basım, 2011.
Şeybânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. el-Hasen b. Ferkad. el-Asl. thk. Mehmet Boynukalın. Beyrut: Daru İbn Hazm, 2. Basım, 1433.
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi’u’s-sahîh. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Mısır: Şirketi Mektebe, 1987.
Topaloğlu, Bekir, Hayrettin Karaman. Radâ. İstanbul: Ensar Yayınları, 2009.
Zühaylî, Vehbe b. Mustafa. el-Fıkhü’l- İslâmi ve Edilletuhu. 10 Cilt. Dımaşk: Dâru’l Fikr, 1433.
Yaşar, Mehmet Aziz. “Şafiî Hukuk Düşüncesinde Annenin Süt Emzirme Yükümlülüğü ve Sütannelik Uygulaması”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi 9/9 (2018), 169-200.