Hatay ilinde yetiştirilen Solanaceae familyasına ait sebzelerde zararlı Cicadellidae, Cixiidae ve Delphacidae (Hemiptera) türleri

Amaç: Bu çalışmada, beslenme ve üreme faaliyetleri ile doğrudan zararları yanında, virüs ve virüs benzeri organizmaları potansiyel taşıma riski bulunan Cicadellidae, Cixiidae ve Delphacidae (Hemiptera) türlerinin Hatay ilinde Solanaceae familyasına ait bitkilerin üretim alanlarındaki varlığı araştırılmıştır. Yöntem ve Bulgular: Cicadellidae familyasına bağlı türlerin belirlenmesi için survey çalışmaları Mayıs-Ekim 2011 ve 2012 tarihleri arasında, Solanacea familyasına bağlı sebzelerin yoğun olarak üretildiği Hatay’ın Antakya, Reyhanlı, Kırıkhan, Hassa, Altınözü, İskenderun, Yayladağı ve Samandağ ilçelerinde biber, domates, patates ve patlıcan üretim alanlarında yürütülmüştür. Survey çalışmalarında vakumlu böcek toplama aleti (DVAC) ile tarla içindeki sıra aralarından 60 sn süre ile 6 kez, tarlayı temsil edecek farklı sıralar üzerindeki bitkileri süpürecek şekilde çekim yapılarak örnekleme yapılmıştır. Genel Yorum: Bu çalışmada Cicadellidae familyasında bağlı Agallinae altfamilyasına ait 2 cins 2 tür, Deltocephalinae altfamilyasına ait 11 cins ve 12 tür, Typhlocybinae altfamilyasına ait 5 cins ve 4 tür olmak üzere toplam 3 alt familyaya ait, 18 cinse bağlı 18 Cicadellidae türü elde edilmiştir. Ayrıca çalışmada Cixiidae familyasında bağlı Hyalesthes obsoletus ve Delphacidae familyasına bağlı Laodelphax striatellus türleri belirlenmiştir. Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Hatay ve yöresi ülkemizde Solanaceae familyasına ait bitkilerin yetiştirildiği önemli bir ilimiz olup ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Survey çalışmalarında belirlenen bazı Cicadellidae türleri, Cixiidae türü olan H. obsoletus ve Delphacidae türü olan L. striatellus virüs ve virüs benzeri organizmaların potansiyel olarak vektörlüğünü yaptıklarında dolayı bu türlere dikkat edilmesi ve bu konuda araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Determination of Cicadellidae, Cixiidae and Delphacidae (Hemiptera) pest species on the vegetables of Solanaceae family in Hatay province of Turkey

Aims: Presence of Cicadellidae, Cixiidae and Delphacidae (Hemiptera) species, which cause direct damage by feeding and also are potential vectors of virus and virus like organisms, was investigated on Solanaceae crop plants in Hatay province, Turkey. Methods and Results: Surveys were conducted in Antakya, Reyhanlı, Hassa, Altınözü, İskenderun, Yayladağı and Samadağ districts of Hatay province where vegetable crops of Solanaceae family such as pepper, tomato, potato and eggplant are intensively cultivated in May-October 2011 and 2012. Samplings were conducted as 6 times of 60 seconds sweeping by a vacuum insect sampling device (D-VAC) between rows of the crops representing the field. Conclusions: A total of 18 species were identified belonging to 18 genera of three subfamilies namely Agallinae (2 genera, 2 species), Deltocephalinae (11 genera, 12 species) and Typhlocybinae (5 genera, 4 species) of Cicadellidae family. Furthermore, Hyalesthes obsoletus belongs to Cixiidae and Laodelphax striatellus belongs to Delphacidae family were also identified. Significance and Impact of the Study: Hatay province is one of the important producers of Solanaceae crop plants of Turkey through which it is also contributing to the country’s economy. It is suggested that Hyalesthes obsoletus Signoret (Cixiidae), Laodelphax striatellus (Fallen)(Delphacidae) and some Cicadellidae species determined in this study are needed to be further investigated as they are potential vectors of virus and virus like organisms.

PDF

___

Altınçağ R (1987) İzmir, Manisa ve Çevresinde Bağlarda Zarar Yapan Auchenorrhyncha Türleri, Önemlilerinin Tanınmaları ve Özellikle Empoasca decedens Poali, Arboridia adanae (Dlabola) ve Zyginia spp.’nin Biyolojileri ve Zararları Üzerinde Araştırmalar. E. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı Doktora tezi, 165 s.
Askari A, Hussain M (1977) Empoasca infestation of cotton. FAO Plant Protection BuIletin, 25 (1) : 43.
Avidov Z, Harpaz I (1969) Plant Pests of Israel. Univerties Press, Jarusalem, 549 pp.
Başpınar H, Uygun N (1990) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar I. Türk. Entomol. Derg., 15(2): 89-106.
Başpınar H, Uygun N, (1991a) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar III. Türk.Entomol.Derg., 15(4): 203-222.
Başpınar H, Uygun N (1991b) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar II. Türk. Entomol. Derg.,15(3): 157-172.
Başpınar H, Uygun N (1992a) Adana ili turunçgil bahçelerinde Asymmetresca decedens (Paoli) ve Empoasca decipiens Paoli (Homoptera, Cicadellidae)’in popülasyon dalgalanmaları ve zararı üzerine çalışmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 28-31 Ocak, Adana. 533–540.
Başpınar H, Uygun N (1992b) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar V. Türk. Entomol. Derg.,16(2): 99-114.
Başpınar H, Öncüer C (2000) Aydın ilinde meyve bahçelerinde Cicadellidae (Homoptera) türlerinin saptanması. Türkiye IV. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 12-15 Eylül, Aydın. 409-419.
Başpınar H, Kersting U, Şengonca Ç, Uygun N (1993) Studies on taxonomy, distribution and host plants of Turkish species of Circulifer Zakhvatkin (Homoptera: Cicadellidae). Türk. Entomol. Derg., 17 (3): 129-140.
Bennett CW, Tanrısever A (1957) Sugarbeet curly top disease in Turkey. Plant Dis. Rep. 41: 721-725.
Blocker HD (1967) Classification of the Western Hemisphere Balclutha (Homoptera: Cicadellidae). Proc. U. S. Nat. Mus. 122(3581):1-55.
Bovey R (1956) Une nouvelle maladie à virus de la tomate en Suisse Romande. Annuaire Agricole de la Suisse 57, 599-611.
Bozkurt E (1970) Ege Bölgesi Pamuklarında Zarar Yapan Empoasca (Cicadellidae)Türleri, Yaşayışı, Konukçuları, Zarar Şekli ve Dereceleri Üzerine Araştırmalar. E.Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 146, İzmir, 71.
Çalı S, Özdemir Y, Kalkandelen A (1989) Ankara'da domateslerde görülen stolbur hastalığı üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni 29 (1-2): 85-108.
Demir E, (2004) Goniagnathus guttulinervis(Kirschbaum, 1868) new to Turkey, with data on distribution of the Genus in Antalya (Homoptera: Auchenorryncha: Cicadellidae). Acta Entomologica Slovenica, 12 (2): 255-257.
Demir E (2006) Contributions to the knowledge of Turkish Auchenorrhyncha with twelve new records (Homoptera: Cicadellidae). Mun. Ent. Zool., 1(2): 215-236.
Dlabola J (1957) Results of the Zoological Expedition of the National Museum in Praque to Turkey. 20 Homoptera: Auchenorrhyncha. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae 31( 469): 19 – 68.
Dlabola J (1971a) Taxonomische und Chorologische Erganzungen zur Turkischen und Iranischen Zikadenfauna (Homopt, Auchenorrhyncha). Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, 14 (163): 115- 138.
Dlabola J (1971b) Taxonomische und chorologische Erganzungen der Zikadenfauna von Anatolien, Iran, Afganistan und Pakistan (Homoptera, Auchenorrhyncha). Acta Ent. Bohemoslovaca. 68: 377-396
Dlabola J (1977) Neue Zikaden-Taxone von Mycterodus, Erythria, Selenocephalus und Goldeus (Homoptera, Auchenorrhyncha). Acta Zoolojica Academiae Scientiarum Hungaricae. 23(3-4): 279-292.
Dlabola J (1981) Ergebnisse der tschechoslowakischHranischen Entomologischen expditionen nach dem Iran (1970 und 1973) (mit Angaben über einige Sammelresultate in Anatolien) Homoptera, Auchenorrhyncha (II Teil). Acta Entomologica Musei Nationalis, Pragae, 40:127-311.
Ercan B, Uysal M (2007) Konya İlinde Onemli Bir Mısır Zararlısı Zyginidia sohrab Zachvatkin (Homoptera: Cicadellidae) ve Populasyon Gelişimi. Turkiye II. Bitki Koruma Kongresi, 27 – 29 Ağustos, Isparta. 55s
Giray H (1980) Ege Bölgesi’nde Anason (Pimpinella anisum) zararlı böceklerine ait liste. Türk. Bit. Kor. Derg. 4 (1): 49-57.
Güçlü Ş, Özbek H (1988) Erzurum koşullarında Hyalesthes obsoletus Signoret (Homoptera: Cixiidae)’ un biyolojisi üzerinde bazı calışmalar. Türk.Entomol.Derg. 12 (2): 103-111.
Güçlü Ş, Özbek H (1991) Erzurum’da Patateslerde Stolbur Hastalığını Oluşturan Mikoplazma Benzeri Organizma (MLO)’ları Taşıyan Vektörlerin Tespiti Üzerine Araştırmalar. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der. 22(2), 35-42.
Güçlü Ş, Özbek H (1992) Erzurum ve yöresinde Cicadellidae (Homoptera: Auchenorrhyncha) türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar I. Agallinae, Macrospinae ve Ulopinae. Türkiye II. Entomoloji Kongresi. 28-31 Ocak, Adana, 607-620.
Güçlü Ş, Özbek H (1994) Erzurum yöresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar V Deltocephalinae (Macrostelini) Atatürk Ü. Zir. Fak. Der., 25(3): 354- 366.
Güçlü Ş, Özbek H (1994a) Erzurum Yöresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) Türleri Üzerinde Faunistik ve Sistematik Çalışmalar III. Typhlocybinae. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der. 25 (1): 78-93.
Güçlü Ş, Özbek H (1994b) Erzurum Yoresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) Turleri Uzerinde Faunistik ve Sistematik Calışmalar IV. Deltocephalinae (Grypotini, Goniagnathini, Opsiini, Deltocephalini, Doraturini). Ataturk Ü. Zir. Fak. Der., 25 (2): 167-179.
Güçlü Ş, Özbek H (1994c) Erzurum Yoresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) Turleri Uzerinde Faunistik ve Sistematik Calışmalar VI. Deltocephalinae (Athysanini, Kısım I). Ataturk Ü. Zir. Fak. Der. 25 (3): 367-369.
Kalkandelen A (1974) Orta Anadolu'da Homoptera: Cicadellidae Familyası Turlerinin Taksonomileri Uzerinde Araştırmalar. Zir. Muc. ve Kar. Gen. Mud. Araş. Es. Ser. Ankara, 221 s.
Kalkandelen A (1974a) Homoptera, Auchenorryhncha, Cicadellidae, Deltocephalinae türü üzerine taksonomik bir arastırma. Turkey. Tr. J. of Zoology, 20: 329-331.
Kalkandelen A (1974b) Study on the fauna of Cicadellidae: Euscelinae from Central Anatolia. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası 39 (1- 2): 17-33.
Karsavuran Y, Zeybekoğlu Ü, Şahin F, Saygılı H, Özdemir N (2009) Bursa ili sanayi domatesi üretim alanlarında görülen Auchenorrhyncha (Homoptera) türleri üzerine çalışmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 46 (2): 117-122.
Lindberg H (1948) On the Insect Fauna of Cyprus II. Heteroptera and Homoptera Cicadinae. Commentat. Biol. 10 (7): 1-175.
Linnavuori R (1965) Studies on South and east Mediterranean Hemipterous Fauna. Acta ent. Fenn. 21: 1-70.
Lodos N (1981) Maize pests and their importance in Turkey. EPPO Bull. 11 (2): 87-89.
Lodos N (1982) Türkiye Entomolojisi. Genel, Uygulamalı ve Faunistik. Ege Üniv. Matbaası, Bornova-İzmir, Cilt II, 591s.
Lodos N (1986) Türkiye Entomolojisi II. Genel, Uygulamalı ve Faunistik, E. Ü. Zir. Fak. Yay. No: 429, İzmir, 580s.
Lodos N, Kalkandelen A (1981) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey, VII. Family Cicadellidae: Ulopinae, Megopthalminae, Ledrinae, Macropsinae and Agallinae. Türk. Bit. Kor. Derg. 5 (4): 215-230.
Lodos N, Kalkandelen A (1983) Türkiye Auchenorrhyncha türlerinin yayılışı ve önemlerine ait ön listesi. XII. Familya Cicadellidae, Typhlocybinae: Empoascini Türk. Bit.Kor. Derg., 7(3): 153-165.
Lodos N, Kalkandelen A (1984) Türkiye Auchenorrhyncha türlerinin yayılışı ve önemlerine ait ön listesi. XVI. Familya: Cicadellidae: Typhlocybinae: Erythroneurini Türk. Bit. Kor. Derg., 8(4): 201-210.
Lodos N, Kalkandelen A (1985a) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XVII. Family Cicadellidae: Deltocephalinae: Grypotini, Goniagnatbini and Opsiini (Part I). Türk. Bit. Kor. Derg., 9: 79-90.
Lodos N, Kalkandelen A (1985b) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XVII. Family Cicadellidae: Deltocephalinae: Macrostelini (Part II). Türk. Bit. Kor. Derg. 9 (3): 147-161.
Lodos N, Kalkandelen A (1986) Preliminary list of Auchhenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XX. FamilyCicadellidae: Deltocephalinae: Fieberielllini, Stirellini and Tetartostylini. Türk. Bit. Kor. Derg., 10 (1): 25-32.
Lodos N, Kalkandelen A (1987) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XXIV. Family - Cicadelllidae: Deltocephalinae: Athisanini (Part IV). Türk. Entomol. Derg., 11 (2): 97-109.
Mart C, Sunulu S (2011) Kahramanmaraş pamuk ekim alanlarında Cicadellidae (Hemiptera) familyasına bağlı türler ve popülasyon değişimleri. Turk. Entomol. Derg. 35 (4): 665-676.
Mutlu Ç, Sertkaya E, Güçlü Ş (2008a) Diyarbakır ili ikinci ürün mısır alanlarında Cicadellidae (Homoptera) familyasına bağlı önemli türlerin populasyon değişimleri. Türk. Entomol. Derg., 32 (1), 21-32
Mutlu Ç, Sertkaya E, Güçlü Ş (2008b) Diyarbakır ili ikinci ürün mısır alanlarında bulunan Cicadellidae (Homoptera) türleri ve yayılış alanları Türk. Entomol. Derg. 32 (4): 281-301.
Mutlu Ç, Sertkaya E (2015). Diyarbakır ilinde mısırda zararlı Zyginidia sohrab Zachvatkin (Hemiptera: Cicadellidae)’ın biyoekolojisi. Bitki Koruma Bülteni, 55(1): 15-30.
Mutlu Ç, Duman M, Karaca V, Bayram Y, Süer İE (2016). Karacadağ çeltiğinde Cicadellidae, Cixiidae ve Delphacidae (Hemiptera) türleri ile bunların popülasyonuna yabancıotların etkisi. Türk. Entomol. Bült., 6(4): 279-289.
Nast J (1972) Palaearctic Auchenorrhyncha (Homoptera) an Annotated Check List. Polish Academy of Sciences Instıtute of Zoology. Polish Scientific Publisher, Warszawa, 550 pp.
Önder F, Tezcan S, Karsavuran Y, Zeybekoğlu U (2011) Cicadomorpha, Fulgoromorpha and Sternorrhyncha (Insecta: Hemiptera) - (Catalogue of Turkey. Meta Basım, Bornova, Izmir, Turkey, 168 pp.
Özbek H (1986) Erzurum’da Yoncadaki Bocek Faunasının Tespiti. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der., 17: l-4.
Özbek H, Alaoğlu O, Güclü Ş (1987) Erzurum ve çevresinde patateslerde Homoptera türleri. Turkiye I. Entomoloji Kongresi, 13-16 Ekim /İzmir, 219-228.
Özgen İ, Karsavuran Y (2009) Diyarbakır, Elazığ ve Mardin illeri bağ alanlarında bulunan Cicadellidae (Homoptera) türleri. Türk. Entomol.Derg., 33 (3): 217- 240.
Özgen İ, Karsavuran Y, Zeybekoğlu Ü, Karavin M (2009) Diyarbakır, Elazığ ve Mardin illeri bağ alanlarındaki Auchenorrhyncha (Homoptera, Insecta) türleri. Harran Üniv. Zir. Fak. Derg. 13 (3): 17-22.
Ribaut H (1952) Fauna de France 57. Homopteres Auchenohyngues I (Jassidae), Federation Française des Societes de Sciences Naturelles Office central de Faunistique, 474 pp.
Ruppel RF (1965) A review of the genus Cicadulina (Hemiptera, Cicadellidae). – Publications of the Museum of Michigan State University, Biological Series. 2(8): 385–428.
Sertkaya G (2003) Detection of incidence and period of natural transmission of Citrus Stubborn Disease in young citrus orchards in Hatay province in Turkey. J. Turk. Phytopath., 32(1): 9-20.
Sertkaya E, Mutlu Ç, Bayram A, Bayram Y, Güçlü, Ş (2010). Diyarbakır ili ikinci ürün mısır alanlarında farklı örnekleme yöntemleri ile Laodelphax striatellus (Fallen, 1826) ve Sogatella vibix (Haupt, 1927) (Hemiptera: Delphacidae)’in popülasyonlarının belirlenmesi. Türk. Entomol. Derg, 34(2), 251-262.
Süzer T (1980) Güney Anadolu Bölgesi’nde, Malvadeae Familyasına Ait Bitkilerde Empoasca (Homoptera: Cicadellidae) Türleri, Populasyon Yoğunlukları ve Bilhassa Tabii Düşmanları Üzerinde Araştırmalar. E. Ü. Ziraat Fak., Bornova (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi).
Şaş-Sertkaya G, Çınar A (2002) Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Spiroplasma citri Saglio et al. ve vektör böcek, Circulifer haematoceps (M.-R.) (Homoptera: Cicadellidae)in konukçusu olarak bazı yabancı ot türlerinin araştırılması, Turk J Weed Sci, 5(1): 35-41.
Şaş-Sertkaya G, Satar S, Kersting U (1997) Farklı susam çeşitlerinde Circulifer haematoceps(M.-R.) ve Orosius orientalis (Mats.) (Homoptera: Cicadellidae)’in populasyon dalgalanmalarının saptanması. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 12(2): 81-88.
Şimşek Z (1982) Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Mısır ve Darılarda Zararlı Olan Böcek Türleri, Tanınmaları, Yayılış Alanları ve Zararları Üzerinde Araştırmalar. Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayını No: 6, 86 s.
Tezcan S, Zeybekoğlu Ü, Beyaz G (2003) Manisa İlinde yetiştirilen kültür kekiği (Origanum spp.) (Lamiaceae)’nde bulunan Auchenorrhyncha (Homoptera) türleri. Türk. Entomol. Derg. 27 (2): 141- 148.
Turhan N, Tunç A, Belli A, Kişmir A, Kısakürek N (1983) Çukurova’da soya (Glycine max L.)’da böcek ve akar faunasının tesbiti üzerinde çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 23 (3): 148-169.
TUİK (2015) www.tuik.gov.tr. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Son erişim tarihi:Mayıs 2015)
Vural H, Esiyok D, Duman İ (2000) Kültür Sebzeleri (Sebze Yetistirme). Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.
Yıldırım E, Özbek H (1991) Erzurum Şeker Fabrikasına bağlı şekerpancarı üretim alanlarındaki zararlı ve yararlı böcek türleri. Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 25-28 Ocak, Adana, 621-628.
Yılmaz, E., Karasavuran,Y. ve Başpınar, H. 2007. Aydın, İzmir ve Manisa İlleri Mısır Ekiliş Alanlarında Görülen Cicadellidae (Homoptera) Familyasına Bağlı Türlerin Saptanması Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. , 44 (3): 43-58.
Yılmaz E, Karsavuran Y, Zeybekoğlu Ü (2009) Aydın, İzmir ve Manisa illeri mısır alanlarında belirlenen Cixiidae ve Delphacidae (Homoptera) familyalarına bağlı türler üzerinde araştırmalar. Türk. Entomol. Derg., 33 (1): 63-71.
Young DA, Frazier NW (1954) A study of the leafhopper genus Circulifer Zachvatkin (Homoptera, Cicadellidae). Hilgardia, 23 (2):25-52.
Zachvatkin, A.A., 1946. Studies on the Homoptera of Turkey 1- VII. Trans. R. Ent. Soc. Lond., 97: 148-176.
Zümreoğlu S (1980) Ege Bölgesi susam alanlarında zararlı ve faydalı fauna üzerinde sürvey çalışmaları. Zir. Müc. Ar. Yıll. 15:8-9.
Zümreoğlu S, Akbulut N (1984) Ege Bölgesi ikinci ürün ekim alanlarında görülen hastalık, zararlı, yabancıotlar ve bunların doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Zir. Müc. Ar. Yıll. 20:92-.93